थौंया झी नेवाः मिस्त

कल्पना तुलाधर

वास्तवय् झी सिबें झी मां अबुया पालय् जीवन हनेत झन थाकु। छाय्धाःसां अबलय् नयेगु, त्वनेगु धइगु कम हे जक दु। शिक्षा मदु। व्यापार यायेत पुँजी मदु। ध्यबा मदुगुलिं न्याये फुपिं नं मदु। मस्त धाःसा ग्वाःग्वाः हे दयाच्वनी। नके हे माल। शिक्षा बी हे माल। हानं न्हिंन्हिंया ज्या नं याये हे माल। बरु अबलय्यापिं मस्तय्सं टेलिभिजन, इन्टरनेट स्वये मखंगुलिं थथे माः अथे माः धकाः धाये मसःगुलिं भतिचासां अःपुगु चाहिं अवश्य खः ।

अबलय्या खँ त्वःते। आः झीपिं आखः ब्वनातःपिं, कमाई दुपिं, सः सिउपिं जुयाः नं गय् दुःख जुइकाः च्वना च्वने माल? बिचाः यायेमाःगु अवस्था वयेधुंकूगु दु। खय्त ला झी जन्म जूगु हे दुःखया निंतिं खः। न्हापा न्हापाया द्यःतय् बाखंपाखें नं सीदु कि संसारय् बांमलाःगु ज्या यानाः अथवा कर्पिंत दुःख बीपिं दयावल धाःसा द्यःत नं मनू जन्म कयाः उकियात निर्मूल याइ। झीसं न्यनातयागु दु उकिं झी नं द्यः मखुसां छुं भतिचासां छेँ भिंकेगु, त्वाः भिंकेगु, समाज भिंकेगु अले देश भिंकेगु ज्याय् लगे जुइ हे माः ।

खास यानाः झी नेवाःत धइपिं शान्तिप्रिय खः। झी थःत दुःख जूसां त्वपुयाः मेपिंत सुख थें च्वंक क्यनेमाःपिं नं खः। ऋण कयाः भ्वय् न्यायेकी। मेपिंसं स्वयेबलय् यक्व ध्यबा दुपिं थें च्वनी तर दुनें साहुं क्यनाच्वंगु सुनां नं खनी मखु। थवंथवय् समाजय् न्ह्यःने बांलाकेगु धकाः क्यनाः कन्हय् कंस कुन्हुनिसें दाजु किजाया दथुइ ल्वापु ब्वलंकाच्वनी। अले ल्वापु जुजुं मुद्दा-सुद्दा तयाः कर्पिंत ध्यबा नकेत ठिक्क जुइ। हानं म्ह्याय्मस्त नं छखे छखे पँ लिनाः गनं दुकाः गनं दुमकाः जुइ। थ्व नं तसकं बांमलाःगु पक्ष जिं खनेच्वनागु दु। आखिरय् सम्झौता मजुइकं मुद्दा क्वचाइ नं मखु। बरु थःपिं लिउने लानाः थःपिनि ध्यबा जक कर्पिंसं नइ। थ्व खँ फुक्कं नेवाःतय्सं थुइकी। उदाय्तय्सं झन हे थुइके माल ।

हाकनं थज्याःगु झंझटय् फँसे जुइमाः धकाः गुलिं देश त्वःताः विदेश वनी। अन कमाई नं बांलाइ, अले मस्तय्त नं बांलाःगु शिक्षा बी। तर विदेश वनीपिंसं गबलें नं थन ज्याछिंकाः वनी मखु। बरु विदेशय् मछिन कि थन हे वयागु बहाना यानाः निगः डुंगाय् पलाः तयाच्वनी। अले मांअबुपिंत आशा जक क्यनाः इपिंपाखें आकर्षित यानातइ। थन न्हिंन्हिं ज्या यानाः नकाच्वंपिंत नं मांअबुपिंसं जस मबिसे इमिगु हे पुर्ख्यौली सम्पत्ति नयाच्वंपिं थें तायेकी। जब कि थनयागु आःया परिस्थिति हरेक समस्यात पुलाः न्हियान्हिं ज्या यानाः नं पुलांगु संस्कृति न्ह्याकाच्वने थाकुइ धुंकल। उकिं आः थौंकन्हय् ल्याय्म्ह ल्यासेबलय् हे नुगःस्येँ, चिनी ल्वय् आदि ल्वचं कइ। अथे जुयाः नं संस्कृतिइ परिमार्जित यायेमाःगु आवश्यकता दु ।

प्रजातन्त्रंनिसें लोकतन्त्र वये धुंकाः नं नेवाः मिस्तय्सं गामय् च्वंपिं स्वयाः नं मथू थें च्वं। छाय्धाःसा भाःतपिंसं नकातःगु हे दु, पुंकातःगु हे दु। झीत देशयागु परिस्थिति नापं छु मतलब धकाः मन तयाच्वंगु खनेदु। वया छु तिसां तिल छु पर्सि सिन, म्हिगः स्वयागु सिरियलय् थज्याःगु डिजाइन अले थौं थुगु रेष्टुरेष्टय् थ्व साः धकाः बयान याये दतकि तसकं तःधंम्ह थें तायेकी। सुना नं देशया परिस्थिति बारे न्यन कि छ्यं झ्यातुसे च्वं, अले पिनेयापिं वयाः थथे यात अथे यात, ज्या याइपिंसं बांलाक मयाः धकाः खँ ल्हानाच्वनेगु सिबें नं गथे यानाः झी न्ह्याः वने माली धकाः गबलें हे चिउताः मतः। गुलिं मिस्तय् ला ज्या यानाः क्यने मास्ते वःसां थःपिनि ल्हातय् ध्यबा मदयाः याये मफयाच्वनी। अले छेँजःपिंसं गबलें मिसातय्त का यासा धकाः न्ह्यचिकी मखु। बरु छं याना नइ मखु धकाः ख्यानाच्वनी। उकिं आः मिस्त नं थम्हं सःगु ज्यायात मछ्यलाः ध्यबा वइगु ज्या यानाः थःपिं आत्मनिर्भर जुइगु स्वयेमाः थें च्वं ।

अथे ला झीगु समाय् मिजं स्वयां मिस्त थहां वनीगु भचा मछिं तायेकी। ब्याहा याइबलय्निसें हे मिस्त स्वयां मिजं भचा अप्वः ब्वनातःपिं माली। जागिर नं निम्हेसियां जूसां मिजं सिबें भचा च्वय्यागु खःला धकाः न्यनी। उकिं आः धाथें हे लोकतन्त्र वःगु खःसा मिस्त नं न्ह्याः वनेगु लँपु दयेकेगु स्वयेमाः ।

झी नेवाःतय्गु तसकं बांमलाःगु छगू बानी दु। अफिसय् जागिर नयाच्वंपिं च्वय्या तहलय् च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्सं क्वय्या तहलय् च्वनाच्वंपिं नेवाःतय्त थकायेत स्वःगु गबलें खने मदु। बरु उकिया पलेसा मेपिं गैर नेवाःतय्त थकाइ। गुकिया लिच्वः मालीबलय् उमिसं झीगु ग्वाहालि याइ मखु। थ्व इमिसं चायेकं वा मचायेकं जूगु द्वपंयात सुधार यायेमाःगु खनेदु, गुकिं यानाः च्वय् पदय् थ्यन कि मेपिं टिके मजुइगु किसिमं दवाव बिउगु खनेदु। उकियात थःपिनि पँ लिकेत नं न्हापांनिसें हे झीसं थःपिंत हे थकायेगु स्वयेमाः ।

थौंकन्हय् येँय् आपालं प्रदूषण अप्वया वयाच्वंगु दु। लःया हाहाकार नं उलि हे जुयाच्वंगु दु। शहरया लँ तिमिलाया सतह थें गाःगाः वं। अय्सां नेवाः व स्थानीय बासीत छसः हाले फयाच्वंगु मदु। अले हाःसां सरकारय् च्वंपिंसं न्यनाच्वंगु मदु। थुकिया कारण खः, स्थानीय जनता अथवा नेवाःत तःधंगु पदय् लानाच्वंगु मदु। छम्ह निम्ह दुसां बांलाक ज्या याके मबिउ। पिनेयापिं मनूत दुहां वयाः सतक अतिक्रमण, जग्गा जमीन अतिक्रमण व ततःधंगु पद अतिक्रमण जुयाच्वंगु दु। अले झी झी दाजुकिजा ल्वाकाः भचा ध्यबां जग्गा न्यानाकयाः राजनीतिक पार्टीलिसे स्वापू तयाः थःथवय् ल्वापु याकाच्वंगुलिं झीगु लिपायागु भविष्य नं अन्धकारय् लायेफु ।

अथे ला मेगु छगू खँ नं तसकं बिचाः यायेमाःगु दु। न्हूगु पूस्ताया मस्त विदेश वनेगु यानाच्वंगु दु। अथे जुयाः मांअबुपिं बुराबुरी जुइगु इलय् नं दुःख जुइ तिनि। न्हापायापिं मस्त अप्वः दइगुलिं उलि समस्या मवयेफु। तर आः सन्तान म्हो। विदेश वंसा मांअबुपिं विरामी धाःसां काचाक्क वइ मखु। छेँय् बालं च्वंपिंसं वा ग्वाहालि यायेत तया तःपिंसं झीगु बिचाः यायेगु पलेसा सुटुक्क सम्पत्ति प्वःचिना बिसिउँ वनी। उकिं ईयात ल्वयेक बृद्धाश्रमया नं व्यवस्था यायेमाःगु खनेदु ।

More Stories Like this