सुरक्षित अवतरण कि दुर्घटना?

सानुराजा शाक्य

- संविधानसभाया झिंछगू समितिं न्ह्यब्वयातःगु अवधारणाकथं संविधान वल धाःसा नेपाःया इतिहासय् नेवाः लगायत, आदिवासी जनजाति, लिउने लाःगु समुदाय लगायत उत्पीडित भाषाभाषी समुदाय अधिकारसम्पन्न जुइ ।

संविधानसभां जेठ १४ दुने संविधान वइ मखुगु खँय् शंका मंत। थ्व अवस्थाय् मुलुकया ध्यान संविधानसभाया ई तनी वा मतनी धइगु शंकां थाय् कयाच्वंगु दु। एकीकृत माओवादीं वर्तमान सरकारया राजीनामा वल धाःसा जक संविधानसभाया ई तनेत सहमत जुइगु खँ हयाच्वंगु व मेखे काँग्रेस-एमालें माओवादीं खूगु माग वचन व कर्मं पूवंके माःगु खँ तयाः राजनीतिक गतिरोध थातं लाकातःगु दु। दलतय् खँ न्यनेबलय् गबलें संविधानसभाया ई तनी मखुत व मुलुक मुठभेडय् वनीगु जुल धइथें च्वनीसां गबलें दलतय् दथुइ जेठ १४ न्ह्यः हे सहमति जुया संविधानसभाया ई तनी धइगु छुमांत नं वयाच्वनी ।

मुलुकया एजेण्डा थौं संविधानसभां संविधान पित हजि धकाः धायेगु स्वयां नं संविधानसभायात ल्यंका तयेगु कि न्हंका छ्वयेगु धइगु स्थितिइ थ्यन। सहमतिया सरकारया मूल्यय् संविधानसभाया ई तने फइ वा मफइ धइगु खँय् देश बन्धनय् लानाच्वंगु दु। सहमतिया सरकार जुइमाः धइगु बाँसुरी ला फुक्कं दलतय्सं पुइगु याः तर सहमति थौं जुइला कन्हय् जुइला धाधां दुर्घटनाया अन्तिम इलय् थ्यन। राजनीतिक दलतय् सहमति जुयाः संविधानसभाया ई तनेफत धाःसा मुलुकयात भचा राहत जुइ। तर संविधानसभाया ई तनेत सफल मजुल धाःसा जेठ १४ लिपा देशया दुर्भाग्य जुइगु खँय् शंका मदु। संविधानसभाया ई तने मफुत धाःसा संविधानसभाया वैधानिकता दइ मखुत। अर्थात संसद मदुगु अवस्थाय् देश थ्यनी। थ्व इलय् राज्यशक्तिया केन्द्र राष्ट्रपति जुइ। सरकार न्हियान्हिथंया प्रशासन चले याइगु प्रशासक थें जक जुइ सरकार शक्तिहिन अवस्थाय् थ्यनी। राष्ट्रपतियात नेपाली सेनाया साथ दइगु जूगुलिं निरंकुश राष्ट्रपति ब्वलनीगु सम्भावना नं यक्व दु। थ्व अवस्थाय् राजनीति निगू ध्रुबय् विभाजित जुइ। छगू ध्रुबया केन्द्र राष्ट्रपति जुइ। राष्ट्रपतियात समर्थन याइगु सरकार, राजनीतिक दलत विशेष यानाः नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमालेया छगू ब्व, मधेसी फोरम लोकतान्त्रिक व नेपाली सेना छथाय् लाइ। मेगु ध्रुबय् माओवादी, मेमेगु छुं वाम दलत, संविधानसभाय् दुगु चिचीधंगु दलत व एमालेया छगू ब्व लाइ। थुकिं राजनीतिक ल्वापु तच्वयेकेत साः तना बी। सतक अझ असुरक्षित जुइ। देस झन लिउने लाइ। थ्व छगू कथं सैनिक शासन लागू जुयाच्वंगु अवस्था खः ।

थुकथं राजनीति न्ह्याइबलय् संघीयता, समावेशीकरण, राज्य पुनर्संरचनाया एजेण्डा गौण जुइ। यदि देशय् वयेफुगु थ्व अवस्था फयेत तयार मदुसा जेठ १४ न्ह्यः राजनीतिक सहमतिया विकल्प मदु। राजनीतिक सहमतिया निंतिं माओवादीं आन्दोलन लित कायेगु निसें सार्वजनिक रुपय् अन्तर्क्रिया मार्फत थःपिनि लचिलो प्रस्ताव सार्वजनिक याःगु दु। तर सरकारया नेतृत्वकर्तातय् भाय् धाःसा अझ नं माओवादीयात बाम्हय् कायेगु षडयन्त्रय् केन्द्रित दु। देस गालय् क्वब्वाःसां थःगु सरकार जक ल्यनेमाः धइगु तुच्छ स्वार्थं यानाः सरकार अझ अलोकप्रिय जुइगु झ्वलय् दु। देहयात दुर्घटनापाखें बचे यानाः 'सेफ ल्याण्डिङ्ग' याकेत एमालेया केन्द्रीय कमिटीं म्हिगः तिनि छगू रोडम्याप सार्वजनिक याःगु दु। राष्ट्रिय सहमतिया सरकार दयेकेगु रोडम्याप धकाः पितहःगु उगु प्रस्तावय् कब्जा यानातःगु सम्पत्ति लित बीगु, वाइसिएलया अर्धसैन्य संरचना भंग यायेगु,, बेपत्ता नागरिक छानबिन आयोग व सत्य निरुपण आयोग स्वनेगु, माओवादी सेनाया लडाकु विशेष समितिया नियन्त्रण व निर्देशनय् तयेगु, लडाकु पुनर्स्थापना व सम्भाब्य समायोजनाया नितिं अलग अलग शिविरय् तयेगु खँय् सहमति जुयाः हस्ताक्षर जुइसातकि राष्ट्रिय सहमतिया सरकार दयेकेत प्रधानमन्त्री माधव नेपालं संवोधन यानाः राजीनामा बीगु खँ हःगु दु। थ्व खँय् सहमति मजुइमाःगु पिनें खने मदु। कब्जा सम्पत्ति लित बीगु, वाइसिएलया ब्यारेकेट जीवन अन्त्य यायेगु, बेपत्ता नागरिक नापया खँ व माओवादी सेनाया लडाकु ब्यवस्थापन व समायोजन खँ नं माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डं वंगु छुं दिं न्ह्यः याक एण्ड यतिइ याःगु अन्तर्त्रिया ज्याझ्वलय् न्ह्यब्वःगु प्रस्तावनाप एमालें नकतिनि हःगु प्रस्तावयात नापं तयाः सहमति याके फइगु अवस्था पिदंगु दु। थुकियात कांग्रेसं गुकथं काइ व भारतया भूमिका छु जुइ धइगु ल्यं दनि। थुकथं सहमतिइ मवल धाःसा संविधानसभाया ई तनेगु खँ सम्भव जुइमखु। थ्व इलय् परिवर्तनया आकांक्षा यानाच्वंपिं जनता माओवादी नापं थीथी राजनीति दलत जानाः याइगु संघर्षया पक्षय् वनी।
दलतसें सहमति याइगु खँ झीगु सरोकारया छगू बुँदा नं दु व खः राज्य पुर्नसंरचना आयोग स्वनेगु। संघीयताया पक्षधर व आदिवासी जनजातिं दकलय् सतर्क जुया वाः चायेके माःगु खँ राज्य पुनर्संरचना आयोग हे खः ।

राज्य पुर्नसंरचना आयोग दयेकेमाः धइगु खँय् विवाद मदु तर आयोगया अधिकार क्षेत्रयात कयाः धाःसा सरोकार क्यनेमाः। मखु धइगु खःसा आयोग मार्फत नेपाःया नेवाः लगायत आदिवासी जनजाति, मधेसी व दलिततय्त वयेफुगु अधिकार क्वपालेत षडयन्त्र याइगु पक्का दु ।

संविधानसभाया झिंछगू समितिं न्ह्यब्वयातःगु अवधारणाकथं संविधान वल धाःसा नेपाःया इतिहासय् नेवाः लगायत, आदिवासी जनजाति, लिउने लाःगु समुदाय लगायत उत्पीडित भाषाभाषी समुदाय अधिकारसम्पन्न जुइ। थःगु थासय् थःगु आवश्यकता कथं सरकार संचालन यायेगु निसें अग्राधिकार, आत्मनिर्णयया अधिकारयात सुरक्षित यानातःगुलिं नं थ्व संविधानसभायात म्वाका तयेमाःगु खँ झीगु सरोकारया विषय जूगु खः। संविधानसभा ल्यंका तयेगु जक मखुकि याकनं हे झीगु सरोकारया विषयत दुथ्याःगु संविधान पितहयेत झीगु एकता, दवाव व संघर्ष देसं फ्वनाच्वंगु खँयात नं वाःचायेकेमाल ।

More Stories Like this