वाथावाथा कनाः सी माली

नर्मदेश्वर प्रधान

सुथ जुइ। न्ह्यलं चाइ। दने। न्हूगु न्हि सुरु जुइ। थ्व याये व याये। तालिका दयेके। कल्पना याये। श्रीमतीं वहे खँ लिसा कया बी। सदां थें। थौं नं। म्हिगः नं लः मवः। ट्यांकीइ लः मदु। फुइधुंकल। छु यायेगु खः?' सुथ जुइ। शुभ समाचारया आशा जुइ। तर आशा याना थें जुइ मखु। लखं यानाः छेँय् सदां कचकच। 'लः मदु' लः मवः। च्यान्हु दयेधुंकल।' श्रीमतीं वहे राग न्यंकी। खः। समस्या खः। मतिइ लुइ। जितः न्यंकां छु याये? हितिइ मवःगु लः जिं वयेके फइ मखु। मवः। सुयात धाः वने? गनं सुल्झे जुइगु समस्या मखु। श्रीमतीलिसे ल्वापुया कारण थौंकन्हय् लःया समस्या जुया बी ।

मत नं मवः। मतया नं उतिकं समस्या। तर मत मवःसा, मिखा तिसिना च्वने। इताः छपु च्याकाः तरे याये। लः मंत कि छु याये? विकल्प दइ मखु। कथु प्वाः तिनाच्वंसा जक। व सम्भव जुइ मखु। 'हितिइ लः मवल। वइगु सम्भावना नं मदु। तुं खंके माली।' श्रीमतीं प्रस्ताव तइ। जःखः छेँय् तुं खंकी। विकल्प तुं हे जुइ ला लःया। अनुमान जुइ। ठीक हे खः। जिं समर्थन याये। तुं खंके। निन्हु प्यन्हु लः वइ। हानं व हे 'मदु'या समस्या। तुंथिइ नं लः सुइ। दइ मखु। जःखःया तुं नं खालि जुइ। तुं स्वयेगु तस्बिर थें जुइ। लःया समाधान जुइ मखु। तुं खनां छु याये? जमीनय् दुने हे लः मदु। वा वःगु मखु। मनूतसें जमिनया लः साली। जमिन रिक्त जुजुं वनी। विज्ञतसें धाइ। तुंया भर नं दइ मखु। लःया समस्यां स्वनिगःया जीवनयात गन थ्यंकीगु खः? प्यखेरं अन्धकारं त्वपुइ ।

सिथिनखः। नेवाःतय् नखः। थुबलय् तुं सफा याइ। उबलय् उबलय् कलहिति मदुबलय् लःया स्रोत तुं खः। तुंयात सफा याना तयेमाः। सिथिनखःया सांस्कृतिक सन्देश जुइ। थौं सिथि नखः वइ। तुं सफा यायेगु खँ। बाखं थें जुइ। लः हे दइ मखु तंथिइ। सफा यायेमाःगु खँ जुइ मखु। थुगुसी सिथिनखःयात 'लः दिवस' कथं घोषणा जुइ। थ्वं लःप्रति चेतना दनेगु आज्जु काइ। कार्यक्रम जुइ। 'लः दिवस'या कार्यक्रमय् जिं नं वने। ब्वति काये। कार्यक्रमय् ल्वहंहितिया स्मरण जुइ। व। प्राचीन लःया व्यवस्थापनया चर्चा जुइ। त्वाःत्वालय् पुखूतय् चित्रण याइ। प्राचीन नगरय् लःया पूर्ति बांलाः जू। प्रशंसा जुइ। न्यने। पुलांगु लःया व्यवस्थाप्रति गौरव अनुभव जुइ। थौंया लःया संकट न्ह्यःने दं वइ ।

ल्वहंहिति फुक्क सुइधुंकल। लडाइँलय् ढले जूगु लाश थें। ल्वहंहितित फुक्क निष्त्रि्कय जुइ। सार्वजनिक पुखूत। 'छू मन्तर' जादूया शिकार जुइ। अलप जुइ। विलीन जुइ। '
'जिमि बाज्यापिंसं घ्यःजा नइगु जिगु ल्हाः नतुना स्व।' पुलांगु व्यवस्था गौरवया खँ ल्हाये। न्हाय् तये। तर छु याये। थौंया समस्या। तरे याये फइ मखु। पुलांगु लः व्यवस्थाया गौरवगाथा हाली। ल्वहंहितिं लः हाइ मखु। पुखूत म्वाना वइ मखु। लः दिवस। 'मनया लुडडयात घ्यलय् थुनाः नयेगु' लहड थें जक जुइ। लः त्वने दुगु मखु। हितिं लः वःगु मखु। तुं खाली। वा वःगु मखु। 'लः दिवस'। जङ्गल रोदन जक जुइ। चित्कार। फसय् थ्वयाच्वंगु ।

निवस्त्र मनुखं वस्त्र दिवस न्यायेके थें जुइ लः दिवस। लः मदुगु मरुभूमिइ लः दिवसया छु अर्थ काः वनीगु खः? म्हय् वस्त्र मदुम्ह बादशाहया प्रशंसा याइ, 'छिगु वसः गुलि बांलाः।' बादशाहं प्रशंसा न्यनी। बादशाह सन्तुष्ट जुइ। 'लः दिवस' झीत बादशाहया सन्तुष्टि थें जक जुइ ला? ग्यासें वइ।
अंग्रेजी साहित्यया कवि कलरिजं श्रापित, निष्त्रिय चित्रवत समुद्र स्वयाः च्वःगु कविता थन लुमंके छिं। 'प्यखेरं लःया लः। तर त्वनेत छफुति हे मदु। समुद्र, खुसिया चित्र न्ह्याक्व हे सुन्दर, विशाल, वेगवान जुयां छु याये? चित्रं लः पिहां वइ मखु। प्याःचाः लंके फइ मखु। व मात्र किपा जुइ। ब्वसा जुइ। हुइ, फ्यये दइ मखु।' लः दिवसय् लःया महिमाया चर्चा जुयां मगाः। लः प्रति चेतना थनाः जक मगाः। 'लः दिवस' कुन्हु लःया खँ ल्हानाः जक मगाः। लःया समस्या स्वनिगःवासीतय्त लःया अभावं जक जुयाच्वंगु मखु। खँ मेगु हे दु। लःया न्ह्यसः स्वयां पाःगु ।

थौं स्वनिगलय् जनसंख्याया चाप अन्धाधुन्ध अप्वयाच्वंगु दु। ततःजाःगु छेँत मिखा तिसिनाः दयेकाच्वंगु दु। लःया स्रोत म्हिगः गुलि उलि हे। उपभोक्तात अनियन्त्रित। स्रोत वृद्धि शून्य। स्वनिगलय् लःया समस्या प्रत्यक्ष खने दइ। तर वास्तविक समस्या व मखु। समस्या आधारभूत स्रोत साधनया चिउताः मतसे शहरीकरणया अनियन्त्रित विकास यायेगु दुचेष्टा खः। स्वनिगःवासीत थ्व दुचेष्टाया शिकार जुयाच्वंगु दु। स्वनिगःवासीतय् थौं जीवन मरणया संकटय् 'लः दिवसं' लःया न्ह्यसः तयां मगाः। स्वनिगःवासीतय् अस्तित्वया संकटप्रति जनचेतना थनेमाः। 'लः दिवसं' लः विषयय् जक सरोकार तयां मगाः। 'लः'स्वनिगःवासीतय् निंतिं अस्तित्वया न्ह्यसः जुइ। थ्व राजनीतिक समाधान जुइमाः ।

स्वनिगलय् 'नेवाःतय्' स्वायत्त राज्य स्थापना जुइ। फुक्क समस्या समाधान जुइ। थथे 'स्वायत्त राज्य'या म्हगसय् दुनीपिं नं दु। तर ग्व? द्वहंया कुतुं वइ, नये धकाः ध्वंचा लिउलिउ वं थें 'स्वायत्त राज्य'प्रतिया झीगु आशा 'लिउ लिउ' वनाच्वनेगु निरर्थक म्हगस हे जक जुइगु खः ला? 'स्वायत्त राज्य'या आशां वर्तमानय् मि घुतुका च्वनेगु खः ला? हरेक दुःख फयाच्वनेगु खः ला? कष्ट सह यानाच्वनेगु खः ला? स्वनिगःया सांस्कृतिक, कलात्मक विशेषताया बखान यानाः नेवाःतय्त अःखतं सिमा गयेकेत स्वइ। उकी मख्ख जुयाच्वनेगु ला? लः त्वने मखनाः स्वनिगःवासीत गना वनीन। स्वनिगःवासीतय् जीवन मरणयात केन्द्र खंकाः लःया समस्या समाधानया उपाय नालेमाः। विकासया नामय् स्वनिगलय् जुयाच्वंगु गतिविधि स्वनिगःया जीवन मरणया लागि गुलि हितकर खः? स्पष्ट जुइमाः। न्ह्यसः थौं लःया मखु। लः दिवसं प्रस्ट यायेमाः। समस्याया च्वः गन खः लुइकेमाः। जनताया न्ह्यःने तयेमाः। मखुसा स्वनिगःवासीतय्त अर्घजलय् तयेबलय् त्वंकेत छपासः लः नं दइ मखु। वाथावाथा कनाः सी माली। लः दिवसं थ्व खँय् जनचेतना थनेमाः ।

More Stories Like this