नेवाः कोष नेवाः विभाजनया निंतिं मखु

नरेशवीर शाक्य

नेपालभाषा आन्दोलनयात दुवालेबलय्, भाषा साहित्य उत्थानया निंतिं आः जुयाच्वंगु उत्साहयात स्वयेबलय्, थ्व फुक्क हे नेवाःतय्सं थःपिनिगु भाषा, जातिया मतिना, थुकिया गरिमा ल्यंकेत यानाच्वंगु ख। नेपालभाषा, साहित्य, कला, संस्कारयात न्हंकेत राज्यस्तरं हे स्वसःदँ तकं कुतः यातं नं थुकियात न्हंके मफु। थौं थुकियात न्हंके धकाः सनाच्वंपिं छगू वर्ग व जातिया मनूतय्गु अस्तित्वय् हे न्ह्यसः चिं ब्वलना वयाच्वंगु दु। तर अय्नं नेवाः जुयाः नं गैर नेवाःतय्गु चाकरी पोषण यानाच्वंपिं छथ्वः मनूतय्गु कारणं नेपालभाषा, साहित्यया विकास व थुकिं अधिकार कायेगु खँय् अझं पंगः थनाच्वंगु दनि ।

छुं ई न्ह्यः नेपालभाषाया पत्रपत्रिका, भाषा प्रशिक्षण आदियात महानगरपालिकाया नेवाः अनुदान कोषं ग्वाहालि दां वितरण याःगु समाचार पिदंगु दु। येँ महानगरपालिकां वंगु छुं दँ न्ह्यवंनिसें नेवाः भाषा, कला संस्कृति विकासया निंतिं नेवाः अनुदान कोष नीस्वनाः ज्या याइगु समाचार पिदंगु खः। उगु कोषं नेपालभाषां पिदनीगु पत्रपत्रिकायात नं आर्थिक अनुदान बीगु खँ न्ह्यथनातःगु दु। कोषपाखें न्यादँ तक मदिक्क दां पित बी धुंकाः थुगु दँय् जक छुं छुं नेवाः पत्रिकायात आर्थिक अनुदान बिउगु समाचार पिदंगु दु। थ्वयां न्ह्यःया आर्थिक अनुदान सुनां काल व आः आर्थिक अनुदान बीत ल्यःगु पत्रिकाया नां छु लिधंसाय् छनौट जूगु खः अले नेपालभाषाया मेमेगु पत्रपत्रिकायात अनुदान बी म्वाःगु कारण छु खः, नेपालभाषाया पत्रकारिता ख्यलं थ्व खँ स्पष्ट यायेत माग यानाच्वंगु दु ।

नेपालभाषाया पत्रपत्रिका प्रकाशन आर्थिक लाभ मखुसें सेवामुलक जुयाज्वनी। थःगु स्रोत, साधन, क्षमताया लिधंसाय् पत्रपत्रिका पिदनीगु व स्रोतया अभावया कारणं हे पत्रिका प्रकाशन बन्द जुयावनीगु आपालं अनुभव दु। थ्वहे कारणं नं नेपालभाषा पत्रपत्रिकायात अनुदान बीगु खँ पिदंगु जुइमाः। तर थथे आर्थिक अनुदान इनेत माःकथंया गृहकार्य हे जूगु दु लाकि मदु धयागु नं न्ह्यसः खः। नेपालभाषा ख्यलय् गुलि पत्रपत्रिका प्रकाशित जुयाच्वंगु दु, गुलि इलय् पिदने फयाच्वंगु दु वा मदु धइगु खँया लेखाजोखा मजुसे हचुवाकथं दां इनेगु ज्याय् छुं स्वार्थ सुलाच्वंगु संकेत जुइ ।

आर्थिक अनुदान इनेगु झ्वलय् निगू न्हिपौ व निगू वाःपौयात आर्थिक अनुदान इनेगु ज्या जूवंगु दु। नेपालभाषाया पत्रकारिता ख्यलय् थौंकन्हय् न्हिपौ व वापौ जक पिदनाच्वंगु मखुसें थन बाःछिपौ, लय्पौ, निला पौ, स्वलापौ नं पिदनाच्वंगु दु। नेपाःया मौलिक लिपि संरक्षण व लिपि प्रचारया निंतिं नेपाल लिपिया लिपि लय्पौ पिदनाच्वंगु दु। लिपि पत्रिका न्हापा नं आपालं पिदने धुंकूगु खःसा अर्थ अभावया कारणं हे जक थ्व पत्रिका बन्द जुयावंगु खँ लिपि प्रचारय् न्ह्यानाच्वंपिं कार्यकर्तातय्सं अःपुक लिसः बी। नेवाः ल्याय्म्हत नेवाः भाषा संस्कृतिपाखें विचलन जुया वयाच्वंगु कारणं हे थुमित आकर्षित यायेत नेपालभाषाया रंगीन बाःछि पौ 'पेजथ्री' पिदनाच्वंगु दु। तर पत्रिकाया अनुदान बीत न्ह्यचिलाच्वंपिं मनूतय्के अज्याःगु पत्रिकाया अस्तित्व बारे तकं ज्ञान दुगु खः लाकि मखु थें? मेखे न्हिपौ व वाःपौ पत्रिकायात अनुदान बीत तयार जुइगु तर बाःछिपौयात धाःसा वास्ता मयाइगुया कारण छु जुइ?

आःया अनुदान बीगु ज्या पूर्णरुपं राजनैतिक आज्जुं पेरित जूगु आभास खने दु। नेवाः कोषया स्थापना लिसें हे थ्वं नेपालभाषां पिदनाच्वंगु एनेकपा माओवादीया छगू भातृ संगठनया ख्वाःपौ कथं पिदनाच्वंगु तत्कालिन वाःपौ 'झीगु स्वनिगः' यात जक आर्थिक अनुदान बियाच्वंगु खँ अबलय् हे नं बजारय् बय्बय् जुयाच्वंगु खः। आः उज्वःगु खँ त्वपुइत हे जक मेमेगु पत्रिकायात नं अनुदान बियाः करोडौं तकाया नेवाः कोषया छबियात प्रभावित यायेगु कुतः जुयाच्वंगु अनुमान नं दु। उगु वाःपौ आः वयाः हे तिनि न्हिपौ कथं प्रकाशित जूगु खः। मेखे नेवाः भासं पिदनीगु निगू वाःपौयात नं छगूयात झिद्वः व मेगुयात नीद्वः नगद अनुदान बिउगु दु। पत्रिका वाःपौ हे जुयाः नं निगूयात थथे भेदभाव छाय्? थथे छाय् जुल ले धायेबलय् 'देशय्मदु झ्याः' वाःपौ प्रजातान्त्रिक विचारधाराया वकालत यानाः पिदनाच्वंगु वाःपौ जुल। 'देशय्मदु झ्याः' वाःपौ मेगु नीद्वः अनुदान कायेत सफल 'अप्सरा' वाःपौ स्वयां तःदँ न्ह्यवंनिसें निरन्तर रुपं पिदनाच्वंगु व सूचना विभागय् थ्व पत्रिकायात 'खः' वर्गया मान्यता बियातःगु दु। थुकथं छुं हे आधार मदयेक नेपालभाषाया पत्रिकायात बिउगु थ्व आर्थिक अनुदानं नं थवंथवय् विभेद हयेगु ज्या जक याइगु खँय् शंका मदु। नेवाः पत्रपत्रिका दथुइ विभेद हयेगु राजनैतिक आज्जुं हे प्रेरित जुयाः न्ह्याःगु थुज्वःगु पलाःयात नेपालभाषाया सकलें कार्यकर्तातय्सं सचेत जुयाः स्वयेमाःगु आवश्यकता दु ।

नेवाः कोषया नायः जुयाच्वंम्ह येँ महानगरपालिकाया राजनैतिक संयन्त्रय् एनेकपा माओवादीया प्रतिनिधि एवं एनेकपाया केन्द्रीय दुजःया लिसें संविधानसभाया चुनावय् येँ क्षेत्र नं. ८ पाखें पराजित जूम्ह उम्मेदवार भाजु सर्वोत्तम डंगोल खः। नेवाःतय्गु हक अधिकार सुरक्षित जुइमाःगु खँय् स्वनिगःया नेवाःत न्हापांनिसें हे आन्दोलित जुयाच्वंगु दु। येँ महानगरपालिका दुने राजनैतिक संयन्त्रया यथोचित ब्यवस्थापन जुइमाःगु खँय् विवाद मदु। नेवाःतय्सं थःपिनिगु अधिकारया निंतिं ताः ई तकया आन्दोलन लिपा प्राप्त जूगु हक अधिकारयात छुं नं राजनैतिक पार्टीया ब्यक्ति विशेषया तजबिजय् त्वःतेगु व थःगु राजनैतिक अभिष्ट पूवंके बीगु नेवाः आन्दोलनया आज्जु मखु। नेवाःतय्गु भाषा, संस्कृतिया विकासय् सकल नेवाःतय्गु समान हक व दायित्व दु। थुकियात राजनैतिक प्रभावं थःगु पक्षय् जक लाके धकाः बिचाः यायेगु सकल भाषा आन्दोलन व अधिकारकर्मीतय्गु निंतिं नं हाथ्याया खँ खः ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this