नेवाः मनोभावना मथूपिं पार्टीत

नरेशवीर शाक्य

- पार्टीया नायः दाहालया नेतृत्वय् सरकार संचालन जुलं नं आन्दोलनं प्राप्त जूगु अधिकारयात संस्थागत यायेगु कुतः स्वयां नं न्ह्याथाय् नं थःपिनिगु वर्चश्व कायम यायेगु कुतः जक हे न्ह्यात ।

क्वःछिनातःगु ई दुने संविधान च्वयाः गणतन्त्र संस्थागत याये धकाः विचाः यानातःपिं सकल नेवाःत आशां द्याइगु निश्चित जूगु दु। नेपाःया अन्तरिम संविधानय् संविधानसभाया चुनावय् त्यानावःपिं सभासद्तय्सं निदँया दुने नेपाःया न्हू संविधानयात पूर्णता बी धकाः न्ह्यथनातःगु दु। थ्वहे अन्तरिम संविधानया लिधंसाय् जूगु संविधानसभाया चुनावं त्यानावःपिं सभासद्त थ्व ज्याय् असफल जुइवं आः थुमिगु असक्षमतायात जनतां पुलातःगु करं बियाः सरकारं लहिना तयेमाःगु आवश्यकता मंत।
नेपाःया न्हू संविधानय् आन्दोलनया माध्यमं प्राप्त जूगु हक अधिकार संस्थागत यायेमाःगु खँय् विवाद मदु। तर संविधान दयेकेत वंपिं सभासदत थःथःपिनिगु ब्यक्तिगत व पार्टीगत स्वार्थय् लिकुनाः संविधान दयेकेगु ज्यायात गबलें हे गंभीर रुपं काःगु खने मंत। थःपिनिगु स्वार्थपूर्तिया निंतिं आन्दोलन, बन्द, हडतालय् जक तक्यनाः ताः ई तक थीथी पार्टीया नेतृत्वय् संविधानसभाया बैठक तकं अवरुद्ध यात। सत्ता साझेदारीया खँय् तक्यनाः संविधान च्वयेगु ज्यायात न्युनीकरण यानाच्वन। दकलय् अन्तिम इलय् संविधान च्वयाः सार्वजनिक यायेत लछि ई हे मदयेधुंकूगु इलय् संविधानसभाया दकलय् अप्वः सभासद दुगु राजनैतिक पार्टी एनकेपा (माओवादीं) आम हडताल आह्वान यानाः संविधानसभा जक मखु देय्यात हे ठप्प यानाबीगु ज्या जुल।
एनेकपा (माओवादीं) मुलुकय् दकलय् न्हापां गणतान्त्रिक सरकार संचालन याःगु खः। पार्टीया नायः पुष्पकमल दाहालया नेतृत्वय् सरकार संचालन जुलं नं आन्दोलनं प्राप्त जूगु अधिकारयात संस्थागत यायेगु कुतः स्वयां नं न्ह्याथाय् नं थःपिनिगु वर्चश्व कायम यायेगु कुतः जक हे न्ह्यात। न्ह्याथाय् नं सर्वसत्तावादया नीति कायेम यायेगु कुतलय् अन्तत सरकारं राजीनामा यानाः प्रतिपक्षया थासय् च्वनेत बाध्य जू वयेमाल ।

मुलुकय् तःधंगु राजनैतिक परिवर्तन हयेगु, परम्परागत जुजु शक्तियात अन्त यायेगु ज्याय् नेकपा (माओवादी)या भूमिका व योगदानयात नेपाःया इतिहासं ल्वमंके फइ मखु। तर थुमिगु दूरदृष्टि सोचया अभावं आः प्राप्त जुइधुंकूगु संघीयता, धर्मनिरपेक्षता, शान्ति प्रकृया फुक्कं हे धरापय् लानाच्वंगु अनुभव जुयावःगु दु। क्वःछिना तःगु इलय् संविधान पिहां मवल धाःसा मुलुकय् राजनैतिक अन्यौलता झन हे अप्वया वइगु खँय् शंका मदु ।

मुलुकय् न्ह्याथेंजाःगु आन्दोलन सफल यायेगु निंतिं स्वनिगःया नेवाःतय्गु भूमिका अहम जुइगु खँ फुक्क हे राजनैतिक आन्दोलनं स्पष्ट यानाच्वंगु दु। देय्या न्ह्यागु हे कुनाय् न्ह्याथेंजाःगु आन्दोलन न्ह्याक्व ई जुयाच्वंसां थुकिं सत्ताय् च्वनाच्वंपिंत छुं लिच्वः मलाकीगु खँ तक हे प्रमाणित जुइधुंकूगु दु। तर थ्व शक्तियात राजनैतिक पार्टीतय्सं न्ह्याबलें हे न्यून यायेगु कुतः नं यानाच्वंगु दु। थीथी राजनैतिक आन्दोलनं प्राप्त जुइगु हक अधिकारपाखें नेपाःया आदिवासी नेवाःतय्त न्ह्याबलें बञ्चित यायेगु कुतः जुयाच्वंगु दु ।

नेपाःया नेवाःत सलंसः दँनिसें राज्यपाखें उत्पीडनय् लाकातःपिं खः। खय्त ला नेवाःत राजनैतिक अधिकार प्राप्ती स्वयाः नं थःगु इलम व शान्तिपूर्ण जीवन यापनय् विश्वास याना वयाच्वंपिं खः। थःपिनि कला, संस्कृति, धर्म संस्कारयात हे सर्वोपरी तायेकाः थुकिया रक्षा यानाः स्वावलम्वन जीवन यापन यानाच्वंपिं खः। थ्वहे कारणं सुना नं झीगु भाषा, जाति संस्कारया हकय् ज्या याना बी धायेवं हे इमि प्रति सदभाव क्यनेगु यानाच्वंगु दु। थुकिया लिच्वः राजनैतिक ख्यलय् नं लानाच्वंगु दु। नेसं १११०या चुनावय् थःपिनि भाषा जातिया हिमायती धकाः एमालेयात स्वनिगःया १२ गू थासं हे एकछत्ररुपं चुनावय् त्याकाछ्वःगु खः। कालान्तरय् थ्व पार्टीं नं पार्टीगत व ब्राम्हणवादयात तिबः बियाः नेवाःतय्गु अस्तित्वयात हे न्हंकेगु षडयन्त्र यायेवं क्वचाःगु संविधानसभाया चुनाय् थुगु पार्टीं स्वनिगः दुने छगू हे थाय् त्याकेमफुगु खँ पुलां मजूनि ।

क्वचाःगु संविधानसभाया चुनावय् थनया नेवाःतय्सं जनताया अधिकार स्थापना याना बी धकाः बिउगु बचंयात सत्य तायेकाः नेवाःतय्गु बाहुल्य दुगु थासं माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालयात बहुमतं त्याकाः संविधान सभाय् छ्वःगु दु। अथे हे मेमेगु निवार्चन क्षेत्रय् उम्मेदवार जूपिंत नं बांलाक हे मत बियाः थःपिनि सदासयता क्यनेगु ज्या जूगु दु। तर थुमिसं नं नेवाः हक अधिकारया निंतिं छुं न्ह्यथनेबहःगु ज्या जूगु खने मदुनि ।

माओवादीया अनिश्चितकालिन हडतालं जूगु मर्कां नेवाःतय्सं माओवादीयात स्वइगु दृष्टिकोणय् आपालं हिउपाः वःगु दु। थःपिनि बल व दम्भया लिधंसाय् न्ह्याथेंजाःगु आज्जु नं प्राप्त याये फइ अले थःपिनि शक्तिया न्ह्यःने स्वनिगःया नेवाःतय्त नं क्वछुके फइ धइगु भ्रमं स्वनिगः केन्द्रित न्ह्याःगु आन्दोलनं माओवादीयात छगू पाठ स्यना बिउगु दयेमाः। न्हापा आन्दोलनया इलय् नं स्वनिगः केन्द्रित यानाः देय्न्यंकया कार्यकर्तातय्त स्वनिगः दुने हयेगु अले यल लागाय् थुपिं कार्यकर्तातय्त छेँय् छेँय् बासं तयाः नकेमाः धकाः प्रचार यायेवं यलवासी सकलें सतकय् कुहां वयाः थुकिया विरोध यायेवं थ्व ज्याझ्वः हे असफल जूगु खः ।

स्वनिगः दुने थः कार्यकर्ता क्वतहयाः थनया नेवाःतय्त शक्ति क्यनेगु इच्छा थुगु पार्टीं न्हापांनिसें हे याना वयाच्वंगु खःसा आः लितकायेत बाध्य जूगु अनिश्चित आमहडतालय् थ्व हे इच्छा पूवंकेगु कुतः जूगु खः। तर थःपिनि अधिकार सुनिश्चित यायेत संसदय् छ्वयापिं सभासदतय्सं जबर्जस्ति चन्दा माग व थनया आदिवासीतय्गु शान्ति, सुरक्षा व सरल जीवन यापनयात ध्यानय् मतसे आन्दोलनय् वःपिं धाःपिं पार्टी कार्यकर्तातय्गु धाँक व रवाफया अनुभूति याये मालेवं थनया आदिवासीत शान्ति व सहज जीवन यापनया निंतिं सतकय् कुहां वयेत बाध्य जूगु खः। अनिश्चित आम हडतालया नारा बियाच्वंपिं मनूतय्सं थःपिनिगु ज्याझ्वः लितकायेत बाध्य जुइमाःगु खः ।

आन्दोलन लित कयाः पार्टी अध्यक्ष प्रचण्डं स्वनिगःवासीतय्त ब्वः बिउगु झन हे घातक जुल। येँनं त्यानावंम्ह पार्टी अध्यक्षं येँया हे वासीतय् प्रति याःगु अभिब्यक्तिं स्वतन्त्र बुद्धिजीवी व नेवाःत रुष्ट जुयाच्वंगु दु। थ्व फुक्कं खँया लिसलय् नकतिनि हे माओवादी अध्यक्ष दाहालं बुद्धिजीवीतय्गु न्ह्यःने आत्मालोचना याःगु दु, स्वनिगःवासीतय्गु तारिफया लिसें गुणया बयान याःगु दु। तर, वास्तविकतायात नकारे यायेगु वा आः हाकनं थःपिनिगु दम्भ प्रदर्शन मजुइ धकाः गनं स्पष्ट यायेत सफल जूगु मदु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this