यथास्थितिवादीतय्त तःधंगु पार्टीतय् तिबः

नरेशवीर शाक्य

नेपाःया राजनीति अन्यौल अवस्थाय् लानाच्वंगु ताः ई दयेधुंकल। नेपाःया न्हू संविधान पिहां वयाः आम जनताया हक अधिकार संविधानतः सुरक्षित जुइमाःगु खँय् आम नागरिक चिन्तित जुयाच्वंगु दु। तर नेपाःया ततःधंगु राजनैतिक पार्टीत सत्ताय् जक तक्यनाः न्हू नेपाः निर्माण यायेगु स्वयां नं थःपिनि दलगत स्वार्थय् जक लिकुनाः देय्यात धरासायी यायेत स्वयाच्वंगु दु। ने.सं. १११० या जनआन्दोलनं प्राप्त जूगु अधिकार नं थुपिं सकलें थःपिनि निजी स्वार्थय् जक तक्यंगु कारणं व उपलब्धियात तत्कालिन जुजु ज्ञानेन्द्रं लाका कयाः थःगु शासन न्ह्याकूगु खः। तर थ्वपाखें नं शिक्षा कायेमफुपिं राजनैतिक पार्टीत आः नं थवंथवय् असहमति जक क्यनाः ने.संं ११२६ स प्राप्त जूगु धर्म निरपेक्षता, संघीयता व गणतन्त्रयात संस्थागत यायेत न्हू संविधान मच्वसे सत्ताय् जक लिकुनाच्वंगु कारण आः नं हाकनं प्रतिकृयावादीत न्ह्यःने मवइ धकाः धाये मफइगु स्थिति वयाच्वने धुंकूगु दु ।

संविधान निमार्णय् बाधा जुयाच्वंम्ह प्रधानमन्त्री माधव नेपाल खः उकिं वयागु राजीनामा वयेमाल धकाः प्रमुख प्रतिपक्षी एनेकपा माओवादीं अनेक आन्दोलन यात। प्रधानमन्त्री चीकेगु आन्दोलन सफल मजूसां संविधानसभा ल्यंकेत जूगु स्वता खँया सहमतिया लिच्वः कथं आः प्रधानमन्त्रीं राजीनामा यायेधुंकूगु अवस्था दु। न्हू सरकार निर्माण यायेगु झ्वलय् आः सहमतिया सरकार निर्माण जुइमाःगु परिस्थिति दु। थ्व सहमतिया सरकार सुयागु नेतृत्वय् नीस्वनेगु धइगु ल्वापुया खँय् राष्ट्रपतिं क्वःछिनातःगु ईया दुने नं सरकार दयेकेत सफल मजुसेंलि आः हाकनं स्वंगू तःधंगु पार्टीत जानाः थ्व ई न्यान्हुया निंतिं तनेगु ज्या जूगु दु। तर आः तकया घटनाया विकासक्रम व न्हापा जुयाच्वंगु अनुभवकथं तनातःगु ईया दुने ने सहमतिया सरकार दइगु सम्भावनायात नेपाःया राजनीति विज्ञतय्सं म्हो हे जक समभावना खंकाच्वंगु दु। सहमतिया सरकार गठन सम्भव मजुइवं हाकनं बहुमतया सरकार नीस्वने मालीगु बाध्यात्मक स्थिति ब्वलनी। थ्व बहुमतया सरकारं नेपाःया न्हू संविधान दयेके मफइगु खँ न्हापाया अनुभवं नं सी दयेधुंकूगु दु। अथे हे नेपाःया न्हू संविधान पारित जुइत दुई तिहाइ मत आवश्यक जुइगु कारणं थुज्वःगु परिस्थितिइ नेपाःया न्हू संविधान वइ धयागु आशा अतिकं म्हो जुयावःगु दु ।

नेपाःया न्हू संविधानं देय्या बहुसंख्यक आदिवासी जनजातितय्गु हक अधिकार सुरक्षित जुयाः देशं थुमिगु जाति व संस्कृतिया विकासया निंतिं ज्या याइ धयागु विश्वास खः। मुलुकय् छगू जक जाति व वर्गया मनूतय्सं न्ह्याबलें राज्यस्रोत छ्यलाः थःपिनिगु स्वार्थया निंतिं जक बजेट फ्यानाः मेमेगु जातिया मनूतय्त समान विकासया अवसर बियाच्वंगु मदु धयागु खँयात कयाः मुलुकय् तःधंगु आन्दोलन न्ह्यात। लिच्वःकथं उगु जाति व वर्गयात संरक्षण यानाच्वंगु परम्परागत शक्ति राजतन्त्रया हे अन्त जुल। मुलुकय् न्हूगु परिवर्तन वल ।

थुगु परिवर्तनयात यथास्थितिवादीतय्सं न्ह्याबलें हे विरोध यानाच्वंगु दु। न्हापाया स्थितिइ हे मुलुकयात हाकनं हयेगु निंतिं थुमिसं अनेक षडयन्त्र नं यानाच्वंगु दु। थुकिया मू कारण थुमिसं राष्ट्रया धुकुती यानाच्वंगु मोजमज्जा हे खः दु। तर राज्य सत्ताय् थ्यंकाः राज्यया कोषं थःपिं व थः कार्यकर्तातय्त पोसे यायेगु ज्या आः मुलुक गणतन्त्र जुइधुंकाः नं आन्दोलनकारी शक्ति धयाच्वंपिं राजनैतिक पार्टीतय्सं याना वयाच्वंगु दु ।

मुलुकय् जनप्रतिनिधि मदयाः फुक्क हे स्थानीय निकायय् कर्मचारीतय्सं न्ह्याकाच्वंगु खँयात विरोध यासें स्थानीय निकाय न्ह्याकेगु निंतिं राजनैतिक पार्टीतय्गु संयन्त्र दयेकाः जिल्ला विकास व नगरपालिकाय् जनप्रतिनिधितय्गु ज्या थुमिसं याना वयाच्वंगु खः। संविधानसभाया चुनाव जुइ न्ह्यः न्हय्गू राजनैतिक पार्टीया संयन्त्रं न्ह्याकाच्वंगु थ्व ज्या संविधानसभाया चुनाव लिपा न्हय्गू राजनैतिक संयन्त्रया अस्तित्व हे मदयेधुंकूगु व नेपाःया अन्तरिम संविधानं सक्रिय राजनैतिक पार्टीया सहभागिताय् आः जनप्रतिनिधिया संयन्त्र न्ह्याइ धकाः संविधानय् हे न्ह्यथनेधुंकाः नं थुकियात छ्यलाबुलाय् हयेत न्हापाया न्हय्गू राजनैतिक संयन्त्र धाःपिंसं अवरोध यानाच्वंगु दु। मुलुक गणतन्त्रय् प्रवेश जुइधुंकाः नं थुगु संयन्त्रतय्सं यथास्थितिवादीतय्गु सहलहय् गणतन्त्रया अभ्यास यायेथाय् पंगः तयाच्वंगु दु ।

थ्व खँयात देय् प्रमुख राजनैतिक पार्टीतय्सं नं मखं पहः यानाः अज्याःगु हे संयन्त्रयात बः बीगु ज्या यानाच्वंगु दु। मुलुकय् न्हू संविधान निर्माण यानाः गणतन्त्रया अभ्यास यायेगु निंतिं थुमिसं फुक्क तःधंगु चीधंगु राजनैतिक पार्टीतय्गु ग्वाहालि फ्वनेगु यानाच्वंगु दु। तर जिल्ला स्तरय् थःपिनि हे कार्यर्तातय्सं यथास्थितिवादीतय्त बः बी कथं यानाच्वंगु ब्यवहारयात पनाच्वंगु धाःसा मदु। थ्व ज्या नं थःपिनिगु राजनैतिक स्वार्थया निंतिं जुयाच्वंगु खँयात नकारे याये फइ मखु। नेपाःया अन्तरिम संविधानया न्याक्वःगु संशोधनय् न्ह्यथनातःगु खँ लागू यायेत थुपिं राजनैतिक पार्टीत गम्भीर जूगु खनेमदु थें नेपाःया न्हू संविधान निर्माण लिपा नं उगु संविधानय् थःपिनिगु पार्टीया स्वार्थ अःखः खँ पारित जुल धाःसा थुमिसं अज्याःगु संविधान लागू यायेत गुलि न्ह्यचिली धयागु नं न्ह्यसः कथं ब्वलनेफु ।

संविधानय् न्ह्यथनातःगु खँयात कार्यान्वयन यायेगु भाला फुक्कं राजनैतिक पार्टीतय्गु खः। संविधानय् न्ह्यथनातःगु खँयात माने मजुइगु खःसा उकथं हे जनताया न्ह्योने सः तयेगु आँट जुइमाः। संविधान लागू यायेत हे थःपिनिगु स्वार्थयात जक स्वयेगु खःसा अज्याःगु पार्टीं आम जनताया हितय. ज्या याइ मखु धयागु निश्चित खः। थ्व खँय् राजनैतिक पार्टीत गम्भीर जुयाः थःपिनिगु भूलयात भिंकेगु हे आःया निंतिं दकलय् बांलाःगु लँपु जुइगु खँय् शंका मदु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this