सकारात्मक राजनीतिया विकास

डि. आर. खड्गी

बौद्ध धार्मिक शास्त्रय् स्पष्ट याना तःगु दु� संस्कार मारयात हटे यायेत तसकं थाकु। छक्वः झीगु दिमागय् छुं खँपाखें लिच्वः लायेधुंकल कि व खँ अथवा विचारया लिच्वः लिपा थ्यंकं हे लानाच्वनेयः। झीगु जःलाखःला देय् भारत व चीनय् वहे दशकय् क्रान्ति जूगु खः। भारतय् सन् १९४७ सालय् क्रान्ति जूगु खःसा चीनय् सन् १९४९ सालय् जूगु खः। भारतय् शान्तिपूर्ण ढंग महात्मा गान्धीया नेतृत्व क्रान्ति यानाः अंग्रेज शासकयात देशं पितिना छ्वल। चीनय् माओया नेतृत्वय् सशस्त्र आन्दोलन मार्फत विदेशी साम्राज्यवादयात समूल नष्ट यायेत सफल जुल। निगू देय्या क्रान्तिं छु क्यनाच्वंगु दु धाःसां भारतय् अंग्रेज शासकयात ला देशं पितिनेत सफल जुल। तर अंग्रेजया जनतामारा नीतियात धाःसा आन्दोलनं वःपिं नेतातय्सं त्वःते मफुत। भारतया शासकया नीति गबलें सोभियत संघ प्रति झुके जुइगु, गबलें अमेरिका प्रति झुके जुइगु जुयाच्वन। न्हापा सोभियात संघ शक्तिशाली जुयाच्वंगु इलय् स्व. इन्दिरा गान्धीया सरकारं सोभियत संघया ईशाराय् चले जुयाः औद्योगिक विकास मयाःगु नं मखु तर विकासया पहुँच बहुसंख्यक जनताया दथुइ वने मफुत। जब सोभियत संघ टुक्रा टुक्रा जुल। अथे धयागु सोभियत संघयात आपत वःगु इलय् भारतं सोभियत संघयात ग्वाहालि यायेगु त्वःतूगु जक मखु सम्बन्ध तयागु तक बन्द यानाः अमेरिकायात भक्तिभाव क्यनेगु यात। थौंकन्हय् भारत अमेरिकाया ईशाराय् चले जुइगु यानाच्वंगु दु। भारत अमेरिकाया ईशाराय् प्याखं हुलाच्वंगु कारणं यानाः भारतं बहुसंख्यक जनतायात दुःख बीगु लागि बजाःभाः यक्व थिके यानाः जनताया जँ त्वःथुलेगु ज्या यानाच्वंगु दु। थुलि जक मखु विकासया नामय् प्राकृतिक स्रोत उत्खनन् यायेगु धकाः आदिबासी जनतायात उठीबास यानाच्वंगु नं दु। भारतय् थौंकन्हय् माओवादी गतिविधि तच्वयाच्वंगुया मू कारण हे सरकारया जनतामारा नीतिं यानाः खः ।

भारत नं पिनें स्वयबलय् स्वतन्त्र जुयाच्वंगु दु थे च्वं। तर यथार्थ रुपं धायेगु खःसा अर्ध औपनिवशय् लानाच्वंगु खनेदु। छाय्धाःसां भारत सरकारं छुं नं महत्वपूर्ण खँ निर्णय यायेत विश्व बैंक, मुद्रा कोष व अमेरिकायाके न्यनेकने यायेमाः। थ्वया अर्थ खः विदेशभक्ति, अमेरिकी नीतियात मिखां तिसिनाः लागू यायेमाःगु बाध्यता। भारत थः अर्ध औपनिवेशया अवस्थाय् लानाच्वंगु कारणं यानाः हे थः जःलाखःला देय्यात नं थःगु हे प्रभावय् तयाः प्याखं हुइकेगु कसरत यानाच्वंगु खः। भारतं सार्क राष्ट्रया पाकिस्तान बाहेक मेगु राष्ट्रयात कम वा अप्वः प्रभाव लाकेत सफल जूगु दु। श्रीलंका, बंगलादेश, अफगानिस्तान व माल्दिभसय् कम प्रभाव लानाच्वंगु खनेदु। थुपिं राष्ट्रय् खालि बजाः कब्जा यायेगु ल्याखं जक राजनीति यानाच्वंगु खनेदु। नेपाः व भूटानय् भारतया प्रभाव माक्व स्वयां अप्वः लानाच्वंगु दु। भारतया दुनेया उद्देश्य धइगु थ्व निगू देय्यात अप्वः प्रभावय् तयाः थनया प्राकृतिक स्रोत साधन व खास यानाः जलस्रोतयात कब्जाय् कायेगु खः।
भूटानयात ला रक्षा व परराष्ट्र मामिला तकं दिल्ली दरबारया निर्देशनय् चले जुइमाःगु बाध्यताय् लाका तयेधुंकूगु दु। भूटानया राजनीतिइ भारतया चलखेल कम जुयाच्वंगु नं थ्व हे कारणं खः। नेपालय् धाःसा भारतं चर्को रुपं राजनीतिक चलखेल यानाच्वंगु दु। पार्टीया फुक्क धइथें नेतातय्त थःगु ल्हातय् कायेधुंकूगु दुसां अझ नं भारतया राजनीतिक चलखेल अप्वया हे च्वंगु दु। न्हापा न्हापा जूसा भारतं खसब्रम्हू नेतातपाखें जक थःगु स्वार्थ पूरा यानाच्वनीगु खः। जब निगूगु जनआन्दोलन जुल तब खसब्रम्हू नेतातपाखें नं धोका जुइफु धकाः न्हूगु हे राजनीतिक शक्तिया उदय यानाबिल। थ्व न्हूगु राजनीति शक्ति धइगु मधेशीवादी पार्टीत खः। मधेशीवादी पार्टी धयागु बिहारी मूलया नागरिकया हालीमुहाली दयाच्वंगु पार्टी खः। नेपाःया संविधानया हलय् २०० म्ह सभासद भारतीय मूलया नागरिक थ्यना च्वनेधुंकल। यदि लिपा चुनाव जुल धाःसा थ्व विदेशी मूलया नागरिक अझ हे अप्वः सिटय् त्याका वनेफु ।

नेपाःया राजनीतिक ख्यलय् गोलमाल जुयाः देशया अवस्था अस्तव्यस्त जुयाच्वंगु कारण नं थ्वहे खः। नेतात फुक्क धइथें भारतया चौकिदार जुइधुंकल। विहारी मूलया नेतात भारतभक्त जुइगु ला स्वाभाविक हे जुल। थ्व विहारी मूलया नेतातय्सं थौं प्रधानमन्त्रीया उम्मेदवार जुइपिंत थःपिनि माग कथं शर्त न्ह्यःने तयाच्वंगु दु -
क) सन् १९५० या राष्ट्रघाती सन्धिया विरोध याये मदु।
ख) भारतं नेपाःया सीमा मिचे याःसां विरोध याये मदु।
ग) भारतयात तः चायेकेगु छुं नं नीति हये दइ मखु।
थ्व माग यानाः उमिसं छु संकेत क्यनाच्वंगु दु धाःसां मधेशवादी नेतात खालि भारतया स्वार्थया लागि जक राजनीति यानाच्वंपिं खः। थौंकन्हय् संविधानसभाया हलं प्रधानमन्त्रीया चयन याये मफुगु नं छगू ला मधेशीवादीया प्रभावं यानाः खसा मेगु विदेशी शक्तिया होडबाजीं यानाः नं खः। अझ मेगु प्रमुख कारण धइगु स्वार्थी, लोभी, सत्ताभोगी खसब्रम्हू नेतातय्सं राष्ट्रया स्वार्थय् ध्यान मतसे व्यक्ति�व्यक्ति धेंधेंबल्लाः यानाच्वंगुलिं खः। आः न्ह्यःने वयाच्वंगु चुनावपाखें नं प्रभानमन्त्रीया चयन याये फइ मखु धइगु संकेत क्यनाच्वंगु दु ।

देय्या नकारात्मक राजनीतियात ध्वस्त यानाः न्हूगु ढंगं सकारात्मक राजनीतिक संस्कारया विकास यायेगु खःसा विशेष यानाः स्वनिगःया सचेत सकारात्मक व्यक्तित न्ह्यःने वयाः सही नीति व पाय्छि विचाः ज्वनाः देय्या आदिवासी, जनजाति, तराईया थारू व मेमेगु अल्पसंख्यक जातियात नं छप्पँ याना यंकेमाः। यदि फुक्कं छप्पँ जुइ फत धाःसा खसब्रम्हू व विहारी मूलया प्रभावयात कम याना यंके फइ। थ्व निगू नकारात्मक शक्ति माइनस जुइसातकि अवश्य नं देय्या अस्तित्व बचे जुइ अले सही ढंगं देय् नं न्ह्यःने न्ह्याः वनी ।

More Stories Like this