नेवाःतय्गु दुर्गति मजुइमा

बुद्धाचार्य शाक्य

नेवाः धइपिं स्पष्टवादी अर्थात यथावादी तथाकारीया आज्जु कयाच्वंपिं खः। नुगलय् छता तयाः म्हुतुं मेता खँ ल्हाइपिं व ज्या बय्ता याना जुइपिं सुं नं नेवाःतय्गु पुचलय् वल कि इमिसं बिछुक जूगु तायेका च्वनी। ज्याकथं खँ व खँ कथं चित्तपिं नेवाःत हे शुद्ध नेपाल, नेवाल वा नेवाः जातिया म्हसीका खः। नेवाल खँग्वलं हे नेपाल व नेपाली उत्पत्ति जूगु खः ।

नेवाःतय्गु पुचलय् ख्वाःपायःत वल कि इमिगु जाति, सभ्यता, भाषा, संस्कृति, परम्परा व नखःचखः ल्वाकःबाकः जुया वइगु खः। नेवाःतय्सं थःगु जाति, सभ्यता, भाषा, संस्कृति, परम्परा व नखःचखःयागु संरक्षण मजुल वा याये मफुत धाःसा थःत नेवाः धकाः धायेगु व संसारया न्ह्यःने जि वा जिपिं नेवाः खः धकाः ब्वयेगु गथे? ख्वाःपायःतय्गु चरित्र स्वत धाःसा इपिं समाजया न्ह्यःने भिंम्ह व खँ सःम्ह नापं जुयाच्वंगु खनी। तर इमिसं गैर नेवाःतय्त कतिलाकेगु निंतिं नेवाःत क्यनाः, ब्वयाः इमित पानाः थःगु शान, मान, दाम चूलाकेगु यानाच्वनी। मेगु कथं धायेगु खःसा नेवाःतय्त स्यंकेगु ज्या हे इमिगु धर्म जुयाच्वंगु खंकेफइ ।

नेवाःतय्गु पुचलय् वयाच्वंगु गुलि नं विकृतित दु व फुक्कं इलय्ब्यलय् नेवाःतय्गु न्ह्यःने झ्वाता थें दनाः सुधार व न्हून्हूगु चलनया नामं अःखःगु हःपाः बियाः विकृति हयाच्वंपिं न्हापा व थौं म्हिगः गुलि नं दु इपिं हे ख्वाःपायःत खः। जस दइगु ज्याखँ व थासय् न्ह्याबलें न्हापालाक्क वइपिं व ज्या मछिंगु जुल कि सुलाः वा लिउने लाका च्वनीपिं नं ख्वाःपायःत खः। ख्वाःपायःतय्गु स्वभाव हे जस दक्वं थःगु व मदुगु जक मर्पिनिगु याना जुइगु खः। चित्त हे ज्या व खँ पाका जुइगु ख्वाः-पायःतय्गु विशेषता खः ।

जमानाकथं ख्वाःपायःत पिहां वयाच्वनी धाइ। थौंयागु भासं ख्वाःपायः धइगु अवसरवादी खः। अवसर जक दयेमाः न्ह्याम्हेसिनं न्ह्यागु धाःसां नं जिउ धइगु इमिगु धारणा खः।
ख्वाःपायःतय्गु निंतिं धौयात भौ पासा धाइ थें निपाः ख्वाःपाः ब्वया जुइपिं पाय्छि जुयाच्वंगु दु। निपाः ख्वाः धइपिं मनूपतिकं छता छता खँ पाका जुइपिं, सुथसिया खँ न्हिनय् व न्हिनय्यागु खँ बहनी मल्हाइपिं खः। अथे हे थौं छता खँ ल्हानाः कन्हय् मल्हाइपिं खः। निपाः ख्वाःपाःतय्सं उखेया खँ थुखे थुखेया खँ उखे पुइकाः कपिंत ल्वाकाः थः कतिलाकेगु स्वया च्वनी। निपाः ख्वाःयात गुलिसिनं कतिलाःपाकः धाइ। थः जक कतिलाःसा न्ह्यागु नं जिउ, मखुसा मजिउ धाइपिं खः।
हाकनं नेवाःतय्गु पुचलय् नां पाकः दां स्वकः याना जुइपिं जक मदुगु मखु। गन गनं कर्पिनिगु नयेगु, कायेगु व च्वत्यंगु लायेगु दु अन अन सयेकाः पाकः ख्वालं पुयाः गुक्वः कौला याना जुइ। म्हुतुकःमिया ज्याभः म्वाः धइगु लक्ष्य कयाः गन खने मदयेक च्वायेगु दु अन न्ह्यब्वाना जुइपिनिगु नां हे पाकः ख्वालं पुयाः गुक्वः कौला याइम्ह धाइगु चलन जुल। थःत जक गतिलाःसा शर्म, धर्म व कर्म तक नं वांछ्वया जुइपिंत पाकः ख्वालं पुयाः गुक्वः कौला याइम्ह धाइगु नेवाः समाजया चलन खः ।

अथे हे न्ह्यःने, लिउने, जवय्, देपाय्, च्वय् व क्वय् मस्वसे लः वंगु थासय् न्या जुया वनेमाः धाइपिं नं नेवाःतय्गु पुचलय् खने दया वःगु दु। गुगु तत्वतय्गु कारणं नेवाःतय्गु पुचःया दुने जबर्जस्ति विकृति न्ह्याकेगु मौका कायेगु याना वयाच्वन। नेवाःत थवंथः हे ल्वानाः तज्याइगु अवस्था हयाच्वन। थुकियात भिंका वनेगु नेवाःत हे सकलें जानाः कुतः यायेमाःगु गर्जा दु। नेवाः पुचःया दुने बांलाःगु व भिंगु हिउपाः हयेगु निंतिं सकलें छप्पँ व छधी जुइमाःगु अवश्य खः। विकृतिपाखे हे न्ह्याः वनेगु स्वत धाःसा नेवाःत पाचुक न्हना वनेफु। गैर नेवाःतय्गु मन्त्र कयाः नेवाःतय्त क्वत्यलेगु, राष्ट्रियतां जातियताय् क्वह्यंकेगु व बुलुहुँ न्हंकेगु ज्याय् गुलि गुलि सफल जुल उलि हे थःत बहादुर तायेका जइपिंत हाकुतिना वनेगु थौंया नेवाःतय्गु पुचलय् चेतना दयेकेमाःगु हथाय् जुल ।

नेवाःतय्गु पुचलय् बागः नेवाः धाइपिं नं दु। बागः नेवाः धाइपिं जन्मं नेवाः जूसां पुर्खा मखुपिं व नेवाःत नाप व्यवहार स्वाकाः पिनें जक नेवाः जुयाः क्यनेगु व दुनें थःत मेपिं हे तायेकाच्वनीपिं खः। उकिं नेवाःतय्गु पचुः दुने बागः नेवाः धइपिं नं खने दयाच्वन। बागः नेवाः धइपिंसं नेवाःतय्त गथे यानाः झ्वाकलय् क्वफायेगु व इमित थःगु पुर्खाया जाति, भाषा, धर्म, संस्कृति, परम्पराय् गथे घ्वाना यंकेगु धइगु चिन्ता जक जुयाच्वनी। नेवाःतय्सं नेवाः पहः व स्वभाव गथे त्वःतेफइगु खः उकिया निंतिं इलय्ब्यलय् मौका स्वयाः गन गथे च्वयेगु, न्ववायेगु व कःघायेगु धइगु कुतः याना हे वयाच्वंगु दुवाला स्वये सयेकेमाःगु जुल ।

बागः नेवाः म्हसीकेगु खःसा इमिसं नेवाः संस्कृतियात अःखतं पुइकाः थःगु पुर्खाया सनातनपाखे फहीका यंकेत इलय्ब्यलय् याना जूगु ज्या दुवालाः स्वत धाःसा बांलाक थुयावइ। देश स्वयाः भेष व पुचः स्वयाः संस्कार व संस्कार स्वयाः चलन छ्यलेगु धाःसां नं ग्याःचिकु पहः पिकयाः मनूतय्सं धाइ ल्हाइ धइगु कथं करं क्यंकाः जक यायेगु यानाच्वनी। थ्वयात हा स्वयां हः वःगु धाइ। गुलिसिनं आत्मां मखु धाधां करं जक नेवाः धायेका च्वन धाःसा गुलिसिनं नेवाः धाधां नेवाःतय्गु न्हाय् ध्यनेगु संस्कार ब्वलंका वयाच्वन। उज्वःपिंत सकसिनं बागः नेवाः धाइगु न्हापांनिसेंया चलन खः। बागः नेवाः धाइपिं हे निखें त्यःपिं अथवा नेवाःया पुचलय् अवसरमाला जुइपिं अवसरवादीत खः। बागः नेवाः धायेकाच्वंपिंसं जिउथाय् तक नेवाःतय्गु नामं थःत कतिलाकेगु, नेवाःतय्त क्यनाः इमित हे मचायेक सा, म्येय्, फै व च्वले थें ज्वयाः कतिलाकेगु स्वयाच्वनी।
अथे हे खय् नेवाः धइगु खँग्वः नं नेवाःतय्गु पुचलय् छ्यलेगु याना वयाच्वंगु दु। खय् नेवाः धाइपिंसं नेपालभाषायात नेवार भाषा धाइगु जक मखु नेपालभाषा ल्हानां ख्येँ मथ्वः धइगु भावना कयाः ज्या यानाच्वंगु दइ। गुलिसिनं जा खस भाषायात हे मां भाषा नाला कयाच्वंगु दु। अथे हे नेवाः जुयाः नं नेवाःत स्यंकेगु ज्या यानाच्वंपिंत झंगः नेवाः धाइगु खः। अनेक मखुगु खँल्हानाः व ज्या याना जुइगु व निखें त्यःगु खँ ल्हानाः थःपिं स्यंगु थें मेमेपिं नेवाःतय्त नं स्यंकेगु कुतः याना जुइपिं व नेवाःतय्त ल्वाकःबाकः यानाः ल्वाका जुइपिंत न्हापांनिसें झंगः धाइगु जुल। सुनानं इमित मखुगु खँ ल्हात धाःसा भिंगु जक थःगु व मभिंगु किर्पिनिगु धया जुइपिं नं झंगः नेवाः हे खः। गुलिसिनं छजु व छकूया आशां नेवाः विरोधी अभियानय् वनीपिंत च्यः बुद्धियाम्ह धाइगु जुल। च्यः बुद्धिपिं नेवाःतय्गु संगतय् लाःपिं मनूतय्सं थःत नेवाः हे मधाःसां नं छुं नं मपाःगु तायेकाच्वनी। गैर नेवाः धायेका च्वनेगु हे यइ ।

सुं नं नेवाः खःसा इमिसं नेवाः जुयाः जन्म जुयागु गौरव तायेका च्वनेमाः। नेवाः धकाः हे म्वानाच्वनेगु प्रतिज्ञा यानाच्वने फयेमाः, गुकिया निंतिं दकलय् न्हापां नेवाःयागु ख्वाःपालं पुयाः नेवाःतय्त भ्रष्ट यायेगु नियत दुपिं नाप होशियार जुइमाःगु जुल। नेवाः जातियात भ्रष्ट याइपिंसं नेवाःतय्गु गौरवयात न्हंकेगु स्वइ। नेवाःत न्हंकेगु हेतुं भाषायात क्वःथलेगु स्वइ। भाषायात क्वःथले धुंकाः नेवाः पुचःयात ल्वाकःबाकः यानाः नेवाःतय्गु संस्कृति फुका छ्वये याना हइ। संस्कृति मंत कि नेवाःतय्गु परम्पराया अस्तित्व नाश यायेगु स्वया हइ। नेवाःतय्गु परम्परा मंत कि संस्कृति, भाषा व जाति अःपुक न्हंकेगु याइ। नेवाः विरोधीतय्गु चाकु क्यनाः भुजिं लायेगु ज्या व खँ दुवाला स्वयेमाःगु थौंयागु गर्जा जुल। नेपालं नेवाल व नेवालं नेवाः तक हे धायेगु मंत कि नेपाल देश मदया वनी ।

नेवाः मात्रयात माःगु नेपाल खः। नेपालया निंतिं न्ह्याबलें माःपिं थौंया नेवाःत हे खः। नेपालया थीथी झमारत ज्यंकेगु निंतिं न्ह्यलुवा जुइमाःपिं नं नेपाल जाति अर्थात नेवाःत हे खः, थीथी दलय् इना वनाच्वंपिं नेवाःत दक्वं छप्पँ व छधी जुयाः देश व जनतायागु कष्ट चीकेमाःगु दु। नेवाःतय्त हे त्वाकः यानाः नेवाःतय्त हे स्याये व पाले याइपिनिगु दल नेवाः मात्रया लागिं मखु। नेवाःतय्त मलाःतले लाकेगु व लाके धुनकि काकेगु दलतय्गु स्वार्थयात म्हसीका च्वने फयेके माल ।

More Stories Like this