सहमति माःगु लाकि समावेशी माःगु?

श्रीकृष्ण महर्जन

देय्या राजनीति झन झन तरल अवस्थाय् लाना वनाच्वंगु दु। संविधानसभाय् दुथ्याःगु मू मू राजनीतिक दल दुने आःया अवस्थाय् अन्तर संघर्ष न्ह्यानाच्वंगु दु ।

दलतय्गु दथुइ पार्टी दुने संघर्ष नाप नापं छगू पार्टीं मेगु पार्टीयात अविश्वास यायेगु अले फत धाःसा निषेधया राजनीति यायेगुपाखे उन्मुख जुया वनाच्वंगु दु। थ्व तसकं हे ग्यानापुसेच्वंगु खँ खः ।

छगू दलं मेगु दलया भावनायात थुइकाः न्ह्याः वनेगु सिबें गुगु कथं थःपिनि प्रमुख दुश्मनया प्रतिनिधित्व यानाच्वंगु पार्टीयात निषेध यायेगु धइगु कुतः प्रमुख जुयाच्वंगु स्पष्ट हे जू ।

जब संविधानसभा चुनावया लिच्वः विशेष यानाः संसदवादी दलया नेतातय्सं सोचे याःगु सिबें फरक जुल अबलय्निसें हे दलतय्गु दथुइ छगू कथं निषेधया राजनीति यायेगु बाय् छगू पार्टीं मेगु पार्टीयात घेराबन्दीइ लाकेगु कथंया कासाया रुप सरकार दयेकेगु सवालय् बहुमतीय प्रणालीयात नाला वनेगु सहमति जुयाः संविधान संशोधन यायेवं प्रस्ट जूगु खः।
न्हूगु नेपाःया संविधान दयेकेत संविधानसभाया दुई तिहाई बहुमत माःगु अवस्था जुइक जुइकं हे सरकार दयेकेगु सवालय् लोकतान्त्रिक नापं प्रजातान्त्रिक अभ्यासया नामय् गुगु कथं बहुमतीय प्रणालीयात नाला काल वहे दलतय्गु तःधंगु भूल जूगु खः। अबलय् संसदवादी दलतय्सं ला उकिया नितिं भूमिका म्हितेगु स्वाभाविक हे खः तर एकीकृत माओवादी नं सरकारय् वनेगु हथाय्चायाः बहुमतीय प्रणालीयात स्वीकार यायेवं अन हे तःधंगु गल्ती जूवंगु खः धकाः सुना नं फरक मत तये फइगु अवस्था मदु।
संविधानसभाया चुनाव लिपा गुलि नं सरकारया सवालय् नेपाःया राजनीतिइ कचमच जुल बाय् दलतय् दथुइ अविश्वासया वातावरण तयार जुल व फुक्कं हे सरकार गठन यायेत बहुमतीय प्रणालीयात स्वीकार याःगुलिं खः ।

थौं देय्या राजनीतिइ न्हूगु सरकार दयेकेगु नितिं दलया नेतात थःथःगु कथं क्रियाशील जुयाच्वंगु दु। विशेष यानाः एकीकृत माओवादी, नेपाली कांग्रेस, नेकपा (एमाले) व मधेशवादी दलतय्सं थःथःगु नेतृत्वय् न्हूगु सरकार दयेकेगु धकाः कुतः यानाच्वंगु दु। सहमतीय सरकार दयेकेगु धाःसां आखिर व सहमतीय सरकार जुइ मफइगु अवस्थायात सुना नं पने फइ मखु ।

संविधानसभाय् नीन्यागू दल दु। नीन्यागू दल मध्ये गुलिं राजसंस्थावादी दलत दुसा गुलिं संघीयता विरोधी दलत नं दु। व फुक्क दलयात दुथ्याकाः राष्ट्रिय सहमतिया सरकार दयेके फइ मखु धाःसां छुं पाइ मखु। छुं न छुं दल प्रतिपक्षय् च्वनीगु अवस्था हे दु। थ्व खँ दलया नेतातय्सं मसिउगु नं मखु। अय्नं थःपिं सहमतीय सरकारया पक्षय् वनाच्वना धकाः क्यनेगु नितिं दलतय्सं अथे राष्ट्रिय सहमतिया सरकार दयेकेगु धकाः धयाच्वंगु खनेदु ।

संविधान कथं राष्ट्रिय सहमपतिया सरकारया नितिं राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवं आह्वान यानादीगु म्याद फुइधुंकाः हाकनं दलतय्गु हे इनापय् राष्ट्रिय सहमतिया सरकार दयेकेत राष्ट्रपतिं म्याद थप यानादीगु दु। व म्यादया दुने सहमतीय सरकार दयेकेगु धकाः दलया नेतातय्सं थःथःगु कथं कुतः यानाच्वंगु दु। आः खँ वइ थन सहमतीय सरकार दयकेमाःगु खः लाकि समावेशी सरकार दयेकेमाःगु खः?

नेपाःया संविधानसभा विश्वय् हे न्ह्यथनेबहःगु समावेशी कथंया जुयाबिल धकाः नेतातय्सं दावी याना वयाच्वंगु दु। वहे संविधानसभाय् गुगु कथं समावेशीया रुपय् जाति, भाषा, क्षेत्र नापं लिउने लानाच्वंगु समुदायया प्रतिनिधित्व जुयाच्वंगु दु उगु हे भावनायात थौं नेतातय्सं छाय् बेवास्ता यानाच्वंगु खः, थुइके मफु ।

वास्तवय् संविधानसभाया चुनाव न्ह्यः दलतय्सं समावेशी सरकारया कल्पना याःगु खः। गथे संविधानसभाया थीथी विषयगत समितिइ संविधानसभाय् प्रतिनिधित्व यानाच्वंगु हैसियतं समानुपातिक प्रतिनिधित्व यानाः ज्या न्ह्याकल वहे कथं समावेशी सरकार दयेके माःगु खः। तर थौं उकिया निंतिं न माओवादीइ सहलह जुयाच्वंगु दु न त मेमेगु दलय् हे सहलह जुयाच्वंगु दु। थौं फुक्कं पार्टीत न्ह्याथे यानाः नं थःथःगु नेतृत्वय् सरकार दयेकेगु जक खँ ल्हानाच्वंगु दु। थ्व तसकं विदम्बनाया खँ जुया बिउगु दु ।

धात्थें नेपाःया बहुसंख्यक लिउने लानाच्वंगु वर्ग, जाति, धर्म, भाषाभाषी नापं क्षेत्रया मनूतय्गु भावना कथं न्हूगु संविधान दयेकेगु खःसा संविधानसभाया चुनावं वःगु लिच्वःया आधारय् संविधानसभाय् प्रतिनिधित्व यानाच्वंगु दलतय्गु समानुपातिक प्रतिनिधित्व याकाः समावेशी लोकतान्त्रिक सरकार दयेकेमाःगु आवश्यकता दु। मखु, थःथःगु स्वार्थया निंतिं जक न्ह्याः वनेगु धइगु खःसा समावेशी लोकतान्त्रिक सरकार गठनया खँयात नं त्वःताः छ्वःसां जिउ ।

समावेशी लोकतान्त्रिक सरकार दयेकेगु नितिं कुतः यायेगु खःसा संविधानसभाय् दुथ्याःगु नीन्यागू हे दलया न्यूनतम ज्याझ्वः तयार यायेगु भाला आः माओवादी, एमाले व कांग्रेसं कायेमाः ।

सरकारय् वयेत तयार जुइगु दलयात समानुपातिक कथं प्रतिनिधित्व याकेगु अले सरकारय् च्वनेत तयार मजूगु दलयात निषेध मयासे सरकारया निर्णायक थासय् प्रतिनिधित्व याकेगु ज्या यायेमाः। उकिया नितिं संविधान संशोधन यायेमाःगु खःसा संविधान तकं संशोधन यायेत मू मू दलया नेतात तयार जुइमाः। थथे जूसा जक धात्थें समावेशी नेपाःया संविधान इलय् हे तयार जुइ। मखुसा छगू पार्टीं मेगु पार्टीयात आलोचना यायेगु नाप नापं क्वःथलेगु, फत धाःसा समाप्त हे यायेगु नापं घेराबन्दी यायेगु बाहेक छुं जुइ मखु। थौं नेपाःया संसद दकलय् समावेशी धकाः थपाय्सलं भाषण सःपिं नेतातय्सं वहे संसदं दयेकीगु सरकार समावेशी जुइमाः धकाः मधाःगु धइगु थ्व नं क्वनेगु वा थें जक मखु ला?

More Stories Like this