हानं राज्य पुनर्संरचना आयोगया चर्चा

दिलीप शाही 'शान्तियज्जु'

प्रधानमन्त्री माधव नेपालं थःगु पदं राजिनामा बीवं आः सुयागु नेतृत्वय् सरकार दयेकेगु धइगु बारे राजनीतिक पार्टीतय् दथुइ धेंधेंबल्लाः जुयाच्वंगु दु। विशेषतः कांग्रेस व माओवादीया दथुइ थुकथंया धेंधेंबल्लाः जुयाच्वंगु दुसा मेखे माओवादीं नं शान्ति प्रक्रियायात थातं लाकेत थःगु नेतृत्वय् सरकार गठन जुइमाःगु खँ धया वयाच्वंगु दु ।

थुकिया दथुइ देय्या प्रमुख स्वंगुलिं पार्टीया दथुइ थवंथवय् सहलह यायेगु ज्या जुयाच्वंगु दुसा मेखे माओवादीया नेतृत्वय् हे सरकार गठन यायेगु खःसा जेठ १४ गते स्वंगू पार्टीया दथुइ जूगु सम्झौताया न्हापांगु बुँदायात माओवादीं लागू यायेमाःगु खँ कांग्रेस व एमालें धयाच्वंगु दु। थुकिया हे दथुइ थ्व निगुलिं पार्टीं धया वयाच्वंगु मेता खँ धइगु माओवादीया नेतृत्वय् राष्ट्रिय सहमतिया सरकार दयेकेगु खःसा उगु पार्टीया उपाध्यक्ष डा. बाबुराम
भट्टराईयात नेतृत्व बीमाःगु खँ धायेगु यानाच्वंगु दु। खतुं गुगुं नं पार्टीया गुम्ह नेताया नेतृत्वय् सरकार दयेकेगु धइगु खँ उगु पार्टीया आन्तरिक मामिला खः। तर अथे खयां नं थौं नेपाःया राजनीति संक्रमण अवस्थां न्ह्यानाच्वंगुलिं यानाः फुक्कं पार्टीयात सर्वस्वीकार्य जूम्ह व्यक्तियात न्हूगु सरकारया नेतृत्व याके बील धाःसा थुकिं शान्ति प्रक्रियायात ताः लाकीगु विश्वास सकस्यां यानाच्वंगु दु। २०६२/६३ या आन्दोलन लिपा नं देशय् संक्रमणकाल ताःहाकः जुया वनाच्वंगुया मू कारण धइगु छम्ह सर्वस्वीकार्य नेताया अभाव खः धइगु थौं वयाः पुष्टी जुइधुंकूगु दु। गुकिं यानाः शान्ति प्रक्रियाया गुलिखे ज्या अझं नं पूवने फयाच्वंगु मदुनि। उकियात पूवंकेत थौंया अवस्थाय् धात्थें हे छम्ह सर्वस्वीकार्य नेताया आवश्यकता जुयाच्वंगु दुसा उम्ह व्यक्ति माओवादी उपाध्यक्ष डा. भट्टराई जुइ फइगु खँ नं सार्वजनिक जुयाच्वंगु दु। डा. भट्टराईयात कांग्रेस व एमालें नं स्वीकार यायेधुंकूगुलिं यानाः वर्तमान सरकारया नेतृत्व वय्कःयात याके बिउसा शान्ति प्रक्रिया निष्कर्षय् थ्यनेगुपाखे जनता आशावादी जुयाच्वंगु दु ।

खय्त ला शान्ति प्रक्रिया न्ह्यःने न्ह्याः मवनाच्वंगु थीथी कारणत दु धइगु खँ नं इलय् ब्यलय् चर्चा जुइगु यानाच्वंगु दु। दसुया निंतिं राज्य पुनर्संरचनायात कयाः थौं तक नं कांग्रेस व एमालें थःपिनि धापू स्पष्ट रुपं किटान याःगु मदुनि। थ्वहे दथुइ स्वंगू पार्टीया दुने राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु बारे सहमति जुल धइगु खँ नं सार्वजनिक जूगु दु ।

न्हापा राज्य पुनर्संरचनाया सम्पूर्ण ज्या संविधानसभां हे यायेगु कथं ज्याखँ न्ह्याकाच्वंगु खःसा माओवादीं थीथी जातीय राज्य कथं थःपिनि आधिकारिक दस्तावेज संविधानसभाय् न्ह्यब्वयेवं कांग्रेस व एमालें उकियात अस्वीकार यायेगु जक मखु संविधानसभां राज्यया पुनर्संरचना मयासे राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकाः राज्य पुनर्संरचना यायेगु थःपिनि धापू न्ह्यःने हःगु दुसा आः उकिया हे निरन्तरता कथं राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु बारे स्वंगुलिं दल सहमत जूगु खँ पिहां वयाच्वंगु दु। जातीय राज्यया माग वास्तवय् माओवादीं हे ल्ह्वंगु खः। गुकिया कारणं यानाः हे माओवादीया जनयुद्ध व जनआन्दोलन ताःलाःगु खः धकाः धायेत लिफः स्वयेमाःगु आवश्यकता मदु। तर थौं वयाः राजनीतिक सहमति कायम यायेगु नामय् गुगु कथं राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु खँ पिहां वल थुकिं माओवादीयात नं आम आदिवासी जनजातितय्सं शंकाया मिखां स्वयेमाःगु अवस्था ब्वलंगु दु। नेपाःया आदिवासी जनजातितय्सं थःपिनि बाहुल्यता दुगु आधारय् जातीय राज्य जुइमाःगु माग याना वयाच्वंगु खः। तर थुकियात कांग्रेस व एमालें अस्वीकार याना वयाच्वंगु खःसां नं आम आदिवासी जनजातितय्सं माओवादीया हे भरोसाय् थःपिनि जातीय राज्य दइगु विश्वास याना वयाच्वंगु खः। तर थौं गुगु कथं राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु खँ वल थुकिं गनं माओवादीं नं आदिवासी जनजातियात धोका बीत्यंगु खः ला धइगु शंका ब्वलना वयाच्वंगु दु। आदिवासी जनजातितय्सं न्हापा नं राज्य पुनर्संरचना आयोगपाखें राज्यया संरचना यायेबलय् थःपिंत न्याय जुइगु खँ धया वयाच्वंगु खः। तर थौं वयाः माओवादीं तक नं राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु खँयात स्वीकार याःगु खनाः धाःसा आम आदिवासी जनजाति अजू चायाच्वंगु दु। माओवादी थम्हं छगू इलय् धयाच्वंगु खँ यदि थौं वयाः लागू मजुइगु खःसा थुकिं राज्य सत्तापाखें उत्पीडनय् लाःगु समुदाय हाकनं उत्पीडित जुइगु निश्चित दु ।

थौं सुयागु सरकार दयेकेगु धइगु खँ गथे मू वंगु विषय खः अथे हे राज्य पुनर्संरचनायात कयाः नं सहलह यायेमाःगु आवश्यकता जुयाच्वंगु दु। सलंसः दँनिसें उत्पीडनय् लानाच्वंगु जाति हाकनं नं थःगु अधिकार कायेगुपाखें द्याये माल धाःसा निश्चित दु थौंया संक्रमणकाल अझ तच्वया वनेफु। थौं नं गुलिखे पुचलं थःपिनि अधिकारया निंतिं धकाः सी दयेक मदयेक थीथी कथंया आन्दोलन याना वयाच्वंगु दु। यदि थःपिनि अधिकार कटौती जुल धाःसा थ्व आन्दोलन यानाच्वंगु पुचलं मेगु कथंया लँपु ज्वनीगु निश्चित दु। अथे जुयाः आः आदिवासी जनजातिया बारे छुं नं निर्णय याये न्ह्यः वा राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेके न्ह्यः सम्बन्धित जातिलिसे सहलह यायेगु हे बांलाःगु पलाः जुइ। मखु आदिवासी जनजातिया अधिकारयात न्हुयाः न्ह्याः वनेगु स्वत धाःसा थुकिया लिच्वः नं उकथं हे जुइगुपाखे राजनीतिक पार्टीत सचेत जुइ हे माः। आः आदिवासी जनजातियात गुगुं नं त्वहःचिनाः झंगः लाये फइ मखु धइगु खँ ल्वःमंके मजिउ ।

More Stories Like this