वर्ल्ड एक्स्पो २०१० य् झीगु नेपाः

विश्वया हे ध्यान केन्द्रित जुयाच्वंगु वर्ल्ड एक्स्पो २०१० चीनया नांजाःगु शहर सांघाइलय् शुरु जूगु दु । सन् १८५१ स संयुक्त अधिराज्यय् विश्वया आर्थिक, प्राविधिक, वैज्ञानिक व सांस्कृतिक पक्षया कालबिल यायेगु ताः तयाः 'विश्वया दक्वं राष्ट्रया आद्यौगिक ज्याया तःजिगु प्रदर्शनी' नां छुनाः वर्ल्ड एक्स्पो शुरु जूगु खः । सछि व न्यय्गुदँ तक हिलंया नांजाःगु विकसित देशय् जक जुयाच्वंगु थुगु प्रदर्शनी थुगुसी न्हापाखुसी विकासोन्मुख देय् चीनय् जूगु खः ।

सन् २०१० तक हिलंया मुक्कं ५५ प्रतिशत मनूत जक शहरय् च्वनाच्वंगु व बाँकी ४५ प्रतिशत मनूत अझ नं गामय् च्वनाच्वंगु तथ्यांकया लिधंसाय् थुगुसी 'बांलाःगु शहर बांलाःगु जीवन' शीर्षकय् स्वीगुक्वःगु वर्ल्ड एक्स्पो चीनया नांजाःगु शहर सांघाइलय् न्ह्याःगु दु ।

अप्रिल ३० तारिख कुन्हु छगू तःजिगु ज्याझ्वःया दथुइ चिनियाँ राष्ट्रपति हु जिनताउं थुगु एक्स्पोया उल्लेज्या यानादीगु खः । सभा कक्ष दुने व पिने निथासं प्याखं, म्येँ, आतिशबाजी, आधुनिक प्राविधिक प्रविधिं थीथी प्रस्तुती न्ह्यब्वसें विश्वया नीम्ह राष्ट्र प्रमुख व सरकार प्रमुखं उकी ब्वति काःगु खः ।

मे १ निसें अक्टोबर ३१ तक १८४ न्हु न्ह्याइगु थुगु प्रदर्शनीइ शहरी सभ्यता, शहरी विकासया अनुभव, मानवीय जीवनया न्हूगु पहुँच व न्हूगु शतादीइ ज्या यायेगु वातावरण सम्बन्धी खँत ब्वयेगु मू ताः तयातःगु दु । अथेहे प्राकृतिक मैत्री समाज व मानवीय सभ्यताया विकासया उपलब्धी संरक्षण यायेगु बारे थुइकेगु ज्या नं वर्ल्ड एक्स्पो २०१०य् जुइ ।

थौं नं खुइदँ लिपाया संसारयात बिचाः यानाः चिनियाँ सरकारं ग्वसाः ग्वःगु प्रदर्शनीयात चीनं थःगु आद्यौगिक विकासयात विश्वया न्ह्यःने ब्वयेगु अवसरया रुपय् काःगु दु । थ्व स्वयां न्ह्यः सन् २००८ य् ओलम्पिक कासा व सन् २००९य् जन गणतन्त्र घोषणा जूगु खुइदँ क्यंगु लसताय् थःपिंसं थीथी ख्यलय् हासिल यानागु क्षमता चीनं विश्वया न्ह्यःने ब्वयेधुंकूगु दु ।

नीछगूगु शताब्दिया प्रमुख आर्थिक व सांस्कृतिक केन्द्र कथं कयातःगु वर्ल्ड एक्स्पोय् विश्वन्यंकंया १९२ गू देय्या २४६गू राष्ट्रिय व अन्तर्राष्ट्रिय कम्पनीतय्सं ब्वति कयाच्वंगु दु । चीन दुने व पिनेया न्हय्गू करोड स्वदेशी-विदेशी मनूतय्सं स्वः वइ धकाः अनुमान यानातःगु थ्व ब्वज्याय् विश्वया नांजाःपिं सछिम्ह नेतातय्त चिनियाँ सरकारं पाहां कथं ब्वनातःगु दु । उकी नेपाःपाखें एनेकपा (माओवादी)या अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'या नां नं दुथ्याः ।

विश्वय् सांस्कृतिक नापं थीथी पक्षय् सहलह यायेगु बांलाःगु ह्वःताः जुयाच्वंगु थ्व ब्वज्याया अन्त्यय् थवंथवय् विश्वासया लिधंसाय् सहकारी व विकास नापं शहरी विकासया बारे सांघाई घोषणापत्र जारी याइगु ज्याझ्वः दु ।

ब्वज्याय् नेपाः
वर्ल्ड एक्स्पो २०१०य् ब्वति कयाच्वंगु १९२ गू देय् मध्ये ४५ गू देशं थःथःगु हे देय्या शहरीकरणया झलक बी कथं पेभिलियन देयेकाः थःगु देय्या म्हसीका बीगु कुतः जुयाच्वंगु दु । थ्व ४५ गू देय् मध्ये नेपालं नं थःगु हे छगू तःजिगु पेभिलियनय् नेपाःया मौलिक सम्पदा, संस्कृति व शहरीकरणया म्हसीका ब्वयाच्वंगु दु ।

'नेपाल राष्ट्रिय पेभिलियन' नां छुनातःगु थुगु पेभिलियनया मुख्य विशेषता भौतिक रुप व नुगःया फ्युजन खः धकाः पेभिलियन निर्माण व संचालनया जिम्मा कयाच्वंगु इप्लिमेन्टिङ ग्रुपया नायः अमृतरत्न शाक्यं कनादिल ।

भौतिक अर्थात फिजिकल एपिरियन्स (Physical Appearance) व नुगः अर्थात सफ्टवेयर (Software) कथं निगू ब्वय् पेभिलियनयात ब्वथला तःगु दु । फिजिकल एपिरियन्स कथं नेपाःयात म्हसीकेगु विशेष यानाः स्वनिगःया स्वंगू लाय्कू, बहाबही, ल्वहंहिति, आगंछेँ आदि दुसा सफ्टवेयरय् मनयात शान्ति बीगु अतिकं आस्थां जाःगु स्वयम्भुया स्तुप दयेकातःगु दु ।

सन् २००३ निसें थीथी विशेषज्ञ, संगीतकर्मी, कलाकार आदि दुथ्याकाः इप्लिमेन्टिङ ग्रुपं याःगु अध्ययन लिपा थुकथं निब्वय् थलाः नेपाःया मैलिक म्हसीका बीगु अवधारणा तयार जूगु खँ शाक्यं कनादिल । वय्कलं धयादी, 'नेपाःया म्हसीका गुकथं बी फइ ले धकाः जिमिसं ताः ई तक अध्ययन यानाबलय् स्वनिगः निद्व:दँ न्ह्यः हे सभ्य व शहरीकरण जुइधुंकूगु थाय् जूगुलिं थुकियात हे विशेष कथं न्ह्यब्वयेगु क्वःछिना ।'

'वर्ल्ड एक्स्पोया थीम हे बांलाःगु शहर, बांलाःगु जीवन जूगु व झीगु स्वनिगः द्वलंद्व:दँ न्ह्यः हे शहरीकरण जुइधुंकूगुलिं थुगु थीमयात तसकं ल्वत' वय्कलं धयादिल ।

पेभिलियनया नुगः कथं कयातःगु स्वयम्भु स्तुपय् ३२, १६, ८ व ४ मिटर यानाः छथाय् हे प्यंगू स्तुप दयेकातःगु दुसा उकिया झिगू मिटर च्वय् तक मनू थहां वनेफइगु याना तःगु दु । थुकिया बारे शाक्यं कनादी, 'पृथ्वीं सुर्द्ययात देपां जवय् चाःहिला च्वं थें झीगु आस्थाय् नं झीसं देगः स्तुप चैत्य न्ह्याबलें देपां जवय् चाहीले कथं थन दयेकातःगु स्वयम्भु स्तुपय् नं १० मिटर च्वय् तक देपां जवय् चाःहिलेगु व्यवस्था यानागु दु ।'

अथेहे १० मिटर च्वय् वनेधुंकाःया गर्वगृहय् फुक्कसियां मंगल जुइमा धकाः पाली व चिनियाँ भासं 'भवत्व सव्व मंगलम' धकाः च्वयातःगु दु । थन बुद्ध जीवनी व बौद्ध शिक्षा बारे ध्वाथुइकेगु थीथी ज्वलं नं तयातःगु दु ।

नेपाःया पेभिलियनया आधिकारिक नां 'नेपाल राष्ट्रिय पेभिलियन' जूसां झिंछगूगु शताब्दीइ नेपाःपाखें चय्म्ह ज्यामि ज्वनाः चीनय् नेपाःया थें कलात्मक स्तुप दयेकूम्ह कलाकार अरनिकोया हनाय् थुगु पेभिलियनयात 'अरनिको पेभिलियन' नं धाःगु दु ।

अथेहे चीनया माजुश्रीं पुखूया रुपय् दुगु स्वनिगःयात थःगु खड्गं पालाः थनया लः पितछ्वसें मनू च्वने जिउगु थाय् दयेका बिउगु किंवदन्तियात लुमंकाः पेभिलियनयात 'मञ्जुपतन' नं धायेगु यानाच्वंगु दु । अथे हे वर्ल्ड एक्स्पोय् नेपाःया निंतिं सेप्टेम्बर ३य् फ्यानातःगु विशेष न्हि धुंकाः थुकियात 'शान्तिमण्डप" कथं नां छुइगु जूगु दु ।

शाक्यमुनी बुद्ध नेपालय् हे जन्म जूगु यथार्थ खयां नं थुकिया बारे यक्व भ्रम दनिगुलिं शाक्यमुनी बुद्ध नेपालय् जन्म जूगु खः धकाः विश्वया न्ह्यःने क्यनेत थुगु विशेष न्हि कुन्हु लुम्बिनीया शान्तिदीपं हःगु मिपाखें थन मत च्याकीगु ग्वसाः दु । थुकिया निंतिं हे बुद्ध जन्म जूगु थाय् लुम्बिनींनिसें तिब्बत जुयाः सांघाई तक कार र्‍यालीया ग्वसाः ग्वइगु व उगु र्‍याली एक्स्पोय् नेपाःया विशेष न्हि कुन्हु सांघाई थ्यनीगु खँ नं शाक्यं कनादिल ।

वंगु स्वदँ न्ह्यवंनिसें हे थ्व पेभिलियन दयेकेगु शुरु जूगु खः । उकी नेपाःया प्यसःगू परिवारया प्रत्यक्ष ल्हाः दु । ३२०० स्क्वायर मिटरय् न्यनाच्वंगु नेपाःया पेभिलियन पूर्ण रुपं तयार यायेत ४५ करोड स्वयां अप्वः दां तूगु खँ शाक्यं कनादी । नेपाः पेभिलियनया मू लुखाय् रञ्जना लिपि नापं देवनागरी, अंग्रेजी व चिनियाँ हान लिपिं नेपाःया नां च्वयाः लसकुस यानातःगु दु ।

More Stories Like this