गथे यानाः थ्यंकेगु? सिलु तीर्थ

कृष्ण प्रजापति

सिलु वनेगु सिजन शुरु जूगु दु। वइगु शुक्रवाः एकादशि कुन्हु व मंगलवाः पुन्हि कुन्हु सिलु तीर्थय् म्वः ल्हुइगु कथं निथी मनूत सिलु वनेगु तयारी जुयाच्वंगु दु। तर सिलु तीर्थ वने धायेवं अःपुक थ्यनीगु थाय् धाःसा मखु। अन थ्यंकेत छता निता खँय् न्ह्यः हे बिचाः यायेमाःगु खनेदु। खास यानाः थथ्याःगु थासय् वने माःगु जूगुलिं म्हय् अक्सिजन म्हो जुयाः अन हे ल्वचं कइगु खतरा दु। उकिं स्वदेशी विदेशी पर्यटकतय्त थज्याःगु हिमाली लागाय् भ्रमण यायेत ग्वाहालि यानाच्वंगु संस्था हिमाल उद्धार संघं सिलु वनेबलय् नालेमाःगु उपाय बारे स्यनेकने यानाच्वंगु दु। मनाङय् छगू अस्पताल तकं चायेका तःगु थुगु संस्थां झिंप्यदँ न्ह्यवंनिसें गुंपुन्हि जःखः सिलु तीर्थय् क्याम्प हे चायेकेगु यानावःगु दु। उमिसं बिउगु जानकारी कथं ४,००० मीटरया उचाईलय् अक्सिजनया मात्रा म्हो जुइ। थन स्वयां भचा ख्वाउँसे नं च्वनी। अथे जुया भचा लुमुइगु वसः पुनेमाः। अथे खःसां मूल समस्या धाःसा फय् वा अक्सिजनया म्हतिं यानाः 'लेक लगे जुइगु' समस्या हे खः। थुकियात अंग्रेजीं 'हाई अल्टिच्युट सिकनेस' नं धाइ। थ्वपाखें बचे जुइत उमिसं थाय्थासय् हेल्थ क्याम्पत चले यानातःगु दु ।

धायेत ला झीगु धर्मशास्त्रय् महाद्यवं कालकूट विष नयेवं अथे याये थथे याये मदयाः शितलताया लागिं थ्वहे हिमालयया तालय् ग्वारातू वःगु खः धाइ। थौंकन्हय् अन दँय् नीन्हय्द्वःति मनू सापारु जःखः थ्यनाच्वंगु दु। ४३०० मिटर उचाईलय् थ्यनीबलय् अक्सिजन म्हो जुयाः स्वाभाविक रुपं श्वासप्रश्वास प्रक्रिया बढे जुइ। थ्वहे गतिं नुगःचुया ढुकढुकी नं अप्वइ। अज्याःगु इलय् छुं ई आराम कायेवं अथें म्हो जुया वनी। अक्सिजन म्हो जुयाः अन द्यनेबलय् न्ह्यः वयेकेत नं थाकुइफु। न्ह्यः वयाच्वंसां झसंग झसंग न्ह्यलं चाइगु नं जुइफु। थ्व सामान्य समस्या खः। छुं न्हि तक च्वन धाःसा उगु समस्या अथें हे मदया वनी। अन लः छता फक्व अप्वः त्वनेमाः गुकिं यानाः झीत पिसाब भचा अप्वः याये मालेफु तर थ्व सामान्य खः ।

लःफय् मिले मजुयाः छुं भचा ल्हाः तुति नं मनावः थें जुइफु। लिसें प्वाथय् वायु नं न्हापा स्वयां भचा अप्वः चले जुइफु ।

थ्व जुल सकसितं जुइगु सामान्य लिच्वः। तर लेक लगे जूपिंत धाःसा विशेष कथंया लक्षण खने दयावइ। गथे कि:
१) तसकं हे छ्यं स्याना वइ।
२) वाक्वाक् जुयाः बान्ता वयेफु।
३) स्वाँस्वाँ वःगु वलं तुं जुयाच्वनी।
४) नयेगु पटक्क हे रुची जुइ मखु।
५) तसकं त्यानुइ।
६) न्ह्यः नं पटक्क हे वइ मखु।
अन दइगु छताजिया स्वांया कारणं थथे लेक लगे जुइ धइगु नं जनविश्वास दु। तर वैज्ञानिक रुपं थ्व प्रमाणित जूगु दु कि अन अक्सिजनया कमीं यानाः हे थज्याःगु समस्या जुइगु खः। थज्याःगु लक्षण खने दयेक दयेक नं यदि बेवास्ता यात धाःसा ज्यान तकं वनेफु। थज्याःगु लक्षण खने दयेधुंकाः नं यदि विरामीयात अथें तयातल धाःसा दिमाग व स्वँलाय् लः जमे जुयाः मनू सीगु खः। दिमागय् लः जमे जूगुया लक्षण छ्यं स्यानाः वाक्वाक् वा बान्ता जुइगु खः। अज्याःपिं मनूत तप्यंक न्यासि वने फइ मखु। अय्लाः त्वंम्ह थें धेधे चुइ। वं वँय्सूचाःम्ह थें हे अजू अजूचायापुगु ब्यवहार क्यना हयेफु। बेसुरं हाला हयेफु। वं मिखाया न्ह्यःने च्वंगु नं मखना वनेफु। अले भूत, प्रेत व पिशाच खना धकाः हाला हयेफु। थ्व ज्यान हे वनी कथं तच्वकं हे लेक लगे जूगुया संकेत खः। यदि वयात इलय् अक्सिजन बी फत धाःसा लंके नं फु। तर च्वय् न्ह्यथनागु खुगू मध्ये छगू वा निगू जक लक्षण खने दत धाःसा वयात लेक लगे जूगु मखये नं फु ।

मेगु समस्या खः, स्वँय् लः जाइगु। अज्याःगु इलय् मनूया म्हुतुं फिँज वयाच्वनी, वयात सासः ल्हाये थाकुइ। थुस्थुस् मुसु वया हे च्वनी। याकनं याकनं त्यानु लंके मालाच्वनी। ल्हाःपतिं व म्हुतुसि नं वँचुसे च्वनावइ। बुलुहुँ छाती नं स्याना वइ। थ्व इलय् न्ह्याथे यानाः नं याकनं डाक्टर क्यनेगु स्वयेमाः। तर लेक लगे जुइधुंकाः अझ च्वय् वनेगु त्वःताः छुं भचा कुहां वयाः आराम यायेगु हे दकलय् बांलाःगु प्राकृतिक उपचार खः। छक्वलं अप्वः उचाईलय् वन कि थज्याःगु समस्या खने दइगु खः। झीगु म्हयात बुलुहुँ बुलुहुँ अनया वातावरणलिसे समाहित याये माःगुलिं आराम यायां वा बुलुहुँ बुलुहुँ जक उचाई कायेगु यात धाःसा थज्याःगु समस्या वइ मखु। १२०० मिटरं १५०० मिटर तक वनेगु व आराम यायेगु अले हाकनं १५०० निसें बुलुहुँ जक वनाः ४३०० मिटरया उचाई पार यायेगु यात धाःसा समस्या मवयेफु। तर १२०० मिटरय् च्वनाच्वंपिं छन्हुं हे ४३०० मिटर तजाःगु सिलु थ्यंकः वन खःसा अवश्य नं थज्याःगु समस्या वयेफु। थ्व खँय् सिलु वनीपिंसं ध्यान तयेमाः।
छन्हुं हे धुन्चें सिलु थ्यंकः वनीपिंत लःफय् परिवर्तनया कारणं थज्याःगु समस्या वयेफु। उकिं क्वय् हे छन्हु बाय् च्वनाः जक थ्वय् वंसा दकलय् बांलाः। धुन्चे, चन्दनवारी व लाहुरेविनायक छक्वलं पार यायेत स्वत धाःसा अनेकौं कथं लःफय् परिवर्तनया लिच्वः झीगु म्हय् लायेफु ।

चन्दनवारीया लँ तसकं थथ्याःगु जुयाः अन म्हो अक्सिजन दइगु स्वाभाविक खः। न्हिं ५�५०० मिटर उचाई जक काल धाःसा झीगु शरीरयात उलि थाकुगु महसुस जुइ मखु। चिपनिप जुइ धकाः नयेगु हे म्हो याइगु कारणं नं म्ह कमजोर जुयाः थज्याःगु ल्वय् जुइफुगुलिं प्रशस्त झोल चीज सेवन यायेगु तर अय्लाःथ्वँ पटक्क हे मथीगु यायेमाः। अय्लाखं म्हय् वयेधुंकूगु परिवर्तन नं क्यनी मखु गुकिं यानाः लक्षण खने दइगु इलय् तक वासः याये लिबायेधुंकी ।

थुलि खँय् ध्यान तयाः सिलु वन धाःसा अन जुइफुगु थीथी कथंया दुःख व झन्झटं मुक्त जुयाः न्ह्यइपुक यात्रा याये फइ ।

More Stories Like this