निरन्तर संघर्ष

मधु श्रेष्ठ

न्हापा स्वयां ला नेपाःमित यक्व हे शिक्षित जुइधुंकल। मिस्त नं आः राजनीति, व्यवसाय, समाजसेवाय् न्ह्यःने वयाच्वंगु दु। अथे खःसां आखः ब्वनां नं थीथी कारणं यानाः छेँ दुने हे सीमित जुयाच्वंपिं मिस्त नं झीथाय् म्हो धाःसा मजू। थज्याःगु हे सःसिउ खयां नं थौंकन्हय् थःगु हे छेँया लागा दुने लानाच्वंम्ह छम्ह मिसा व्यक्तित्व खः मय्जु मंगलदेवी बज्राचार्य ।

थनिं न्यय्च्यादँ न्ह्यः येँया मखं त्वालय् भाजु मोतिरत्न स्थापित व मय्जु ज्ञानीमैंया स्थापितया क्वखं वय्कःया जन्म जूगु खः। २०३७ सालय् साहित्यकार अष्टमुनि गुभाजु लिसे मतिना जुयाः वय्कःया इहिपा जुल। थौंकन्हय् वय्कःपिं काय व भौपिंलिसें लगमय् च्वंच्वनादीगु दु ।

कन्या मन्दिर स्कूलं एसएलसी पास यानादीम्ह मय्जु मंगलदेवीं अन हे नेवाः भाय्या शिक्षा कयादीगु खः। उगु इलय् कवि चित्तधर ह्दय, सुदर्शन महास्थविरपिं तकं नेवाःभाय् ब्वकेत स्कूलय् झाइगु खः। लिपा दुर्गालाल ख्वबिलु नं झायादिल। २०३० सालंनिसें अनिवार्य रुपं नेवाःभाय् ब्वने मंत। उगु इलंनिसें हे नेवाः भाय्यात लोप याये मजिउ धइगु वय्कःया बिचाः जुयाच्वन। उकिं थुकियात म्वाकेत वय्कः सक्रिय जुयादीगु स्वाभाविक हे जुल। २०२२ सालय् रेडियो नेपालं नेवाः भाय्या ज्याझ्वः लिकायेवं उकिया विरुद्ध जूगु आन्दोलनय् वय्कः नं सरिक जुयादिल। त्वाः व विद्यालयपतिं साहित्य सम्मेलन, संगीत सम्मेलन जुइगुलिं वय्कःयात नं साहित्य सिर्जना यायेगु हःपाः चूलानाच्वन।
नेवाः भाय् उत्थानया लागिं मंकाः छेँया आवश्यकता दु धइगु भाय् प्रेमिपिंसं बिचाः यानाहल। थुकिया लागिं वय्कः नं पासापिंलिसे थाय्थासय् वनाः त्यःछिंत्यः फ्वनेगु ज्याय् सक्रिय जुयादिल। उगु इलय् वय्कः नापं ज्या यानादीपिं पल्पसा परिवारया सुचिता श्रेष्ठ, केदार सितु, जः विकासमान आदिपिं खः। उगु इलय् नेपालभाषा मंकाः खलःया ग्वसालय् थुपिं ज्याझ्वःत जुइगु खः। तर लिपा वनाः मंकाः खलकं पुलांपिं कार्यकर्तायात ल्वःमंका हल। थुकी धाःसा वय्कःया नुगलय् स्याः। अथे खःसां थःगु भाषा विकासया लागिं थम्हं फुचाःगु ज्या यायेगु धाःसा वय्कलं मत्वःतेगु खँ कनादिल।
न्हापा न्हापा रेडियो नेपालं 'जीवन दबू' नांगु नेवाः भाय्या साहित्यिक ज्याझ्वः बीगु नापं नेवाः भासं हे समाचार बीगु नं ज्याझ्वः दुगु खः। २०२२ सालय् सरकारं थुकिया प्रशारण दिका बिल। थुकिया विरुद्ध जूगु आन्दोलनय् नातिबज्र, राजा शाक्य, हितकरवीरसिं कंसाकार आदिपिं तसकं सक्रिय जुयादीगु खः, तर सफल धाःसा याये मफुत ।

जीवन निर्वाहया लागिं छुं ज्या ला याये हे माल। २०२८ सालय् वय्कलं श्री कृष्ण मन्दिर प्रा.वि.इ ब्वंकेगु शुरु यानादिल। २०३६ सालया आन्दोलनय् वय्कः नं शिक्षक संगठनय् आवद्ध जुयादिल। उगु इलय् वय्कःपिंसं यानादीगु संघर्षया लिच्वः कथं हे थौं शिक्षकतय्सं संचयकोष, निवृत्तिभरण व अनुदानया सुविधा कायेखंगु खः। न्हापा ला थज्याःगु छुं हे सुविधा मदु। शिक्षक खयां नं आन्दोलनपाखें गबलें लिमचिलादीम्ह वय्कः थौंकन्हय् धाःसा रिटायर्ड जीवन हनाच्वंगु दु ।

राजनीतिक रुपं वय्कः वामपन्थी बिचाः दुम्ह खः। नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (चौथो महाधिवेशन) य् निर्मल लामा पक्षया कार्यकर्ता जुयाः नं वय्कलं ज्या यानादीगु दु। २०३६ सालय् महिला संघय् च्वनाः नं ज्या यानादिल। लिपा छुं कारण यानाः वय्कः राजनीतिइ निरन्तर न्ह्याये मफुत।
नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् नं वय्कःया तःधंगु योगदान दु। वय्कः छम्ह बाखं च्वमि खः। ने.सं. ११०० स 'हिउपाःया जलय्' नांगु वय्कःया बाखं सफू पिहांवःगु खः। प्रा. प्रेमशान्ति तुलाधरं थःगु 'नेपालभाषा साहित्यया इतिहास'य् वय्कःया बारे च्वयादीगु दु - 'मंगलादेवी स्थापित उदीयमान बाखं च्वमि खः। वय्कःया बाखनय् नेपालभाषाया बाखं विधाय् दनाच्वंगु प्रगतिशील लहरयात न्ह्याकेगुली तिबः बिउगु दु। गृहस्थ समस्यांनिसें राष्ट्रिय समस्यायात कःघाये जिउगु वय्कःया दक्वं बाखंयात प्रगतिशील धायेमछिं। तर अथे खयां नं थ्व पलाः सशक्त जू ।'

थ्व बाहेक पत्रपत्रिकाय् नं वय्कःया साहित्यिक व समसामयिक च्वसुत पिहां वः। हनेबहःम्ह मोतिलक्ष्मी उपासिकानाप च्वनाः नं वय्कलं यक्व ज्या यानादीगु दु। वय्कलं लुमन्ति खलः, मिसा खलः व नेपालभाषा च्वमि गुथिइ च्वनाः नं ज्या यानादीधुंकूगु दु। अले थः जहान नापं नेपालभाषा परिषदय् च्वनाः नं ग्वाहालि यानाच्वनादीगु दु।
थःगु आः तकया साहित्यिक व भाषिक यात्रायात लिफः तुलाः स्वयेबलय् वय्कः सन्तुष्ट जुयामदी। धयादी - ख्वाःपाः दुपिं जक भाषा ख्यलय् नां दयाच्वनीगु अले संघर्ष व योगदान याःपिनिगु मूल्यांकन मजुइगु जुयाच्वन ।

थौंकन्हय् ला मिखाया समस्यां यानाः वय्कः च्वये ब्वनेगु तकं याये मफुगु अवस्थाय् लानाच्वंगु दु। ब्यक्तिगत स्वार्थयात छखे तयाः मांभाय् उत्थानया लागिं संघर्ष यानादीपिंत सम्मान यायेगु पलेसा उमिगु गुण तकं ल्वःमंका छ्वयेगु खःसा लिपा वइगु पुस्तां नं थ्व भाषायात सम्मान मयाइगु वय्कःया बिचाः दु ।

More Stories Like this