महानगरय् नेवाःतय् छाय् संघर्ष?

सानुराजा शाक्य

नेवाः प्रदेश स्वने धकाः सनाच्वंगु नेवाःतय् मंकाः आखा नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति थौंकन्हय् महानगर केन्द्रित आन्दोलनय् ध्यान बीत बाध्य जुयाच्वंगु दु। संघर्ष समिति छाय् येँ महानगरपालिका विरुद्ध संघर्षय् कुहां वये माल फुक्क नेवाःतसें सीका तयेमाः। येँ महानगरपालिका नेवाःतय् आदिभूमि नेवाःतय्गु दकलय् अप्वः वसोवास दुगु येँया स्थानीय सरकारी निकाय खः। अर्थात थ्व निकायया प्रत्यक्ष सम्बन्ध नेवाःत नाप जुइमाः। थ्वयागु सरोकार थनया स्थानीय विकासंनिसें थनया मनूतय्त सेवा बीगु व थनया भाषा, संस्कृतिया संरक्षण यायेगु खः। अर्थात थ्व ज्या यायेत थनया हे आदिवासी नेवाःतय्त थ्व निकायय् प्राथमिकता दयेमाः व प्राथमिकता अन उत्पादन जुइगु रोजगारय् व अनं बीगु सेवाय् खः। तर लिपांगु इलय् वयाः येँ मनपा मन्त्रीतय् थः मनूत जागीर नकेगु भर्ती केन्द्रकथं विकास जुल। गुकिया लिच्वः मनपाय् उच्चपदस्थ कर्मचारी गैरनेवाःतय् बाहुल्यता अप्वल। मनपाय् सफाइ मजदुरय् जक नेवाःतय् बाहुल्यता दु महानगरया नीति निर्माण तह व वडाय् सचिव जुया वइपिं फुक्क गैरनेवाः खँय्त जक जूगु सकसिनं वाःचाः ।

थुकियात अझ अप्वः महानगरं नेवाः कर्मचारीत म्हो यायेगु क्रम महानगरपालिकां थीथी पदया नितिं पिकाःगु मौखिक अन्तर्वार्ताया नितिं पिकाःगु धलखय् नेवाःतय् ध्यान वन। उगु विज्ञापनया नासु पदय् २९ म्हेसिया नां पिकाःगु खः। थुगु धलखय् नेवाःया नामं छम्ह जक मेपिं फुक्कं खँय् ब्रम्हूत जक। उकथं हे प्राविधिक विषयय् बाहेक मेमेगु प्रशासनिक पदय् नं अन्तर्वार्ताया निंतिं पिदंगु धलखय् नेवाःत मदु। थ्वहे झी नेवाःतय्गु आपत्तिया खँ खः। यँ मनपाय् नेवाः उम्मेदवारतय् नां अधिक ल्याखय् वयेमाःगु खः थ्व जक प्राकृतिक न्याय जुइ तर थन अःखतं नेवाःत हे दुमथ्याकुसे प्राकृतिक न्यायया सिद्धान्त विपरीत ब्रम्हू समुदायया जक नां पिकयाः कायेत्यंगु अन्तर्वार्तां तप्यंक नेवाःतय्त हाथ्या बियाच्वंगु मखुला? थ्व हाथ्यायात गुकथं कायेगु अझ नं थुकियात सामान्यकथं कयाः वास्ता मयात धाःसा नेवाःतसें थःगु तुति थम्हं ध्यंगु बरोबर जुइ। तर नेवाःतय्गु आलस्यता, थःगु जातीय हितया बारे वाः चायेके मफुसा थ्व देसय् नेवाःतसें थःपिंसं नं राज्य याये दयेमाः धायेगु अधिकार नं दइ मखु। म्वाना च्वँ कर्पिनि च्यः जुयाः थःगु थासय् कर्पिंत मालिक यानाः वडाया सचिवयात 'हजूर, हजूर' धाः वनेत तयार जु। थुकिया निंतिं तयार मजूसा थुकिया विरोध याये हे माः। नेवाःतय् थीथी संगठन जानाः स्वनातःगु संघर्ष समितिं महानगरपालिकाया थ्व निर्णय विरुद्ध याना वयाच्वंगु संघर्षय् तिबः बीगु नेवाःतय् कर्तब्य खः ।

संघर्ष समितिया माग खः थ्व अन्तर्वार्ताया ज्या फुक्क दिकाः न्हूगु कथं पदपूर्तिया ज्या न्ह्याकी। महानगरय् कर्मचारी कायेबलय् नेवाःतय्त प्राथमिकता बियाः कायेमाः। छाय् कि थनया सेवा काइपिं नेवाःत खः, नेवाःतय् थाय् ज्या यायेत नेवाः भावना थूपिं वःसा जक महानगर सफल जुइ, महानगर व थनया वासीतय् सम्बन्ध क्वातुइ। थ्व अनैतिक ज्या नं मखु। समावेशिता व स्वशासनया सिद्धान्त स्वीकार यानाच्वंगु अन्तरिम संविधानं तकं स्वीकार यानाच्वंगु दु। नापं महानगरपालिकाया नगर परिषदं नं छगू नीति पारित यानातःगु दु। महानगरपालिकां कर्मचारी भर्ना यायेबलय् नेवाःभाय् च्वये ब्वने सःम्हेसित न्हापांगु प्राथमिकता बीगु मनपाया नीति हे दु। थ्व नीतियात कार्यान्वयन मयासे पिकाःगु थुज्वःगु पदपूर्तिया ज्यायात नेवाःतसें तुलुतुलु स्वयेगु मखु प्रतिकार यायेमाः। थौं प्रतिकार याये फत धाःसा नेवाःतय् कन्हय्या भविष्य भचा सुरक्षित जुइ। मखु धइगु खःसा थःगु हे थासय् थःपिं च्यः जूगु जक स्वयाच्वने माली ।

म्हिगःनिसें संघर्ष समितिं महानगरपालिकाय् पदपूर्तिया विरुद्ध दवावमूलक संघर्षया ज्याझ्वःत न्ह्याकूगु दु। थ्व संघर्षयात मनपां इलय् संवोधन याये मफुत धाःसा संघर्षयात अझ विस्तार व दवावमूलक दयेकेगुया विकल्प मदु। वडा कार्यालयय् तालं ग्वयेगुनिसें मनपाया कार्यकारिणीया कक्षय् तालं ग्वयेगु व अन्तिमय् मनपाय् तकं तालं ग्वयेगु ज्याझ्वः हयेधुंकूगु दु। थ्व अवस्थाय् संघर्षयात निष्कर्षय् थ्यंके फइ कि फइ मखु छगूकथं संघर्ष समितिया परीक्षा नं जुइ। तर थ्व संघर्षय् हे मंकाः संघर्ष समिति सफल मजुल धाःसा नेवाः राज्य माः धाइपिनिगु निंतिं नं चुनौति जुइ। नेवाःतय्त नेवाः प्रदेश माः नेवाःतय्त थःगु थासय् स्वशासन माः धइगु खःसा थ्व चिकिचाधंगु संघर्षया सफलताया प्रस्थान बिन्दू जुइफइ ।

मनपाया निर्णयया लिउने राजनीतिक संयन्त्रया नं भूमिका दु। स्थानीय निकायत संचालन यायेत निर्वाचित पदाधिकारीत मदुगुलिं धकाः अन्तरिम संविधानं न्हय्गू राजनीतिक दलया प्रतिनिधितय् संयन्त्र दयेकातःगु दु। मनपाया हकय् नं उकथंया संयन्त्र दु। उगु संयन्त्रय् मू राजनीतिक दलत एकीकृत माओवादी, कांग्रेस व एमालेपाखें नेवाःत हे वनाच्वंगु दु। एकीकृत माओवादीया सर्वोत्तम डंगोल, एमालेया बसन्त मानन्धर व कांग्रेसया ध्यानगोविन्द रंजित। वय्कःपिं दयेक दयेकं नं पदपूर्तिया निंतिं पिकाःगु धलखय् नेवाः मदइगु स्वयेबलय् पार्टीतसें ल्ह्वनाच्वंगु समावेशी, समानुपातिकता व स्वशासनया नारा फगत झंगः लायेगु जकं खःला धकाः च्वनेफु। संघर्ष समितिं ल्ह्वंगु सवालय् वय्कःपिंसं नेवाःतय् पक्षय् गुकथं भूमिका म्हिती अझ स्वये ल्यं हे दनि। अथे धकाः वय्कःपिसं कुतः मयाःगु नं मखु। वय्कःपिंसं थ्व पदपूर्तिया न्हि अनिश्चित कालतक लिछ्यायेत व संघर्ष समितिनाप वार्ता यायेत मनपायात सुझाव बियागु खँ धाःगु खः। तर वय्कःपिनिगु सुझावयात तकं तेरे मयासे मनपां पदपूर्तिया ज्यायात छाय् अनिश्चित काल तक लिमछ्यात वय्कःपिसं हे सिउ जुइ। तर पिनं स्वयेबलय् नेवाःतय् बाहुल्यता दुगु राजनीतिक संयन्त्रं बिउगु सुझाव तकं महानगरपालिकां अस्वीकार यानाच्वंगु षडयन्त्र गन स्वानाच्वंगु दु वय्कःपिसं नं स्पष्ट याये हे माः। खय्फु थ्व सवाल वय्कःपिनि निंतिं प्रमुख सवाल मखु तर नेवाःतसें थुकियात मू सवाल दयेकाः संघर्ष याःगु इलय् महानगरं थ्व सवालयात वेवास्ता यात धाःसा नेवाःतसें थःगु लागा यल, ख्वप, मध्यपुर व किपू नगरपालिकाय् तकं संघर्ष च्वन्ह्याके नेवाःत तयार जुइगु खः कि?

More Stories Like this