इन्द्रद्यःया जात्रा येँयाः जात्रा

लव कमाचार्य

स्वनिगलय् दँय् प्यंगू याः न्यायेकीगु चलन दु - गथेकि सायाः, सलयाः, भोटयाः व येँयाः। पात्रोय् भोटयाः उल्लेख मदु। थ्व भोटयाः जाउलाख्यलय् साइत मस्वयेकं जुइ मखु। ज्याउली मजुइकं भोट याः जुइमखु। उकिं ठेगान मदुगुलिं पात्रोय् नं उल्लेख मजूगु खः। ल्यं दनिगु स्वंगू याः मध्ये येँयाःयात इन्द्र याः नं धाःसां जिउ। थुबलय्या लकस तसकं न्ह्यइपुसे च्वनी ।

गुंपुन्हिबलय् बहिद्यः ब्वइगु, कृष्णाष्टमिबलय् कृष्णद्यः ब्वइगु, पञ्जरांबलय् दिपंकरद्यः ब्वइगु व येँयाःबलय् यमाःद्यः (इन्द्रद्यः) ब्वइगु चलन दु। थुबलय् भैरवया ख्वाःपाः छपाः छपाः वा हाथुद्यः ब्वइ। थुबलय् येँ, यल, ख्वप नापं स्वनिगःया मेमेगु लागाय् नं द्यः ब्वयाः यमाः आजु ब्वयातःगु दइ ।

येँयाः धइगु हे यमाःद्यः (इन्द्र) या जात्रा खः। थुबलय् यमाःद्यः ब्वयाः येँ, यल, ख्वप, किपू, थिमि, सक्व आदि नेवाः बस्तीइ समय्चखः न्यायेका वयाच्वंगु दु। उकुन्हु चथाःकुन्हु इन्द्रया मांयात बसुन्धरा धलं दनाः चन्द्रमा पूजा यायेत पालिजाः स्वां कायेत क्वय् मृत्युमण्डल पृथ्वीभूमिइ वःगु जुयाच्वन। क्वय् क्यबथुवाःयाके मन्यँसे स्वां थ्वयाः वनेत्यंगु इलय् स्थानीय मनूतय्सं इन्द्रयात खुँ धकाः ज्वनाः च्यान्हु तक कुना तल। अय् जुयाः इन्द्रयात चिनाः मरुइ दुवातय् लाक्क सकस्यां खंक ब्वयातःगु खः ।

लिच्छवी जुजु गुणकामदेवं नेवाःतय्त यमाःद्यः ब्वयाः येँयाः न्यायेकेगु चलन बिल। मल्ल जुजु जयप्रकाश मल्लं कुमारीया रथ यात्रा शुरु यानाः जात्रा न्यायेका थकल। शाह जुजु प्रतापसिंहं लाय्कुली यसिं थंकाः येँयाःया न्हूगु रुप बीकल। न्हापा थ्व यःसिं थनीगु नक्वाः (नुवाकोट)य् धइगु न्यनेदु। लिपा तिनि येँय् थनेगु जूगु धाइ ।

इन्द्रया नामं इन्द्रध्वजोत्थोन धकाः यःसिं थं थें कुशल बाज शार्दुलजंग गणया गुरुजुया पल्टनं थाकाः राष्ट्रिय बैण्ड बाजं थाकाः यःसिं थनी। नापं मालश्री धुन नं थ्वहे स्वंगू पुचःया बाजनं थ्वयाच्वनी। थुकुन्हु इन्द्र ध्वजोत्थान कथं इन्द्र जात्रा यःसिं थंगु जात्रां येँयाः क्यनी। थुकुन्हु चान्हय् वंघःया आजुद्यः बाय् यलम्बर जुजु कथं वंघः आजु वटुं थुखे धकाः त्वाःया बाका आजु लाय्कूया हाथुद्यः नापं उलाः ब्वयाः प्रदर्शन जुयाच्वनी। यःसिं थने धुनेवं येँयाः शुरु जुइ खः।
वंघःया इन्द्रजु, मरुत्वाःया इन्द्रजु, न्यत त्वाःया इन्द्रजु, किलाघः त्वाःया इन्द्रजु, ज्याबहाः त्वाःया इन्द्राजु, ब्रम्ह त्वाःया इन्द्रजु ब्वयेगु न्ह्याइ। थुकुन्हु मदुपिनि उपाकु वनेगु ज्या न्ह्यानाच्वनी ।

अले थीथी थासय् द्यःया नृत्य नं येँय् न्ह्यानाच्वनी। गथे येँय् किलाघःत्वाःया देवी नृत्य, पुलुसिकि प्याखं, मजिपाः त्वाःया लाखे शान्त भैरव प्याखं, ख्वपया थीथी त्वाःया महाकाली देवी प्याखं नं न्ह्याइ। मरुया विष्णु देगः लिउने त्रिपुरेश्वर त्वाःया दशअवतार प्रदर्शन न्ह्याइ ।

वर्षा ऋतु फुइ धुनेवं अर्थात् श्रावण जक मखु भाद्र नं फुइधुंकूगु थुगुसी शरद ऋतु क्यनाः आश्विन महिना क्यनाः इश्वी संवत्या सेप्टेम्बर नं थ्यनेधुंकूगु इलय् लाइगु थ्व जात्रा तसकं न्ह्यइपुसे च्वनी। मोहनि नं सतिना वयाच्वंगु, घटस्थापना नं स्ववाः जक मालाच्वंगु नापं नेवाः समाजयात थ्व येँयाः जात्रा खूब न्ह्यइपुसे च्वनाच्वनी। इन्द्र धाःम्ह स्वर्गया द्यःपिनि नं जुजु खः। अथे जुयाः हे इन्द्रयात द्यः कथं इन्द्रदेव व जुजु कथं देवराज धयातःगु खः। लिसें थ्वयात देव व इन्द्र देवेन्द्र नं धायेगु याः। इन्द्रया न्ह्यःने नृत्य प्याखं हुलाच्वनीपिं अप्सरातय् नां थथे दु - रम्भा, मेनका, घटाची, तिलोतमा ।

महाद्यः नं लः बीम्ह, सुपाँय् द्यः मेघदेव नं लः बीम्ह, इन्द्रदेव नं लः बीम्ह, वासुकि नागराज नं लः बीम्ह थुपिं प्यम्ह द्यःयाके लः फ्वन कि लः बीपिं द्यःत खः। अक्सर यानाः इन्द्रयाके हे लः फ्वनाच्वनी। आपाः जुल कि चिनी नं खायू धाः थें पाय्छि जक न्ह्यागुं ठीक। थुथाय् येँयाः इलंनिसें मोहनि ईतक वा बाली वा सयेधुंकूगुयात लः अप्वः जुल मा हाया वनी, उकिं येँयाः सिधयेवं वा वये गात धकाः इन्द्रयात सन्देश छ्वयेकथं भुतुमालि ब्वयेकीगु याइ।
आः थौंया न्हि कुमारी क्वनेयाः भाद्र शुक्ल यँलाथ्वया अनन्त चतुर्दशीया खँ ल्हाये। येँ नगरया कुमारीयाः क्वःने याःया त्वाःत थथे खः - बसन्तपुरं मरु, अट्को, चिकंमू, मजिपात, न्हूघः, ज्याबहाः, लगं, गोफः, ब्रम्हुत्वाः, वन्दे, ह्यूमत, जैसि देगः, क्वहिति, भिंद्यःत्वाः मरु इलाछेँ तहबिल, मरु बसन्तपू जुयाः क्वःनेयाः क्वचाइ। नेवाःया थीथी जातिपिनि मत बिबिउँ चाः हिलेगु नं क्वचाइ।
गणेद्यः, भेलु, कुमारी, न्ह्यसाले धुनेवं दागिं थःनें क्वःने चाःहिली। नापं बहनी बौमत नं चाःहिली। थ्व क्वःनेयाः इलय् देवी नृत्य प्याखं न्हूघः दबुली हुइके जुयाच्वनी। स्वनिगःया पश्चिमपाखे इन्द्रदह वाय् यंकि दहय् मेला नं जुयाच्वनी। थ्व मेला वनेत दागिं बौमत स्वयाः पुचः मुनाः वनीगु जुइ। वहे इन्द्र दहया इन्द्रमति नामं आःया नांदंगु दानगाः खुसि जुयाः थ्वया नापं बःखुं वागमती खुसि नापं स्वानाच्वंगु दु। थौंया न्हिनं पाय्छि लछि लिपा कोजाग्रत पुन्हि जुइ ।

थःने कुमारी याः
आः कन्हय् थःनेयाः न्हि खः। भाद्र शुक्ल यंलाथ्वया येँयाः पुन्हि सम्ये पुन्हि। येँ नगरया थःनेयाः कुमारीयाः थ्व थनेयाःया त्वाःत थथे दु - बसन्तपुलिं मरु, प्याफः, यतखा, न्यत, त्यंगः, न्ह्यःखा, थाय्मरु, न्हाय्कंत्वाः, असं, केल, वंघः, मखं व लाय्कू जुयाः बसन्तपू थ्यनेवं थःनेयाः क्वचाइ। थ्वया लँय् देवी नृत्यपाखें थाय्मरु दबू व वंघलय् बछि बछि हुइकीगु जुयाच्वनी। थ्व येँयाः पुन्हि नं गुंपुन्हि वंगु लछि क्यनी। थ्वहे पुन्हि नं आलमत यखायेगु, कतिं पुन्हि लछि जक मालाच्वनी। थ्वकुन्हु ख्वपया सिद्धपुखुली मेला न्ह्यानाच्वनी ।

थौंया सन्ध्या ई बहनीपाखे हाथुद्यः इन्द्रजु द्यः व दल्लू पुज्यानाः हाथु हायेकाः स्वनिगः दक्वं त्वाःपतिकं शहरपाखें समय् काः वःक्वसित समय् बियाः थःपिनि प्रसाद कथं समय् ग्रहण जुयाच्वनी। थ्वहे कथं येँयाः पुन्हि चखः हनाच्वनी ।

थ्वयां खुन्हु त्वालं नानिचायाः जुइ। आश्विन कृष्ण यंलागाः चौथिकुन्हु नानिचायाः कुमारीयाः न्ह्याइ। नानिचायाः जुइगु लँपु बसन्तपुलिं मरु, प्याफः, यटखा, न्यतः, किलाघः, भ्याःचाद्यः, वंघः मखं व ल्याय्कू जुयाः बसन्तपू जुयाः नानिचायाः क्वचाइ नापं यःसिं क्वथयाः येँयाः नं क्वचाइ ।

थुगुसी थीथी पर्व नं गजब कथं वहे वहे बारय् लानाच्वंगु दु। गथे दिल्लागा साउन आमाइ, गुंलाथ्व अष्टमि, यल पञ्चदान, भदौ संक्रान्ति, गुंपुन्हि मंगलवाः लाना वं थें सापारु, कृष्णाष्टमि, कुश आमाई, कायाष्टमि व क्वःनेयाः बुधवाः लानाच्वंगु दु ।

More Stories Like this