तःजिगु सुख ध्वदुकेत समता पाचिनेमाः

लोकबहादुर शाक्य

समता धइगु अनाशक्ति खःसा विषमता धइगु आशक्ति जुयाच्वन। आशक्तिपाखें दुःख जुइगु अले अनाशक्तिपाखें सुख शान्ति जुइगु जुल। चित्तय् निरन्तर सुख दुःखया संवेदना प्रकट जुयाच्वनीगु स्वभाव खः। सुख संवेदना ययाच्वनीगुलिं थ्व कायम याना तयेत अनेक कुतःया नाप गबलें षडयन्त्र समेत म्हिताच्वनी। तर प्रकृतिया हिलावनीगु नियम कथं सुख संवेदना नष्ट जुयाच्वनीगु नं जुल। दुःख संवेदना प्रकट जुल कि द्वेष भावना पिदनाः आतुर लकस ब्वलनीगु जुयाच्वन। निगुलिं अवस्थाय् अशान्त तथा बेचैन जुयाच्वनी। विपश्यना ध्यान चर्या निरन्तर अभ्यास यानाः दुःख सुखया अवस्थाय् नं मनय् राग, द्वेष व मोह तापाकाः अनाशक्त भावना पिदंकाः सन्तुलन याना तयेगु हे समता धर्म खः ।

काय, वाक, चित्त विशुद्धिया आधार:
समता धर्म जीवनजगतपाखें बिसिउँ वनेगु मखु। जीवन अभिमुख जुयाः निर्वाह यायेगु खः। जीवन तथा विषयपाखें पलायन जुयाः गन वनेगु? सार संसार विषय नं जाःगु दु, विषय नं छु स्यंकाच्वंगु दु? शत्रु नं मखु, मित्र नं मखु। भिंगु नं मखु, खराब नं मखु। वया प्रति कुशल अकुशल थःथःगु दृष्टिकोण गथे अनाशक्त दृष्टिकोण अथवा आशक्त दृष्टिकोण जुयाच्वनी। विषयस भुले मजुसे समता, अनाशक्ति दृष्टिकोणं स्वयेगु हे प्रज्ञापूर्वक तथा सम्यक दृष्टिं स्वयेगु खः। अले थ्वहे विदर्शना नापं विपश्यना खः। समतामयी विपश्यनाया दृष्टि लाना काये फतकि जि, जिगु तथा राग, द्वेषया भावनां मुक्त जुइ। गथे खः अथे खंके फइ। अन्ध प्रतिक्रिया नं यायेमाली मखु। समता दृष्टिकोण स्थिर जुलकि ज्याखँ शुद्ध क्रिया जुयाः कल्याणकारी जुइ ।

समता भावना सदा कल्याणकारी:
दुनेयागु समता ब्वलन कि योग-क्षेम पुष्ट जुइगु जुल। थ्वया परिणाम स्वरुप द्वलंद्वः प्रतिकूल परिस्थिति सामना यायेमाःसां थःगु सुरक्षाया मिथ्या भय तापाना वनी। जीवनय् वैशारद्य तथा निर्भयता वइ। लिपा छु जुइ धकाः आकुलब्याकुल जुइमखु। धन-दौलत, पद-प्रतिष्ठा, मान-मर्यादा, सत्ता-शक्ति, स्वास्थ्य-आयु सुरक्षित जुइ-मजुइ आदि निरर्थक चिन्तापाखें विमुक्ति जुइ। समता भावनापाखें मन, बचन व म्ह शुद्ध जुयाः ज्याखँय् सामञ्जस्य जुयाच्वनी। समताया सुख सर्वश्रेष्ठ खः। अले स्वस्थताया आधार नं खः। समता धर्म मध्यम मार्गया धर्म खः। नापं आत्ममंगल तथा परमंगलया समन्वय सामञ्जस्यया धर्म खः। दक्व व्यक्तिया थःथःगु कर्मपाखें प्रभावित जुयाच्वनी। अले समाजया ज्याखँपाखें नं लिच्वः लानाच्वनीगु जुल। अझ थःगु ज्याखँपाखें सतिका च्वंपिं मनूतय्त नं लिच्वः लाकीगु ल्वमंके मजिल। व्यक्ति व समुदायया स्वापू, विषय, समता सामञ्जस्य नीस्वनेगु हे शुद्ध धर्मया मंगल परिणाम खः ।

विश्व भातृत्वया ताःचा:
गबलय् तक 'जि'या संकीर्णताय् आबद्ध जुयाच्वनी, अबलय् तक 'जि' या निंतिं अकुशल ज्याखँ यायेत लिफः स्वइ मखुनि। अझ 'जि'या लिउ जिगु भावना ब्वलन कि मेपिनिगु हीतसुखया परवाह मयासे थःगु स्वार्थय् जक दत्तचित्त जुयाः कुचेष्टा याइगु नं जुयाच्वन। अहम् भावया कारणं लोभय् फसे जुयाः सामाजिक समतायात नं ग्यानापुगु लिच्वः लाकी। आर्थिक, सामाजिक, राजनैतिक थीथी लागाय् अहम्या पोषण यायेत समान अधिकार हाचां गायाः अविवेकि ज्याखँ यानाः पशुतुल्य नं जुइगु जुल। मानव सर्वश्रेष्ठ प्राणी धइगु पवित्र सिद्धान्त ध्वाथुइकाः शुद्ध साम्यभाव प्रतिस्थापित यायेफुसा तिनि 'स्व' तथा 'पर' या सीमा चफुनाः शोषणरहित सहकारिक समाज स्वने फइगु जुल। यथार्थ रुपं तं हाकुतिनाः मृदुता वइ। अन्याय क्वत्यलाः न्याय प्रादुर्भाव जुइ। संकीर्णता क्वत्यलाः विशालता ब्वलनी। अहम्भाव हीनभाव छखे छ्वयाः भातृभाव ब्वलनी। अधर्मया थासय् धर्म ब्वलनीगु जुल ।

विपश्यना आचार्य सत्यनारायण गोयन्काकृत 'धर्म आदर्श जीवनका आधार' सफुली न्ह्यथनातःकथं थःगु मिथ्या स्वार्थी सुरक्षा यायेत आतंकित जुयाः दुर्वल मनूतय्त सास्ति यानाच्वंपिं नं दु। थज्याःगु भावना मतसे समता पुष्ट जुलकि सामञ्जस्य, समन्वय, स्नेह, सौहार्द, सहिष्णुता, सहयोग, सद्भाव, सहकारिता, सहजभाव दइगु जुल। अझ उच्चस्तरं समता पुष्ट जुलकि थःगु हानी जूसां परवाह मतसे मेपिनिगु हीत यायेत तत्पर जुइगु जुल ।

बौद्ध ऐक्यबद्धता गुकथं?:
बज्रयान सिद्धान्त कथं थः प्रज्ञावान मजुइकं वैराग्य भावना ब्वलनी मखु। वैराग चित्त मदयेकं भिक्षु जुयाः सार मदु। चित्तयात बज्र समान दृढ यानाः प्रज्ञामूर्तिपाखें प्रेरणा कयाः वैज्ञानिक प्रयोगशाला अनुरुप अनेक सरसामान, साधन जोरे यानाः पूजा पाठ, अध्ययन, ध्यान जयब्रतया चर्या यानाः गृहस्थी जुयाः नं थ्वहे जीवनय् बुद्धत्व प्राप्त यायेगु बज्रयानया मनसाय खनेदु। थ्वया मू आधारत सर्वप्रकारं जगतहीत, समानता व धर्म समन्वय खः। बज्रयान बौद्धतन्त्रय् खनेदुपिं देवदेवीत काल्पनिक रुपान्तर प्रज्ञामूर्ति जक खः ।

स्वनिगःया अप्वः बाहाःबहीया आजुपिंसं धर्म दर्शन अनभिज्ञ जुयाः अर्थया अनर्थ जुयाच्वंगु मदु धाये फइ मखु। उकिं नेपाःया बौद्धजनपिंसं साम्प्रदायिक भावना मतसे न्हापां थः बौद्ध धकाः थुइकाः बुद्धयान नालाः बौद्धत छप्पँ जुइगु ईया माग जुयाच्वन ।

धर्मगुरु व शिक्षकपिनि भाला:
बौद्धमार्गीपिनि मूल्याङ्कन यायेबलय् सछिया ग्वीन्हय्म्ह ईश्वरवादी जुयाच्वन धकाः धाये माःगु अवस्था दु। उकिं बज्रयानया प्रगतिशील सिद्धान्त कथं सर्वशक्तिमान ईश्वरया धारणा मतसे परिकल्पित प्रज्ञामूर्तिया रुपय् जक देवदेवीपिं माने यानाः उमिके दुगु प्रज्ञापाखें प्रेरणा कयाः धात्थेंगु अनीश्वरवादी बौद्ध जुइगु निंतिं गतिशीलपूर्वक पलाः छी मालाच्वंगु दु। थ्वहे तरीकां आत्मावादी विषय नं बौद्धधर्मय् क्लेश दत्तले जक पुनर्जन्म जुइ, क्लेशावरण तथा ज्ञेयावरणं पार जुलकि हानं जन्म जुइ मखुगुलिं अमर आत्मायात बौद्धधर्मय् थाय् मदु। यथार्थ रुपं बौद्धधर्म दर्शन बोध यानाः चर्या याये फतकि वास्तवय् अजरामर 'आत्मा' मदुगु सिद्धान्त थुइकेफइ। थ्वया कारण द्वादशांगी प्रतीत्य समुत्पादपाखें बोध याये फइगु जुल। हानं अनेक जादू समानया अलौकिक खँ न्यनाः ई बर्बाद यायेगु ज्यायात बौद्धधर्म दर्शनय् थाय् मदु। यथार्थय् बुद्धं देशना यानाबिज्याःगु उपदेशयात अझ नं दुग्यंक थुइकेगु झ्वलय् शील, समाधि, प्रज्ञा बोध यानाः खःगु व सक्षम बौद्ध जुइत आपालं चर्या यायेमानिगु कटु यथार्थ नेपाःया स्वनामधन्य धर्माधिकारीतय्सं बारम्बार लुमंकाः बौद्ध समाजया नेतृत्व यायेमाःगु दु। थज्याःगु अत्यावश्यक ज्याझ्वः ई दनिबलय् हे न्ह्यज्याके मफुतकि लिपा कपाः दायाः पस्ताय्चायां लिलाइ मखु ।

More Stories Like this