कन्हय् असार पुन्हि अर्थात ज्यापुन्हि

सुमित्रा तुलाधर

बैशाख पुन्हिबलय् भगवान बुद्धया स्वंगू तःधंगु दिं चूलाःगु खःसा आषाढ पुन्हिकुन्हु न्यागू संयोग चूलाःगु खः। थ्व न्यागू संयोग थुकथं खः -
१) सिद्धार्थ कुमार माया देवीया गर्भय् च्वंबिज्याःगु।
२) सिद्धार्थ राजकुमारं गृहत्याग यानाबिज्याःगु।
३) सिद्धार्थ राजकुमार बुद्ध जुइधुंकाः ऋद्धि क्यनाबिज्याःगु।
४) मां मायादेवीयात अभिधर्म देशना यानाबिज्याःगु।
५) सिद्धार्थ राजकुमार खुदँ तक दुस्कर चर्या (कठीन मेहनत) जंगलय् च्वनाः तपश्या यानाः बैशाख पुन्हिकुन्हु बोधिज्ञान प्राप्त यानाबिज्याःगु दिं खः ।

थ्व अमूल्यगु बोधिज्ञान थःके जक सीमित याना मतसे सुइत कंसा मंगल जुइ धकाः मनन याना बिज्याःबलय् दकलय् न्हापां पंचभद्र वर्गीय ब्राम्हणपिंत थुइकूसा सार जुइ धकाः न्हापांगु धर्मदेशना यानाबिज्याःगु दिं खः। उगु न्हापांगु धर्मदेशना न्यंपिं न्याम्ह ब्राम्हणपिं खः - कौडन्य, भद्दिय, वप्प, महानाम व अस्साजित। थुबलय् ब्राम्हणपिं सारनाथय् च्वनाच्वंगु खःसा भगवान बुद्ध थः नं सारनाथय् वनाः धर्मचक्र प्रवर्तन याना बिज्याःगु दिं असार पुन्हि खः। उकिं बौद्ध मार्गीतय् निंतिं असार पुन्हि तःधंगु गुरु पुन्हि नं जूगु खः। गुरु बिना छुं नं ज्या सयेके फइ मखु। गुरु बिना सयेकागु ज्याय् योग्यम्ह सक्षम ब्यक्ति जुइ फइ मखु। सुनां झीत भिंगु लँपु क्यनी, शिक्षा दीक्षा बी, माया ममता तइ व हे योग्यम्ह गुरु जुइ। उकिं थ्व दिं कुन्हु विद्यार्थी शिष्यपिंसं गुरुपिंत आदर इज्यत तयाः स्वां, सिन्हः, सिसा बुसा, मरिचरित, ज्वनाः गुरु पूजा याइ। गुरुपिंसं नं शिष्यपिंत भिंगु मनय् तयाः जीवनय् न्ह्याबलें सफलता प्राप्त जुइमा धकाः आशिर्वाद बी। गुरुया गुण ल्वःममंकुसे गुरुयात यायेमाःगु कर्तब्य पालना याइम्ह ब्यक्तिया जीवन सुथां हे लाइ ।

अथेहे मां अबु नं काय् म्ह्याय्पिनि गुरु सम्मान खः। मां, अबुपिंसं मस्तय्त मचानिसें नकेत्वंके यानाः थम्हं दुःख सियाः तःधी याइ। आखः ब्वंकी। भिंम्ह नागरिक यायेत स्वइ। आचरण बांलाकेत स्वइ। दुःख मसीमा, न्ह्याबलें सुख सीमा धकाः भिंगु मतिइ तइ। अथेहे मां अबुया गुण मस्तय्सं ल्वःमंके मजिउ। मां अबुया गुण लुमंका बीत दछिइ छक्वः जूसां मां अबुया ख्वाः स्वयेगु यानातःगु खः। दछि तक मां अबुपिंसं याःगु गुण लुमंकाः शुद्ध चित्तं माया, सेवा, भाव तयाः ख्वाः स्वयेगु जक धाथें मां, अबुया गुण लुमंकूगु जुइ ।

थ्व झ्वलय् बुद्धकालीन छगू घटना न्ह्यथने: बुद्धया शिक्षा कथं मां बौपिंसं याना तःगु गुणया पलेसा पुलेत नके त्वंके यानाः जक मगाः। इमित माःगु माःकथं अले धार्मिक लँपुइ तया नं बीमाः। अथे याये फुसा जक मां अबुया गुण लुमंकाः पलेसा पुलेगु व कर्तब्य पालना यानागु जुइ। उकिं सारिपुत्र महास्थविरं अरहत जुइधुंकाः प्राण त्वःता वने न्ह्यः मांया गुण लुमंकाः मांयागु मिथ्यादृष्टि तप्यंका बीत थः परिनिर्वाण जुइ न्ह्यः छेँय् निं बिज्यात। अन तःधंपिं जुजुपिं व मन्त्रीत वयाः सारिपुत्रयात पूजा बन्दना मान सम्मान याःगु खनाः मांम्हेसिया मन क्वसाल। थः काय् सारिपुत्रयात न्ह्याबलें कुल नाश याःवःम्ह अलछिनम्ह धकाः न्हापा ब्वः बियाच्वनीम्ह मां खः। सारिपुत्रयात ततःधंपिंसं बन्दना यानाः सम्मान याःगु खनाः थः काय् सारिपुत्र धात्थें हनेबहःम्ह खः धकाः थुइकाः थः नं बुद्धया शरणय् वन थ्व दिनयात (ज्यापुन्हि) असार पुन्हि धकाः नं धाइ। थ्व कुन्हु न्हि तसकं ताःहाकः जुइ व दकलय् अप्वः तान्वइगु दिं धकाः नं धाइ। उकिं थ्व दिं कुन्हु न्हिछि खाकाः ज्या याये मजिउ धकाः नं धाइ। छाय्धाःसा न्हि ताःहाकः जुइगुलिं न्ह्याक्व ज्या याःसां दिं छ्वये थाकुइगु धकाः धयातःगु जनविश्वास दु ।

थ्व महिनाय् तसकं तांन्वइगु व वा वइगुलिं मनूतय्त कपाः छ्यं स्याइगु, अल्छि जुइगु व लः नं फोहर जुइगुलिं मनूत विरामी जुइ। हानं जमीन तसकं क्वानाः जमीन तलय् च्वंपिं कीकाय्त पिहां वइ। उकिं झीसं नये, त्वनेगुलि होस यायेमाः ।

More Stories Like this