आदिवासी नेवाः विरुद्ध स्थानीय प्रशासन

नरेशवीर शाक्य

येँ महानगरपालिका दुने आः जुइत्यंगु कर्मचारी पदपूर्ति समावेशी जुइमाल, नेवाःतय्गु मू बस्ती येँ जूगु कारणं थनया स्थानीय निकायय् नेवाः कर्मचारीतय्गु ल्याः अप्वः जुइमाल धयागु मागयात स्थानीय प्रशासनया प्रशासकतय्सं नेवाःतय्त कथिं दायाः दमन याना छ्वयेगु नीति नालाच्वंगु दु। मुलुकय् राजनैतिक परिवर्तन वयेधुंकाः नेवाः अधिकारकर्मीतय्सं स्वायत्त राज्यया माग यानाच्वंगु सर्न्दभय् आः छगू स्थानीय निकायय् हे नेवाः कर्मचारीतय्गु बाहुल्यता दयेमाः धकाः हःगु मागयात दमन यायेगु लागिं यथास्थितिवादीत हिंसाया बः कयाः कुहां वयाः अधिकारकर्मीतय्त कथिं दायेगु गुगु ज्या यात, अथे याःगुया स्पष्ट संकेत खः, नेवाःतय्त अझं दमन यायेगु, प्रशासनय् थुमित दुत महयेगु व नेवाःतय्गु विरुद्धय् हे कानून दयेकाः सत्ताय् छगू हे जातिया जक मनूतय्गु बोलाबाला कायम यानाः अझ नं नेवाःतय्त उत्पीडनय् हे तयाः थःपिनिगु वर्चश्व कायम याना तयेगु ।

नेवाःतय्सं न्ह्यागु खँयात नं सहज रुपं स्वीकार यानाच्वंगु दु। थुकिया लिच्वः कथं थौं स्वनिगःवासीतय्त पिनें वःपिं मनूतय्सं यानाच्वंगु फोहोरय् म्वायेत बाध्य यानातःगु दु। थनया मनूतय्सं ल्हाइगु सासः दुषित यानाच्वंसां सहः यानाच्वंगु दु। थःपिनिगु चुक, ननि, बहाः दुने दुहां वयाः न्ह्याथेंजाःगु अनैतिक ज्या यानाः जूसां मखं पहः यायेत बाध्य जुयाच्वंगु दु। थुभनं स्वनिगःवासीत छाय् पंगः जुयाच्वन, छाय् छ्यनय् पलाः तयेका च्वन तसकं उदेकया विषय जुयाच्वंगु दु ।

येँ महानगरपालिका दुने थनया आदिवासी नेवाः कर्मचारीतय्गु बाहुल्यता दयेमाल धयागु माग छुं नं कथं अनुचित मखु। स्वनिगः दुने नेवाःतय्सं सदिऔं न्ह्यवंनिसें वसोवास याना वयाच्वंगु खः। थनया धर्म, संस्कृति, कला, जात्रा, पर्व फुक्क फुक्क हे नेवाःतय्सं न्ह्याका वयाच्वंगु खः। थ्व कारणं स्थानीय स्तरय् छुं नं विकास निर्माणया ज्या यायेत स्थानीय मनूतय्त गुलि सहज जुइगु खः उलि सहज पिनें वःपिं मनूतय्त मजुइगु स्वाभाविक खः। स्वनिगःयात पिनें वःपिं मनूतय्सं हरेक कथं शोषण यानाच्वंगु खँयात पनेगु निंतिं, थःपिनिगु सांस्कृतिक सम्पदा सुरक्षा यायेगु निंतिं स्वनिगःया मनूतय्सं स्थानीय निकायय् थःपिनिगु थाय् सुरक्षित यायेगु धकाः न्ह्याकूगु गुगुं नं कथंया कुतःयात छुं नं गलत धाये फइगु स्थिति मदु ।

न्हापा मुलुकय् छगू जाति, छगू वर्गया मनूतय्सं एकछत्ररुपं राज्य संचालन यानाः देय्या आदिवासी जनजातितय्त शोषण याना वयाच्वंगु खः। थज्याःगु हे इलय्, मुलुकय् गणतन्त्र स्थापित जुइ न्ह्यः निर्णय यानाः येँ महानगरपालिकाय् कर्मचारी प्रक्रिया न्ह्याकूगु खः। थुगु प्रक्रिया शुरु यानाः प्यदँ लिपा वहे आवश्यकताया कर्मचारीत भर्ना यायेगु धयागु छुं नं कथं पाय्छि जुइगु खँ मखु। न्हापा न्ह्यानाच्वंगु देय्या राजनैतिक पद्धति हे फरक जुइधुंकूगु सन्दर्भय्, मुलुक आः संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र घोषणा जुइधुंकाः, समावेशीया सिद्धान्त पूर्ण रुपं लागू जुइधुंकाः आः न्हापाया निर्णय कार्यान्वयन यायेगु धयागु मुलुकय् परिर्वतन वःगु स्वये चाहे मजूपिं, यथास्थितिवादीतय्गु षडयन्त्र खः ।

येँ महानगपालिकाय् उगु इलय् निद्वलं मल्याक मनूतय्सं जाँच बिउगुया लिच्वलय् निम्ह नेवाःत हे जाँचय् पास जुयाः नां पिदनाच्वंगु मखु। उलि जक मखु छगू पदय् १०२१ म्ह मनुखं जाँच बिउगु लिच्वलय् छम्ह जक नेवाः जाँचं पास जूगु परिणाम सार्वजनिक यानातःगु दु। थुम्ह नेवाः नं लिखित जाँचय् जक पास जूगु खः। मौखिक अन्तर्वार्ता काइबलय् वयात अनं नं पितिना महइ धकाः धाये फुगु अवस्था मदु। थुकथं नेवाःतय्त स्थानीय निकायया प्रशासनपाखें ब्यागलं तयेगु लागिं प्रशासकतय्सं षडयन्त्र यानाच्वंगु खँय् गनं शंका मदु ।

थ्व सम्पूर्ण खँयात कयाः नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिं येँ महानगपालिकाया ध्यानाकर्षण यायेगु, थज्याःगु पदपूर्तिया सम्पूर्ण प्रक्रियायात पूर्णरुपं रद्द यायेत सचेत पौ नं बिउगु खः। तर मनपां उकियात छुं हे वास्ता तकं मयासे कर्मचारी भर्नाया ज्यायात न्हापाया गथे खः अथे हे निरन्तरता बीगु निर्णय यानाच्वंगु दु। थनया स्थानीय मनूतय्त प्रत्यक्षरुपं लिच्वः लाइगु थ्व ज्यायात यदि स्थानीय जनतां विरोध यात धाःसा उकियात दमन हे यानाः जूसां ज्या तिप्यंकेगु सोच राज्यं काःगु खने दत। वहे कारणं वास्तवय् थुगु आन्दोलनयात प्रभावित याये कथं हे नेवाः अधिकारकर्मीतय्गु घोषित ज्याझ्वः कथं येँ मनपाया फुक्कं वडा कार्यालयय् तालं ग्वयेगु ज्यायात पुलिस प्रशासन हयाः पंगः थनेगु कुतः याःगु दु। तर आपालं वडा कार्यालयय् अधिकारकर्मीतय्सं तालं ग्वयेत सफलता चूलाकूसां येँ १७ वडा छथाय् धाःसा पुलिसं हस्तक्षेप यानाः ५० म्हं मयाक कार्यकर्तातय्त घाःपाः याना बिल ।

स्थानीय प्रशासन दुने स्थानीय बाहुल्यता दुगु जातियात विशेष प्रावधान तयाः येँ महानगरपालिका दुने कर्मचारी भर्ना यायेबलय् नेवाः भाय् सःम्ह, थूम्ह व च्वये सःम्हेसित प्राथमिकता बीमाः धकाः नगर परिषदं पारित याना तयेधुंकूगु दु। थज्याःगु प्रावधानयात महानगरपालिकाय् प्रमुख जुया वइपिं मनूत गैर नेवाः जूगु हे कारणं वेवास्ता यायेगु ज्या यानाच्वंगु दु। स्थानीय प्रशासनय् पिनें वइपिं मनूत हाकीम जुइगु कारणं स्थानीय निकाय पिनेयापिं कर्मचारी भर्ना यायेगु कारखाना थें जुयाच्वंगु दु। पिनें वःपिं मनूतय्गु बाहुल्यताया कारणं हे थनया ऐतिहासिक व पौराणिक सम्पदां संरक्षणया महत्व काये मफयाच्वंगु खः।
आःया वर्तमान परिस्थितिइ थःपिनिगु हक अधिकार कायेम याये मफुत धाःसा थनया आदिवासी नेवाःत झन हे विचलनय् वनीगु व थुमिगु अस्तित्वय् तकं संकट वइगु कारणं थ्व अधिकारया ल्वापुइ नेवाःत छुं नं कथं विजयी जुइमाःगु आवश्यकतायात सकल नेवाःतय्सं थुइके माःगु दु ।

More Stories Like this