जातीय संघ संस्थाया दायित्व

नरेशवीर शाक्य

नेवाःत थःपिनिगु म्हसीका मालाच्वंगु दु। दुगु म्हसीका ल्यंकेया निंतिं आन्दोलित जुयाच्वंगु दु। म्हसीकाया हे लिधंसाय् देय्या संघीय प्रणाली निर्माण जुइमाः धयागु माग तयाः आन्दोलन हे न्ह्यानाच्वंगु दु। नेवाःतय्गु खलः पुचः, जातीय संगठनत थःपिनिगु म्हसीका तनी धकाः उकियात ल्यंकेगु लागिं थीथी ज्याझ्वःत यानाः न्ह्याः वयाच्वंगु दु। जातीय संस्था नीस्वनाः थःपिनि भाषा जाति संरक्षण यायेगु निंतिं दँय्दसं थीथी कथंया ज्याझ्वःत यायेगु झ्वलय् छगू जातीय संस्था व मेगु जातीय संस्था दथुइ छगू कथंया धेंधेंबल्ला हे जुयाच्वंगु दु। तर थुकिया लिच्वः धाःसा बिचाः याना कथंयागु पिदनाच्वंगु दु लाकि मदु? थ्व थौंया महत्वपूर्ण न्ह्यसः खः। जातीय संघ संस्थातय्सं याना वयाच्वंगु थुज्वःगु सभा समारोह थःपिनिगु संस्थाया प्रचार यायेगु निंतिं जक खः वा वास्तविकरुपं हे थःगु जातिया मनूतय् दुने ब्वलना वयाच्वंगु भाषा, संस्कृतिया विचलनयात पनेगु कुतः कथं जुयाच्वंगु खः, थ्व नं थौं चिन्तन यायेमाःगु विषय जुयाच्वंगु दु ।

जातीय संघ संस्था थःपिनि जाति, भाषा, संस्कृति दुने वयाच्वंगु विचलन पनेत, जातिइ दुहां वयाच्वंगु विकृति पनेत व थःगु जातिया मनूतय्गु दथुइ भाषा संस्कृति प्रति ममता ब्वलंकाः थःपिनि पूर्खां यानावंगु ज्याखँय् गर्व याये फइकथं जागरण हयेगु निंतिं खः धयागु खँय् शंका मदु। न्हापा जातिया खँ न्ह्यथनेवं हे साम्प्रदायिक धकाः थःपिंत तसकं उदार नुगःयाम्ह मनू धकाः क्यनेत लालायित जुयाच्वंपिं मनूत नं आः थःपिनि जाति दुने जागरण ब्वलंकेमाः धकाः न्ह्याः वयाच्वंगु खनेदु। जिन्दगीभर थः सक्षम दुगु इलय् भाषा जातिया नामय् सिन्का छपु तक नं त्वाःमथलीपिं मनूत नं आः थःपिनि भाय्, संस्कृति हे थःपिनिगु म्हसीका खः धकाः जीवनया उत्तरार्द्धय् वयाः थ्व खँयात वाः चायेकः वयाच्वंगु दु ।

खने दयेक न्हापा छगू निगू जाति वा जातीय संगठनया दँमुँज्या जक जुइगु थासय् आः थुकिया ल्याः अप्वया वयाच्वंगु दु। जातीय चेतना ब्वलंकेगु खँय् थ्व महत्वपूर्ण उपलब्धि खः। तर थुज्वःगु खलःतय्सं न्ह्याकीगु छुं नं कथंया ज्याझ्वलय् वास्तविकरुपं जातीय चेतना लिसें थःपिनिगु भाषा जाति दुने वयाच्वंगु विचलन पनेत कुतः जुयाच्वंगु दु ला ले? थज्याःगु समरोहया दुने थः जातिया मनूतय्त विविधरुपं हनेगु ज्या जुयाच्वंगु दु। जातिया गर्व धकाः सम्मान यानाच्वंगु दु। तर थ्व ज्यां नेवाः भाय् संस्कृतिया विकासया निंतिं छु उपलब्धी जुल? थ्व छगू न्ह्यइपुगु न्ह्यसः जुइफु। सम्मान यायेगु झ्वलय् थुमित थीथी उपहार बीगु ज्या नं जू। तर अज्याःगु उपहारया दुने स्कुलं पास जुल धकाः अभिनन्दित जूपिं मस्तय्त नेवाः भाय्या सफू, पत्रपत्रिका, म्येँ सिडि वा भिसिडि बियाः झीगु भाषाय् दयाच्वंगु सम्पदायात थुइकेगु ज्या जू लाकि मजू? भाषा व संस्कृति प्रति आकर्षित जुइ फइगु छुं ज्या इमि प्रति जूगु दु कि मदु?

नेपालभाषा, संस्कृति, संगीत व मनोरञ्जनया निंतिं आपालं खलः, पुचःत सक्रिय जुयाच्वंगु दु। नेपालभाषाया सफू प्रकाशन लिपा उकिया बिक्री मदु, पत्रपत्रिका पिथनाः उकिया ग्राहक मदु, नेवाः प्याखं दयेकाः उकिया लगानी लिफ्याये मफु धयागु ब्यापक खँ दु। थुकी विवाद मदु कि थथे ज्या यानाच्वंपिं मनू, संघ संस्थात नं थःपिनिगु भाषा जातिया उत्थानया निंतिं हे न्ह्यानाच्वंपिं खः। थःपिनिगु लगानी, श्रम बियाः थज्याःगु ज्या यानाच्वंगु खः। भाषा संस्कृतिया मतिनाया कारणं ज्या यानाः लबः मदुसां थज्याःगु हे ज्याय् निरन्रता बियाच्वंपिंत ग्वाहालि यायेकथं थःपिनिगु जातिया उत्थानय् न्ह्यानाच्वंपिं जातीय संघ संस्थातय्सं ध्यान बीमाःगु उलि हे आवश्यकता दु। अझ अथे ज्या न्ह्याकाच्वंपिं उगु हे जातिया मनू जुयाच्वंसां थुखेपाखे ध्यान मवनीगु कारणं भाषा जातिया उत्थानय् पंगः जुयाच्वनेयः धयागु खँय् नं ध्यान बीमाःगु आवश्यकता जुइ ।

नेवाः भाषा जातिया विकासया खँय् राज्यं न्ह्यावलें पंगः थनाच्वंगु खँ सकसिनं सिउगु हे खः। तर स्वाभिमानी नेवाःतय्सं थःपिनिगु धन सम्पत्ति पानाः भाषा जातिया निंतिं थःपिं जेलनेलया सजाँय् तकं फयाः थ्व भाय्यात म्वाकातःगु खँ नं सकसिनं सिउगु हे जुइमाः। थनिं निसः स्वसःदँ न्ह्यवंनिसें नेवाः भाय् व संस्कृति स्यनाः न्हना वनाच्वन धयागु खँ उबलय्निसें हे दु। तर विकास व विनासया क्रमय् थ्व भाय् म्वाना हे च्वंगु दु। गबलें थ्व भाय् व संस्कृतिया विकसित रुप खने दत सा गबलें विनासया रुप कयाः न्हना हे वंगु स्थिति नं दु। भाषा जातिया विनासय् राज्यं थःगु नीति हे दयेकाः न्ह्याः वःगु खः। तर नेवाःतय्सं थुकियात म्वाका तल, अझ आः न्हापाया विकसित रुपय् लित यंकेगु कुतलय् नेवाःत न्ह्याः वनाच्वंगु दु। थुकी दुने अझं आपालं पंगःत दनि।
राज्यं थ्व वा व सुविधा मबिउ, अधिकार मबिउ धयागु आरोप अझं दनिसा थ्व हे अधिकार प्राप्तीया निंतिं नेवाः स्वायत्त राज्य निर्माणया आन्दोलन तकं न्ह्यानाच्वंगु दु। थज्याःगु इलय् आः सुं नं पक्षयात 'नेवाःतय्सं हे थःपिनिगु भाषा जाति संस्कृति विकासया खँय् चिउता मतः' धयागु खँया चर्चा जुइके मजिल। थ्व कारणं नेवाः जातीय खलः पुचःतय्सं थःपिनिगु अभियानया दुने नेवाः पत्रपत्रिका, सफू, म्येँ-सिडि, प्याखं, भिसिडिया प्रचार प्रसारया आन्दोलनय् नं थःपिंत न्ह्यचिकेमाःगु आवश्यकता दु। थौं थःगु जातिया दकलय् उत्कृष्ट ब्यक्ति धकाः जातं हंम्ह मनुखं वा मनूया सन्ततिं हे नेवाः भाय् न्ववाये मसः, नेवाः पत्रपत्रिका ब्वने मसः, नेवाः प्याखं मस्वः, नेवाः म्येँ मन्यं धाःसा थुकी थःपिनिगु भाषा, जातिया उत्थानय् न्ह्याकाच्वनागु कुतः सितिं जक वनाच्वंगु मदु ला धयागु चिन्तन यायेगु आवश्यकता दु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this