हाकुगु धलः

सूर्यमान राजभण्डारी

धाइपिंसं धाल, ल्हाइपिंसं ल्हात। निदँ फुइधुंकल जाबो प्यंगः आखःग्वः च्वये मफुपिं धकाः। धायेत अःपु, धरग्वारा तःपु। "संविधान" धकाः प्यंगः आखःग्वः च्वयाः थुकी दुने खँग्वः माः हनेत विचरा सभासदतयसं सुनां मसिउगु दुखः सिल। प्यंगः खँग्वःया निंतिं प्यंगः खँग्वः हे पंगः जुल। थ्व "सहमति" धाःगु प्यंगः खँग्वः नं विचित्रगु, छथाय् तुं च्वंसां न्ह्याबलें फफ स्वइगु। धायेत ला सहमतिं हे सकतां याये धाःगु खः तर याःगु छुं हे मखु, जूगु छुं मखु। सहमतिया निंतिं वार्ता-बैठक/ बैठक-वार्ता, आलु-प्याज/प्याज-आलु थें सामान्य जुइधुंकल। सहमतिया निंतिं वार्ता यायेत वार्तां वार्तायात वार्ताय् सःताः वार्तां वार्ताय् वार्ता यायेगु सहमति जक जुल। सहमतिया नामय् बिमति तयाः सत्ताया निंतिं न्ह्याबलें आशाकुति जक जुयाच्वन ।

उकुन्हु ला घमासान आन्दोलन हे जुल। छम्ह त्वःते हे मखु धाइम्ह, छम्ह व हे माः धाइम्ह। सत्ता कायेगु व बीगु अन्तर्द्वन्द्वय् निदँ फुकल। त्वःते हे मखु धाइम्हेसिनं अन्तय् त्वःतल नं वहे माः धाइम्हेसिनं काचाक्क काये मफुत। संयोग हे धाये, विश्वय् भकुंग्वारा कासा "वर्ल्ड कप २०१०" बय्बय् जुयाच्वंगु इलय् नेपालय् धाःसा खँग्वः कासा "सहमनीय सरकार कि बहुमतीय सरकार" अर्थात "वर्ड कप" न्ह्यानाच्वन। कासाया झ्वलय् प्रम कुर्सिया दावेदारत नं तिंख्यलय् झ्वः झ्वः दं वल। तर दुःखया खँ, राष्ट्रपतिया छवाःया अल्टिमेटमय् सुनानं गोल याये मफुत। हानं न्यान्हुया निंतिं ई थप जुल। अन्तय् प्रम कुर्सिया निंतिं ६०१ कासामि दथुइ चुनाव हे जुइगु जुल। सु त्याइ सु बुइ स्वये ल्यं दनि। छता खँ प्रस्ट जुल, सहमतिं हे सकतां याये धाइपिं नेतातय्गु खँ ध्वांस साबित जुल। अय्नं न्ह्यागुलिं ई थप यायेत धाःसा नेतात छधी छप्पँ जुयाः सहमत जुइगु जुयाच्वन। उकुन्हु जेठ १४ गते नं थथे हे जुल, निदँ तक संविधान च्वयेगु पलेसा छु छु च्वया च्वन मसिउ, उकुन्ह नं न्हिछि तक नेतात तीन तिकः महा बिकः जुयाच्वन अले इलेभेन आवरय् हथाय् जुल, छगू धापू दुनि - "छु याये त्ययेवं छु उलीपिं।" अन्तरिम संविधानयात घाटय् थ्यंकाः घितिघिति जुइवं बाचा इलय् "म्याद थप"या वासः नकेत उकुन्हु सकलें नेतातय् दथुइ सहमति जुल। निदँ तक सत्ता भत्ता साक्क नयेधुंकल, हानं दछि तक न्ह्यत्तु न्ह्ययाः नइगु जुल ।

न्हूगु संविधान च्वयेया निंतिं जनताया बलिदानं संविधानसभा पलिस्था जुल। चुनावया माध्यमं नेतातय्त भोट कुर्काः लगानी यात, नेतात सभासद जुल। सभासदतय्सं ग्वाय् पियाः भत्ता नल, जनतां छु नल? लगानीया प्रतिफल ग्व? सत्ता समीकरण व राजनैतिक ध्रुवीकरणय् तक्यनाच्वंपिं नेतातय्सं संविधान च्वयेगु धकाः निदँ फुकाः मेगु दछिया म्याद थप यानाः लिपा लत्या घटे यानाः प्लस माइनसया प्याखं क्यनाच्वन। जनतायात न्हीकेत वा ह्ययेकेत थ्व प्याखं क्यनेगु सहमति स्वंगू दलया दथुइ उकुन्हु तिनि जूगु खः। उगु सहमति कथं थ्वहे २०६७ चैत्र मसान्तया दुने न्हूगु संविधान च्वयेगु ज्या क्वचायेकेगु हं। न्हूगु सरकार छगू गठन यायेत न्हय्ता खँ ल्हाइपिंसं न्हूगु संविधान च्वयाः क्वचायेकेत ग्वःता खँ ल्हाइ तिनि मसिउ। जनताया भोट त्यासा कयाः संविधान च्वयेगु पलेसा सत्ता धस्वाकेगु कासा जक म्हिताः इलय् हे न्हूगु संविधान वइ धकाः छु ग्यारेण्टी? संविधान च्वयेगु न्हिया काउण्ट डाउन यायेगु खःसा लत्या क्वचाये धुंकल ।

आः मेगु खुगू लत्या जक ल्यं दनि। भोट जुइमा वा नोट जुइमा, त्यासा कयाः इलय् मपुलीपिंत पेनाल्टी बीमाः। अले त्यासा कयाः उकिया सदुपयोग मयाइपिंत हाकु धलख (ब्ल्याक लिष्ट) य् तयेमाः। आशा याये, सहमतिं क्वःछिउगु न्हि अर्थात २०६७ चैत्र मसान्तया दुने संविधान च्वये धाःपिंसं न्हूगु संविधान च्वया जनताया ल्हातय् तया बी। मखुसा शाकाहारी सभासदतय्सं फलफूल व दुरुजा अले मांसाहारी सभासदतय्सं खसीया ला व जा टन्न नयाः बल्लाका च्वंसां जिउ। छाय्धाःसा आः वइगु मेगु चुनावय् जनतां बांमलाक पेनाल्टी बी तिनि। नेपाःया इतिहासय् संविधान च्वये मफुपिं सभासदत धकाः हाकु धलखय् नां च्वइ तिनि। थ्व खँ मथूपिंसं थुइकादिसँ ।

laskus@hotmail.com

More Stories Like this