गात ! आः युद्ध गात, सम्झौता या

शाक्य सुरेन

- आन्दोलन ला दित। तर संविधानसभा पूवनीगु सम्भावना धाःसा खने मंत। शंका दु - सरकारं विदेशी शक्तिया आशिर्वाद कयाः सैनिक कू याइ ला? तर सुयागु नितिं याइ?

आःला संविधानसभाया दिं गन्ति १३/१४ न्हु हे मदयेधुंकल। उकिया दुने संविधान पूवनीगु गुगुं नं कथं असम्भव जुइधुंकल। संविधान पूमवंसा छु? राष्ट्रपति शासन? सैनिक कू? अक्टोबर क्रान्ति? गृहयुद्ध? गात। आः युद्ध गात। बुद्धया जन्मभूमि नेपालय् नेपाली बहादुरं यक्व हे मनू स्यायेधुंकल। १५,००० ति मनू स्यानाः शून्यहीन उपलब्धि? युद्धं मनूयात संवेदनहीन जक यायेफत, संवेदनशील याये मफुत। गणतन्त्र घोषणा जुइधुंकाः मती वंगु खः, दरबारया अरबौं खरबौं खर्च आः जनहीतया निंतिं जुइ। तर छुं हे मजुल। नेतातय्सं थःगु पार्टी कार्यकर्ता बाहेक छुं हे मखन। दरबारया खर्च आः स्वनिगःया लःया निंतिं, कर्णालीइ सतकया निंतिं, गरीबतय्त लजगाया निंतिं, जाजरकोटय् चःबिया निंतिं लगानी जुइ धयाच्वनागु ला थःगु हे सैनिकया ल्वाभः न्यायेत धकाः प्रयोग जुल। वंगु निदँया दुने १३ क्वः तक ल्वाभः न्यात। (नयाँ पत्रिका, २९ बैशाख)। थ्व सुनाप सामना यायेत? चीननाप वा भारतनाप? मखुसा सुनाप? माओवादी नाप? सरकारनाप विद्रोह याइपिं जनता सखाप यायेत? गात, आः युद्ध गात, हिंसाया राजनीति गात। माओवादीं स्याःसां, सरकारं स्याःसां नेपाःमि हे सी। थ्व देय् थुपिं फुक्क नेपाःमितय्गु खः। थःगु कुर्सी ल्यंका तयेत नेपाःमितय्गु हि बाः वयेकेगु हिंसाया राजनीति आः गात। जनता वँय् उइँया लँपुइ वनाच्वंगु दु। हितिइ लः पियाच्वंम्ह उइँ थें हाला हइ। तरकारी न्याः वंम्ह वँय् थें हालाहइ। टेम्पुइ बेहोसय् बरबरे जुइ। सतकय् जुयाच्वंम्ह लँजुवालं हडतालया विरोधय् भाषणबाजी याइ। थ्वहे ढंगं देश गन थ्यनी? वँय् जनतां बन्दुक ज्वनेमाल धाःसा उकिया केन्द्र सु जुइ? माओवादीतय्सं शान्तिपूर्वक सिंहदरवार घेराउ यात। अपार मनू मुन। शान्तिपूर्ण नं जुल। तर उपलब्धि धाःसा रेखा थापालिसे पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्डं' प्याखं ल्हुइत दबू दयेकेत त्वहः थें जक जुल ।

तर थुगुसीया स्वनिगलय् माओवादीया हडताल धाःसा तसकं अर्थपूर्ण अले बहुआयामिक जूगु दु। सकारात्मक व नकारात्मक निगुलिं प्रभाव बेजोड कथं उजागार जूगु दु। माओवादी लडाईं माधव नेपालया सरकारयात लक्षित यानाः न्ह्याकल। ज्याझ्वः धाःसा रिंगरोड घेराउ तयाच्वन। थुबलय् सिंहदरवार घेराउ, राष्ट्रपति भवन घेराउ याः वनेगुया अर्थ ला जिं थू। तर थ्व रिंगरोड घेराउया अर्थ छु? जि अजूचाःगु खः। लिच्छविकालय् कर्णाली भेगया खस मल्ल जुजुपिंसं स्वनिगःया सम्पन्नता खनाः ई चुकचुक वंकीगु, अले बोरा का बोरा हापं म्हया यंकीगु ऐतिहासिक सत्य खः। पृथ्वी नारायण शाहं ला थःगु इच्छा पूवंकां हे त्वःतल। हानं अज्याःगु हे इच्छां थाय् काः वयेत्यंगु जकं मखुला? थ्व निर्विवाद खः, गणतन्त्रया न्ह्यलुवा माओवादी, संघीयताया न्ह्यलुवा माओवादी, धर्मनिरपेक्षताया न्ह्यलुवा माओवादी। माओवादीं देशयात अग्रगमनय् यंके धकाः हिंसाया राजनीतिइ पलाः छिउगु खः। गां केन्द्रित लडाईं ला त्याः थें जुल। तर शहर केन्द्रित लडाईं मफुत। अन्तय् लोकतन्त्रवादीतनाप ल्हाः मिले यानाः अहिंसात्मक आन्दोलनय् विश्वास यानाः १२ बुँदे सम्झौता यानाः स्वनिगलय् दुहांवःगु खः। अहिंसात्मक आन्दोलन व जनएकताया बलं हे जुजुं थःगु आसन त्वःतेमाल, १९ न्हुया जनआन्दोलनं। अथेहे थुगुसीया आन्दोलनय् नं न्हापांगु न्हि कुन्हु ला आपालं हे मनूत थन स्वनिगलय् मुन। अति शान्त अहिंसापूर्ण भेला, जुलुस। थुकिं ला विदेशी पुँजीवादी शक्ति जक मखु, माओवादीया विरोधी सरकार हे आश्चर्य। थुकिया प्रभाव गुगु नं हिंसात्मक लडाईं सिबें म्हो मजू। दुःखया खँ लिपा क्रमशः थ्व हिंसात्मक जुजुं वन। हडताल अन्त्यहीन कथं न्ह्याः वंबलय् हडतालं आजित स्वनिगःबासी थःगु नसात्वँसा व जीविकाया निंतिं हडतालया प्रतिकारय् न्ह्याः वल। थ्व ध्याचलय् न्या लाइपिंत नं सुवर्ण अवसर खः। आन्दोलनकारीतय्सं थज्याःगु हे पूर्वानुमान छाय् याये मफुत? थुकिया लिसः यग्गु हे थजु, तर थ्व हडतालया सकारात्मक नकारात्मक लिच्वः धाःसा यक्व दु। गथे -

क) माओवादीया अपार शक्ति खनाः विदेशीतय्सं तकं सम्झौताया लँपुइ वनेमाःगु आवश्यकता तायेकूगु दु।

ख) सत्ताधारी कुर्सिया मोहलय् न्ह्याग्गु हे दबाबं मताःछु यानाच्वंगुलिं गम्भिर एवं संवेदनशील जुइ मायेका बिउगु दु।

ग) स्वनिगःया नेवाःतय्सं नं थुगु आन्दोलनं यानाः थःपिं नं राजनीतिक रुपं न्ह्याः वयेत बाध्य तायेकूगु दु।

घ) आन्दोलनं 'मोब' या रुप काये न्ह्यः हे लित काःगुलिं झन उपलब्धिपूर्ण व सार्थक जुगू दु।

आन्दोलन ला दित। तर संविधानसभा पूवनीगु सम्भावना धाःसा खने मंत। शंका दु - सरकारं विदेशी शक्तिया आशिर्वाद कयाः सैनिक कू याइ ला? तर सुयागु नितिं याइ? जि अजू चाः। उकुन्हु गिरिजा मदुबलय् स्वन्हुयंकया राष्ट्रिय शोक कुन्हु ला शोकाकूल मजुसे चैत दशैंया लसताय् खसि स्यानाः भ्वय् नयाः हिन्दू अतिवादया अनुयायी जुयाः क्यंपिंसं थौं क्वःदली ला कन्हय् क्वःदली ला जुयाच्वंम्ह माधव नेपालया कुर्सिया निंतिं बन्दुक ल्ह्वनी ला? अथे ल्ह्वनीपिं खःसा ज्ञानेन्द्रया निंतिं हे ल्ह्वनीगु खइ नि। ल्ह्वन हे धाःसां अःपुक त्याःबू जुइगु अवस्था मदु। शंका दु - माओवादी हे वार्ताय् वनेगु मानसिकता मदु। अक्टोबर क्रान्तिया म्हगस म्हंकाच्वंगु दु। अक्टोबर क्रान्ति याइपिंसं १२ गू बुँदाय् सम्झौता यानाः शान्ति समायोजनाय् छाय् दुहांवल? विद्रोहया लँपुइ वन धाःसा जनतां गुकथं साथ बी? तःधंगु न्ह्यसः खः। खेल थन त्यायेगु/बुइगु (वीन/लूज)या जुयाच्वंगु दु। वास्तविकता थन निगुलिं पक्ष त्याइगु (वीन) जुइगु अवस्थाय् मदु। वास्तविकता खः - त्याइगु/त्याइगु (वीन/वीन)। वीन-वीनया निंतिं आवश्यक लँपु खः, राष्ट्रिय सरकार। झीगु अन्तिम वास्तविकता राष्ट्रिय सरकार। अन्यथा माओवादी बुइ, सरकार बुइ, मिलिट्री बुइ, राष्ट्रपति बुइ, जनता बुइ, देय् बुइ। गृहयुद्ध ! गृहयुद्ध !! सोमालिया, अफगानिस्तान। होशियार देय् छिमिगु जक मखु। कुर्सि मखु, देय् बचे या। लेनदेनया मानसिकताय् वयाः छगू बुँदाय् सम्झौता यायेमाल। १४ गतेया दुने राजनीतिक मुद्दा छिनोफानो यानाः संविधान निर्माणया प्राविधिक प्रकृया पूवंकेत ई तनेत सहलह ब्याका वयेमाल। थुकिया निंतिं झी स्वतन्त्र नागरिकपिंसं दबाब बीमाल। कुशकुमार जोशी दबाब बी धकाः हे वःगु खः, बांलाःगु उद्देश्य ज्वनाः हे वःगु खः। तर संगत बांमलाःगु लात ला छु थें च्यान्हु झिन्हु लिपा हे 'डेडलक' जुइका च्वनेमाल ।

माओवादीतय्सं नं थःगु मसल प्रदर्शन मयासे जनमुखी जुयाः क्यनेमाल। जिं स्वये क्वय् च्वया थें स्वताप्यता खँय् माओवादी सुधार जुया वयेफःसा नेपालय् छगू हे जक पार्टी ल्यनी। व खः - माओवादी। खः थें मखुथें जुजुवादीतय् अंश भतिचा ल्यंसा धाये मफु। व सुधार खः -

क) माओवादीं हिंसात्मक राजनीति त्याग याःगु हे खः धइगु जनविश्वास कायेफइ कथं व्यवहार क्यनेगु, पलाः न्ह्याकेगु।

ख) पार्टीया कार्यकर्तातय्त परिमार्जन व सुधार यायेगु। पार्टी शुद्धीकरण यायेगु। पञ्चायतकालय् मण्डले जुयाच्वंपिं माओवादीया नेता जुयाः भाषण बिउ वइबलय् जिपिं पञ्चायतकालनिसें गरीब जनता व प्रजातन्त्रया निंतिं सक्रिय जुयावयापिंसं तालि थायेत मनोबल पिकाये मफुत।

ग) लोकतन्त्रवादीनाप ल्हाः मिले यायेधुंकाः समाजवादी लोकतन्त्रय् विश्वास यायेगु। जनतन्त्र आदि आदि म्हगस मम्हंकेगु।

घ) पार्टी सरकार व सत्ताया नितिं जक चःति हायेकेगु मखु कि जनताया एजेण्डा गथे लः, धः, बेरोजगार, महंगी आदि विषयय् नं चिउताः कयाः ई बिउगु हे खः, जनताया घालय् नं सरोकार क्यंगु हे खः धइगु विश्वास काये फइ कथं ज्याझ्वः न्ह्याकेगु। थुगु न्हापा थुगु लिपा धकाः न्याकुं कयाच्वनेगु मखु ।

थुलि जुल कि नेपालय् धात्थेंगु पार्टीकथं माओवादी जक ल्यनी थें च्वं। अर्थात गुगु पार्टीं थुकियात गहन रुपं काल व जक जनताया पार्टी जुयाः न्ह्याः वइ थें च्वं। माओवादीं स्वये नेवाःत छाय् आन्दोलनय् पिहां मवल धइथें च्वनी। ०४६ सालया आन्दोलनय् पिहांवःगु मखुला? नेवाःतय्त छु दत? आः झिक्वः बिचाः याइ नेवाःत पिहां वये न्ह्यः। दकलय् नेवाःतय्त हिंसाया राजनीति मयः। नेवाः राज्यय् नेवाः नेतातय्त हे नेतृत्व बीमाल। अधिराज्यभरया नेतात थहां वनेगु स्वाहाने जुइ मजिल स्वनिगःवासीत। अले देशया राजनीति चाणक्य नीति थें जक जुयाः बर्मूतय्गु बौद्धिक चालबाजीइ सीमित जुइ मजिल। छु धया, छु यानाया हिसाब किताब दयेमाल। थ्व बाःछिया दुने नागरिक, नेता, सरकार चनाखो जुयाः क्यने मफुत धाःसा सकलें बुइ, सुंनं त्याइ मखु। अन्तर्राष्ट्रिय शक्तिं थुबलय् नेतातय्गु गैर जिम्मेवारी पहः खनाः मित्रराष्ट्रयात अग्निकुण्डं बचे यायेत हे यूरोपियन, नर्वेजियन, संयुक्त राष्ट्र संघ, चीन, अमेरिकां चिउताः कयाहःगु थें च्वं। नेतातय्सं थःगु जिम्मेदारी पूवंकल धाःसा थुपिं नं लय्ताइ। उकिं विदेशी हस्तक्षेप याये म्वायेक पलाः न्ह्याकि। मखुसा थःगु दौत्य सम्बन्ध दुगु देशं थःगु विवेक कथं न्ववाना हे हइ। थुकियात बांमलाःगु अर्थय् मकाये। हाकनं धाये - युद्ध गात, हत्या हिंसा गात, सम्झौता या। राजनीतिक स्वार्थया हुनिं देशयात अग्निकुण्डय् क्वफाये मते ।

More Stories Like this