तीजया तडकभडक

मधु श्रेष्ठ

झीगु देय् नेपाः संस्कृतिइ तःमि देय् खः। थन थीथी जातयापिं व धर्म माने याइपिं मनूत दु। अथे नं धर्म संस्कृतिया खँय् उलि विवाद जूगु धाःसा खने मदु।
दँय्दसं भदौ शुक्ल तृतीया कुन्हु न्ह्यइपुक छुं हे मनसे अपसं च्वनीगु नखः तीज खः। थ्व नखः अप्वः यानाः नेवाःनी बाहेक मेगु फुक्कं जातिया मिस्तय्सं माने याः।
तीज स्वयां छन्हु न्ह्यः दर नयेगु धकाः साःसाःभिंगु नसा नयेत म्ह्याय् मस्तय्त थःछेँय् सःती। दर नयेगुयां कन्हय् कुन्हु थःछेँय् थः मां, तःकेहेँ व पासापिंनापं च्वनाः हर्ष उल्लासं प्याखं हुलाः ह्याउँगु वसः पुनाः, तिसां तियाः महाद्यःया पुजा यानाः अप्सं च्वनी ।

तीजया इतिहास स्वयेगु खःसा थ्व नखः आदिकालंनिसें हना वयाच्वंगु खनेदु। त्रि.वि. शिक्षा संकायया प्राध्यापक डा. सुष्मा आचार्यं धयादी, "सति युगय् पार्वतीं महाद्यःयात भाःतया रुपय् प्राप्त याये दयेमा धकाः अप्सं च्वंगु कारणं पार्वतीं महाद्यः प्राप्त याःगु खः।" उगु इलंनिसें इहिपा जुइ धुंकूपिं मिस्तय्सं भाःतया ताः आयुया कामना यानाः व इहिपा मजूनिपिं मिस्तय्सं बांलाःम्ह भाःत लायेमा धकाः तीजया अप्सं च्वनेगु याःगु खः। तीजया अप्सं च्वनीपिं सकसिनं महाद्यः थें बांलाःम्ह, सम्पूर्ण गुणं युक्तम्ह भाःत लायेमा धकाः कामना याइगु खँ नं वय्कलं कनादिल।
तीजय् मिस्तय्सं भाःतया ताःआयु व निरोगया कामना यानाः अप्सं च्वनी तर मिजंतय्सं धाःसा थः कलाःया निंतिं अप्सं च्वनेमाः धकाः गुगुं धर्मग्रन्थय् उल्लेख यानातःगु मदु। थुगु सन्दर्भय् प्रा. आचार्यं धयादी, "मिजंतय् तुलनाय् मिसातय्के त्याग, माया, प्रेमया भावना व धैर्यता यक्व दु। सायद थ्वहे कारणं भाःतया ताः आयु व सुख सवृद्धिया निंतिं थः न्हिछि द्यांलानाः अप्सं च्वनीगु जुइमाः।"
तीज कुन्हु अप्सं च्वनीपिंसं अप्संजःछि लः तकं त्वनी मखु। थुकुन्हु लः त्वन धाःसा भाःतया हि त्वंगु बराबर जुइ धाइ। उकिं तीजया अप्सं निराहारया लिसें निर्जला नं खः।
वैज्ञानिक मिखां स्वयेगु खःसा छन्हु अप्सं च्वनेगु शरीरया निंतिं नं फाइदाया हे खँ खः। अप्सं छन्हु न्ह्यः पौष्टिक तत्व सेवन यायेगुया महत्व धइगु सतिकुन्हु अप्सं च्वने थाकु मजुइमा धकाः खः ।

न्हापा हनीगु तीज व थौंकन्हय् हनेगु यानाच्वंगु तीजया दथुइ नं यक्व हे हिउपाः वयेधुंकल। थुकिया बारे डा. आचार्यया विचाः दु, "थौंकन्हय्यापिं मिसात नं मिजंत थें हे शिक्षित, आत्मनिर्भर जुयावःगुया लिसें देशय् वःगु सामाजिक व राजनैतिक हिउपाःया कारणं नं तीज हनेगु तरिका पाःगु जुइफु। तर थौंकन्हय् तीज हनेगु सवालय् सामाजिक विकृतित नं ब्वलनाच्वंगु खनेदु। खतुं थ्व नं परिवर्तन लिपा हे वःगु खः तर थुज्वःगु विकृतपूर्ण परिवर्तनयात धाःसा न्हंकाछ्वयेमाः ।"

मिस्तय् निंतिं तःधंगु नखः जूसां लछि न्ह्यवंनिसें थीथी कथंया ज्याझ्वःत दयेकेगु, भ्वय्या ग्वसाः ग्वयेगु थेंज्याःगु ज्या यानाः ध्यबा व ई सितिकं छ्वयेगु ज्या धाःसा याये मजिउगु वय्कःया बिचाः दु ।

तःमिपिंसं तीज वा मेमेगु न्ह्यागु नखःचखः वःसां यक्व ध्यबा खर्च यानाः न्ह्याइपुक माने याइ। वहे स्वयाः चीमिपिंसं नं इमिगु नक्कल यायेगु धाःसा पाय्छि मजू धासें डा. आचार्यं धयादी, "थःगु संस्कृति वा परम्परायात न्ह्याकां तुं यंकेमाः तर थःगु आर्थिक अवस्था स्वयाः जक नखःचखः माने यायेमाः। थौंकन्हय् मिडियां नं थुकियात तच्वयेकेत हे तिबः बियाच्वंगु दु ।"

न्हापा न्हापासा दर नयेगु धइगु तीज न्ह्यकुन्हु जक खः तर थौंकन्हय् लछि, निला न्ह्यवंनिसें हे दर नयेगु शुरु जुइधुंकी। थुकिया बारे अधिवक्ता सुष्मा बास्कोटा बरालं धयादी, "न्हापा न्हापा पार्वतीं महाःद्यःया लागिं अप्सं च्वंबलय् केवल केरा, धौ व दुरु जक दरया रुपय् छन्हु न्ह्यः नःगु बाखं दु तर थौंकन्हय् तःन्हु न्ह्यवंनिसें हे दर नयेगु चलन जुया वयाच्वंगु दु। थुगु चलन विकृतिपाखे वनाच्वंगु दु। व्यिंक्त जक मखुसे थीथी संघ संस्थां नं ध्यबा मुंकाः दरया रुपय् भव्य भ्वय् हे न्यायेकेगु चलन वयाच्वंगु दु।'
'झीगु थेंजाःगु गरिब देशय् उलिमछि ध्यबा खर्च यानाः नखः माने उचित जुइ ला?' थ्व सन्दर्भय् अधिवक्ता बरालं थथे यक्व खर्च यानाः तीज माने यायेगु पलेसा दुर्गम गामय् च्वंपिं मिसातय्गु निंतिं चेतनामूलक ज्याझ्वःत यानाः उमिगु रोजगारीया निंतिं घरेलु ज्या हे स्यनाः वा इमिगु निंतिं उचित शैक्षिक विकासय् लगानी याःसा बांलाः जुइगु सुझाव बियादी ।

तीज व पञ्चमीबलय् मिसातय् म्येँ हालाः, प्याखं हुलाः थःत जुयाच्वंगु दुःख, पीर सकतां ल्वःमंकेगु याइ। तर मय्जु बरालया कथं थौंकन्हय् मिस्तय्सं थःत जूगु अन्याय तीजबलय् जक मखुसे मेमेबलय् नं प्वंकेगु अवसर दु। थःत अन्याय वा मेगु छुं घटना जुल धाःसा वकिलयाथाय् वनाः उजुरी तये जिउ ।

तीज नखः खास यानाः माया, प्रेम व विश्वासं माने याइगु खः। थुकियात तडकभडक यानाः, अप्वः खर्च यानाः माने यायेमाः धइगु नं मदु अले अप्सं जक च्वनाः थः भाःतया भिं जुइ धइगु नं मदु। बर अप्सं च्वनेगु पलेसा इमिगु स्वास्थ्य, नयेगु , त्वनेगु व बांमलाःगु कुलतय् मलायेमा धकाः बिचाः याये फःसा इमिगु आयु अथें ताःहाकः जुइ धयागु खँ ल्वःमंके मजिउ ।

More Stories Like this