गुंलाया द्यः थायेगु परम्परा

शीला साय्मि

विशेष यानाः गुभाजु, बरे, साय्मि, उराय्, ज्यापुतय् थःगु देपुजा गुथि खलः वाय् त्वाःबायापिं दाजुकिजापिं दथुइ द्यः थायेगु गुथि हे दयेकातःगु दइ ।

नेवाःत प्रगतिशील, मेहनती व धर्म प्रति तसकं आस्था दुगु समाजय् च्वनाः थवंथः दुःखसुख इनाः न्ह्यइपुक च्वनीपिं जाति खः। न्हापा न्हापा दक्व हे धइथें मनूत बुँज्याय् निर्भर जुइमाः। वा पीगु क्वचायाः वा लये मत्यःनिगु ई। थ्वया दथुइ न्हिंन्हिं प्याताप्याता वा वयाः मेमेगु ज्या तकं याये मछिनीगु ई। छेँनं पिहां वनेबलय् लँ चुलुइगु व फबंजाःतय् तकं ब्यापार म्हो जुइगु ई खः गुंला। चलः वनीगु, मलः जुइगु, खुसिबाः वइगु अले ताहा आदि कीत पिहां वयाच्वनीगु जुयाः देशं पिने बनेज्या वनीपिंत तकं खतरा जुइगु जुयाः थुगु इलय् न्हि छ्यायेत गुंला लछि थःगु हे छेँय् च्वनाः धर्म कर्म यानाः पुण्य संचय यायेगु कथं गुंला पर्व हना वयाच्वंगु खनेदु ।

बौद्ध धर्मय् विशेष यानाः झी नेवाःतय्सं गुंलायात धर्म जक हे यायेगु ई कथं कयातःगु दु। लछिया दुने थीथी जात्रा पर्वत दुसां स्वइच्छां यायेगु नं अनेक धर्मत दु। गथेकि लछि अपसं च्वनेगु, लछियंकं स्वयम्भू महाचैत्यया सेवा यायेगु, बाहा बहिली द्यइके वनेगु, पंचरक्षा पाठ यायेगु, ललितविस्तर सूत्र कंकेगु, नवग्रन्थ सूत्र पाठ याकेगु, सप्तविधानुतर पूजा (सत्पूजा) याकेगु, नव ग्रह शान्त याकेगु आदि ।

बौद्ध ग्रन्थय् चैत्य सेवाया महत्व आपालं दु धकाः न्ह्यथनातःगु दु। चैत्यसेवां पुण्य लानाः रोग, कष्ट, दुःख, भयं मुक्त जुइगु, थःगु मनोकामना पूवनीगु, क्लेशं मुक्त जुयाः अनुत्तर बोधिज्ञान तक नं प्राप्त जुइगु, अनिकाल, अतिबृष्टि, अनावृष्टि, दुर्भेक्ष, महामारी व अशान्ति तक नं चिला वनी। चैत्य सेवा व उकिया पुण्यया बारे पुंगलावण्दानय् सद्धर्म पुणरोक लगायत बारे विस्तृत रुपं व्याख्या यानातःगु दु ।

अथेहे छेँय् हे च्वनाः चैत्य सेवा यायेगु परम्परा येँ, यल, ख्वप, भ्वँत, किपू व मेमेथाय् नं आः तक दनि। विशेष यानाः गुभाजु, बरे, साय्मि, उराय्, ज्यापुतय् थःगु देपुजा गुथि खलः वाय् त्वाःबायापिं दाजुकिजापिं दथुइ द्यः थायेगु गुथि हे दयेकातःगु दइ। परम्परांनिसें न्ह्यानाच्वंगु गुथिइ गुलिस्यां आयस्ता यक्व दु, गुलिस्यां ल्हापं तयाः गुथि हनाच्वंगु दु। गुलिस्यां आयस्ता मदयाः गुथि तक नं त्वःता छ्वयेधुंकूगु दु। किपू व भ्वँतय् धाःसा विधि तसकं थाकुगु व खर्च तसकं अप्वः यायेमाःगु जुयाः दँय्दसं मयासे इलय् ब्वलय् मंुकाः जक द्यःथायेगु यानाच्वंगु दु। गुथि खलःपिनि दथुइ पालंपाः यानाः दछिया छक्वः गुंला लच्छि पाःलाःया छेँय् द्यः थायेगु याइ ।

द्यः थायेगु छगू थःगु हे अलग्ग विधि दु। गुंलाया पारुकुन्हु छेँ छखां निसी यानाः द्यः थायेगु शुरु याइ। थःपिनि थापना यानातयाम्ह स्वयम्भू चैत्य पूजा यानाः गुरुजुं द्यः थायेगु चा शोधन याना बी। द्यः थाइपिनि नं म्वःल्हुयाः, निसी यानाः गुरुजुयाके पञ्चगर्भ कयाः जक द्यः थायेगु याइ। न्हापां थकालिं द्यः थाइ अले मेमेपिंसं द्यः थाना यंकी। छेँखां छम्ह वा निम्ह गुथि खलःतसें मथासें मगाः। मेमेपिं थःगु गुथिया नियम कथं जुइ। गुलिस्यां त्वाःयापिं व थःतिथि जःखःयापिंत नं सःताः थाके जिउ। द्यः थाइपिं चौठी कुन्हु तकया दुने न्हापां थाःसा जक लछियंकं द्यः थाके बी ।

शौधन यानातःगु हाकुचां थाःसां न्यागः चैत्य थाइ। चैत्य थायेबलय् अलग हे मन्त्र ब्वनेमाः। प्यंगः चीभाःया द्यःने छगः तयाः न्यागः चीभाः अले तारा, बुद्ध व करुणामय नं छम्ह छम्ह थायेमाः। चीभालय् छगः व द्यःया दुने न्यागः आखय् गर्भय् तयेमाः। टुटे जुल धाःसा थुकिया पलेसा कन्हय् कुन्हु वयाः थाःसां जिउ। थौंकन्हय् धाःसा मनूतय् लिमलाःगु व छेँ तापागु हुनिं प्यन्हु न्यान्हुया छक्वः जक द्यः थायेगु यानाच्वंगु दु। फुसा सवा लाख चैत्य थानाः चीभाःया गर्भय् तयेगु तसकं बांला। द्यः थाये धुन कि बाता छगलय् ल्हाः सिली। लुसिया कुंकुंचाय्या मथाक रुमालं हुइ। ल्हाः सिलागु लः न्ह्यःनेलाःथाय् वांछ्वये मजिउ।
चैत्ययात पञ्चबुद्धया प्रतीक कथं कयातःगु दु। बैरोचन बुद्धयात जल तत्व अक्षोम्य बुद्धयात आकास तत्व रत्नसम्भव बुद्धयात धर्तीइ अमिताभ बुद्धयात अग्नि अले अमोघ� सिद्धि बुद्धयात फय्या प्रतीक कथं कयातःगु दु। धर्मया दृष्टिं जक मखुसें आध्यात्मिक दृष्टिं स्वयेबलय् नं झीगु शरीर पंच तत्वं हे ब्वलनाच्वंगु दु ।

संसारय् गुलि नं सृष्टि दु, छन्हुया दिनय् नाश जुया बीगु प्रकृतिया नियम दु। उगु नियमयात निख्खरता बीगु कथं लछियंकं थम्हं सृष्टि यानाम्ह द्यवं यँयाःया पारुकुन्हु खुसिं चुइकाः विसर्जन याइ। लछि तक थम्हं नियमय् च्वनाः बारे यानागु ला, ख्येँ, अय्लाः, अमय् दक्वं द्यः चुइकाः लिहाँ वयालिं धाँले व तुसि (अधर्सिं) प्रसाद कथं नयाः फुके याइ। अले भ्वय् नयाः लच्छिया चैत्य सेवा नं क्वचायेकी ।

बौद्ध धर्मय् गुलि नं धर्म याइ, निःस्वार्थ भावनां याइ। उकिं द्यःथायेगु बखतय् नं थःगु स्वार्थ त्वताः जगत संसार उद्दारया निंति धकाः कामना याइ। करपिनि भिंया कामना याइम्हेसियाय् भिं ला अथें हे जुइ। न्हापा मनूतय् मन शुद्ध। करपिनि निंतिं थः म्वाइगु जुयाः देशय् न्ह्याब्लें शान्ति। थौंकन्हे धर्म जक यासा नं थःगु स्वार्थया निंतिं याइगु जुया हे देश न्ह्याब्लें अशान्ति ।

More Stories Like this