आन्दोलन ला झीसं या हे मयानानि

सानुराजा शाक्य

संविधानसभाया म्याद दछि तनेधुंकाः नेवाःतसें न्ह्याकाच्वंगु आन्दोलनयात नं मेगु दछि निरन्तरता बियाच्वनेमाःगु बाध्यता ब्वलंगु दु। खय्त ला थ्व दछि तक थःगु संघर्षयात न्ह्याकेमाःगु समुदाय नेवाःत जक मखु न्हूगु संविधानय् थःथःगु खँ दुथ्याकेमाःपिं फुक्क समुदायत दुथ्याः ।

संविधानसभां झीगु सरोकारया खँयात संवोधन मयात धाःसा संघर्ष हानं न्ह्याइगु छखे हे दु। नेवाःतय् संघर्षया खँ ल्हायेबलय् नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितियात दथुइ तयाः खँ ब्याकेगु खः। संघर्ष समितिया आयु म्होतिं नि मेगु दछि तनेत झी बाध्य जूगु थ्व इलय् झीसं गुकथंया संघर्षया ज्याझ्वः न्ह्याकेगु धइगु हाथ्या नं छथाय् दु। नेवाः प्रदेश दयेकेगु खँय् नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति स्वनागु दिं ११२९ थिंलानिसें वंगु जेठ १८ या हाकुगु दिं हनेगु ज्याझ्वः तकया संघर्षया ज्यात क्वचाये धुंकल। थुगु दिं तकया संघर्ष समितिया ज्यायात दुवालेबलय् झीगु चुनौति व बाध्यतायात थीथी थासं कुलाः न्हूगु ज्याझ्वःत हयेमाःगु छखे दु। थ्व चिकिचाहाकःगु च्वसुइ संघर्ष समितिया फुक्क हे ज्याझ्वःया समिक्षा याये संभव मदु ।

संघर्ष समितिं थीथी चरणय् यानाच्वंगु आन्दोलनया ज्याझ्वः क्वचाःगु खँ सार्वजनिक रुपं नं फुक्कसिनं सिउ। खय्त ला झीसं न्ह्याकाच्वनागु थ्व आन्दोलन नेवाः आन्दोलनया हे छगू पक्ष खः। थुकियात नेवाःतसें आन्दोलन हे मयाःनि, संघर्ष समितिं गुलि नं ज्याझ्वःत यात थ्व ला फुक्कं उत्सव हने थें, नखः हने थें जक यात धकाः धाइपिं नं दु जुइ। संघर्ष समितियात नेवाःतसें आशाया केन्द्रकथं कयाः चिउताः क्यनेगु झ्वलय् थुकथं आलोचना, समर्थन वःगु खँय् शंका मदु। नेवाःतय् थःगु सामाजिक सांस्कृतिक जीवन शैलीया कारणं नं जुइफु झीगु संघर्षयात छखे आन्दोलनकथं व मेखे नखः हनेथें न्यायेकेमाःगु बाध्यता दु। शुद्ध आन्दोलन जक कथं न्ह्याकेबलय् नेवाःतय्गु सहभागिता गुज्वःगु जुइ धइगु खँयात वेवास्ता यानाः नेवाः आन्दोलन न्ह्याकेगु थत्थेंयात संभव मदु। थ्वहे कारणं नं संघर्ष समितिइ राजनीतिक दलनाप सम्बन्धित संगठित शक्ति जक मखु राजनीतिक दृष्टिकोण मदुसां नेवाः भावनायात कताक्क ज्वनाच्वंगु सामाजिक संगठनत नं नाप च्वनाः संघर्ष समितिया वर्तमान स्वरुप पिदंगु खः ।

संघर्ष समितिं याःगु लिपांगु चरणया ज्याझ्वः धइगु वंगु जेठ १८ गतेया हाकुगु दिंया ज्याझ्वः खः। थ्व कुन्हु ज्याझ्वः यायेगु नेवाःतय् धर्म हे खत धाःसां जिल। गबलय् तक संविधानसभां नेवाःतय्त स्वशासन सहितया नेवाः राज्यया प्रत्याभूत याइ मखु जेठ १८ यात ल्वःमंका छ्वयेगु स्थिति वइ मखुनि। उकिं संघर्ष समिति नीस्वँसांनिसें जेठ १८ या हाकुगु दिंयात नेवाः पात्रोय् दुथ्याकाः ज्याझ्वः न्ह्याकेमाःगु बाध्यता ल्यं दनिगु खः। थ्व कुन्हुया ज्याझ्वःयात संघर्ष समितिं नेपाल मण्डल बन्दया ज्याझ्वः यायेगु धकाः प्रारम्भिक घोषणा नं जूगु खः। थुकिया हे लिधंसाय् जेठ ८ कुन्हु येँनं यलय् तक जूगु नेवाः जुलुसय् बन्दया अपिल यानाः नाराबाजी नं जुल। तर संघर्ष समितिया लिपाया मुँज्यां बन्दया ज्याझ्वःया स्वरुप हिलाः हाकुगु ध्वाँय् ब्वयेकाः विरोध सभा यायेगु क्वःजित। थ्व हिउपाःयात गुलिसिनं आलोचना नं यात। संघर्ष समितिया अस्थिर निर्णय, थःपिंसं याःगु निर्णयय् हे अडिग च्वने मफुपिंसं छु संघर्ष याना नइ धइगु तकया आरोप नेवाः संचार माध्यमय् नं खने दत। थुकथं कुंखिनाः पिदंगु खँत नेवाः आन्दोलनयात सशक्त व सार्थक यायेगु मतिइ तया पिदंगु खः धइगु खँय् शंका मदु। तर बन्दया निरपेक्ष विरोध व समर्थन स्वयां नं ईया आवश्यकतायात प्रमाणित यायेगुकथं ज्याझ्वः यायेगु खँयात स्वीकार यायेमाः। थ्व दिं कुन्हुया बन्द संघर्ष समितिं वंगु दँया जेठ १८ गते नं याःगु खः। तर छगू बन्दं हे नेवाः आन्दोलनया माग पूवनीगु व पूमवनीगु अवस्थाय् मथ्यंनि। उकिं आन्दोलनयात चरम उत्कर्षय् थ्यंकाः माग पूरा यायेगु हैसियतय् थ्यंकेगु निंतिं बन्द नं ज्याझ्वःया छगू स्वरुप खः धकाः थुल धाःसा बन्दया समर्थन व विरोधय् खँ ल्हानाच्वने माली मखु ।

जेठ १८ या हाकुगु दिंयात लुमंकेगु खँय् वंगु जेठ १८ तक थ्यंबलय् थ्व दिंयात लुमंकेगु भाला नं नेवाःतसें जक याःगु खने दत। नेवाः संचार माध्यमय् थ्व दिंयात नेवाःतसें जेठ १८ कुन्हु हाकुगु दिं हनेगु धकाः व्यापक प्रचार नं जुयाच्वन। तर दकलय् थुइकेगु खँ खः थ्व दिंयात झीसं हनाच्वनागु मखु झीत घाः लाःगु दिं कथं विरोधयात निरन्तरता जक बियच्वनागु खः। नखःचखः, उत्सव जक हनेगु जुइ उकिं जेठ १८ हनेगु दिं मखु विरोध यायेगु दिं खः। उकिं हे जुइ हनेबहम्ह शरद कसाःजुं ११२२ य् हे जेठ १८ यात लुमंकाः 'सन्ध्या टाइम्स'य् हे छपु लेख च्वःगु दु 'हाकुगु न्हि उत्सव थें मजुइमा'। थ्व हाकुगु दिंयात थुगुसी जनजातितय्सं नं ल्वःमंकूगु खनेदत। नेवाः संचार माध्यमय् जनजातितसें नं थ्व दिनय् विरोधया ज्याझ्वःत याइगु धकाः समाचार वयाच्वंसां जनजातितय्सं थ्व दिनय् छुं नं ज्याझ्वः याःगु मखना ।

संघर्ष समितिया लिपांगु चरणया ज्याझ्वलय् नेवाः सहभागितायात कयाः चिन्ता प्वंकेगु ज्या नं जूगु दु। विशेष यानाः वंगु बैशाख १४ या संविधानसभा घेराउ ज्याझ्वःनिसें नेवाःत छाय् ज्याझ्वलय् यक्व खने मंत? थ्व फुक्कया लिउने नेपाःया वर्तमान राजनीतिक अवस्था नं जिम्मेवार दु। इलय् संविधान वये मफुगु व राजनीतिक दलत न्हूगु संविधान दयेकेगु खँय् सक्रिय मजुयावंगुया मनोवैज्ञानिक लिच्वः नं संघर्ष समितिया ज्याझ्वलय् लाःगुली शंका मदु। न्ह्याक्व याःसां छुं हे जुइ मखु धइगु मनोवैज्ञानिक भूतं नेवाःतय्त लिच्वः लाके न्ह्यः हे थुइकेगु कुतः यायेमाःगु दायित्व नं झीगु हे कपालय् लानाच्वंगु दु। थौं तक संघर्षया ज्याझ्वःयात निरन्तरता बियाच्वने फइगु नं बांलाःगु पक्ष खः धकाः स्वीकार यायेगुपाखें बिसिउँ वने फइ मखु ।

More Stories Like this