न्ह्यानाच्वंगु आन्दोलन बारे नेवाः सरोकार

५६ म्ह नेवाः न्ह्यलुवातय् मंकाः वक्तव्य

प्रमुख प्रतिपक्षी एकिकृत नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी) या ग्वसालय् न्ह्यानाच्वंगु अनिश्चितकालिन आम हडतालपाखें ब्वलंकूगु स्थिति व देय्या थौंया राजनीतिक अवस्थाय् खने दयाच्वंगु अनिश्चितता व अन्यौलपाखें नेवाः समुदायया ध्यान गम्भीर रुपय् साला काःगु जुल। शान्ति, संविधान व सत्ता परिवर्तनया मू माग न्ह्यब्वयाः न्ह्याकाच्वंगु आम हडताल उलि याकनं क्वमचाइगु व सत्तारुढ पक्षयापिं नं प्रतिपक्षया मागय् सहमत जुइत तयार मदुगु आःया अवस्थाय् राजनीति झन स्वतुमतु स्वयाः बिचाः मयाना कथं झीगु देय् हानं छक्वः ग्यानापुगु द्वन्द्वया गालय् क्वतुनिगु जकं खःला धइगु ग्याःचिकु ब्वलंका बिउगु दु। नापं स्वनिगः केन्द्रित थुगु आन्दोलन जूगु कारणं थुकिपाखें स्वनिगःबासी नेवाःत दकलय् अप्वः पीडित जुयाच्वंगु थ्व स्थितिया याकनं अन्त्य जुइमाः ।

देय्या मूमू राजनीतिक दलया दथुइ गुलि गुलि कचवंत पिदनी, सैद्धान्तिक असहमतिया कारणं ल्वापुत तच्वइ उलि उलि हे न्ह्यानाच्वंगु शान्ति प्रक्रिया असफलतापाखे लिकुनाबी नापं संविधानसभापाखें संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाःयात सुनिश्चित यायेगु कथंया न्हू संविधान दयेकीगु खँ अनिश्चित जुया बी। स्वाभाविक रुपं थुज्वःगु इलय् राज्य पुनःसंरचनाया कुतः अवरुद्ध जुयाः झी नेवाःतय् मंकाः तातुना कथं स्वायत्तता व स्वशासनया अधिकार दुगु नेवाः प्रदेश, धर्मनिरपेक्ष राज्यया सम्भावनाया नं अन्त्य जुइफु। नेपाःया इतिहासय् दकलय् न्हापां जनतां थःगु सार्वभौम अधिकार छ्यलाः संविधान च्वयेगु छगू अतिकं महत्वपूर्ण अवसरया सदुपयोग यायेत स्वयाच्वंगु इलय् आः प्रतिपक्ष व सत्तारुढ दलया दथुइ ताःहाकःगु ईतक असहमति ब्वलनावं वन धाःसा उकिया प्रत्यक्ष लिच्वलं संविधानसभाया भूमिका गौण जुइगु वा उकिया वैधानिकताया तकं अन्त्य जुइगु खतरा समेत दु। थुकिं यानाः लोकतान्त्रिक आन्दोलनपाखें जनताया ल्हातय् वयेधुंकूगु अधिकार हानं न्हंका बी। थुज्वःगु खँय् झी सकलें नेवाः समुदाय चिन्तित दु ।

अथेहे, आःया राजनीतिक समस्या इलय् ज्यंके मफयाः आन्दोलन झन ताःहाकयावन धाःसा अधैर्यता व असहिष्णुताया कारणं स्थितियात उत्तेजित याकीगु व छगू पक्ष मेगु पक्षया विरुद्ध प्रतिरोध व प्रतिशोधया अवस्थाय् कुहां वइगु अवस्था ब्वलन धाःसा कन्हय् बिचाः मयाना कथं स्थिति हिंसात्मक मजुइ धाये थाकु। उकिं, इलं लाःनिबलय् थुज्वःगु मभिंगु स्थिति वयेके मबीत झी सकलें सचेत व सक्रिय जुइमाः धइगु नेवाः समुदायया चिउताः खः ।

शान्तिपूर्ण व विना हातहतियार सतकय् वयाः थःगु अभिमत प्वंकेगु लोकतान्त्रिक अधिकारया छगू मू पक्ष खः। तर, आन्दोलनया नामय् सर्वसाधारणया जीवन कष्टकर जुइगु व उमित सास्ना जुइगु गुगुं ज्या मजुइमा। आः जुयाच्वंगु आन्दोलनयात नं सम्बन्धित सकसिनं उकथं हे नालेमाः। नापं सतकय् पिज्वःगु न्यायोचित सःयात इलय् संवोधन यायेगु लोकतान्त्रिक अभ्यास नं जुइमाः । आःया सन्त्राश व अन्यौलया अवस्थाया औचित्यपूर्ण रुपं अन्त्य जुइमाः। थ्व नेवाः समुदायया मंकाः सः खः ।

उकिं, आःया आन्दोलन गुलि फत उलि याकनं शान्तिपूर्ण रुपं क्वचायेकेगु लँपु चायेके कथं मूमू राजनीतिक दलतय् दथुइ लोकतान्त्रिक विधि कथं सहमति ब्वलंकाः अग्रगामी शक्तितय् मंकाः सरकार नीस्वनेगु व जुयाच्वंगु अनिश्चितकालिन हडतालपाखें जनताया न्हिथंया जीवनय् लाकाच्वंगु प्रभावयात लुमंकाः प्रमुख प्रतिपक्ष एकिकृत नेपाल कम्यूनिष्ट पार्टी (माओवादी) या आन्दोलनया फुक्क ज्याझ्वः दिकेमाः। सेनाया समायोजन व शान्ति प्रक्रियायात याकनं माःगु थासय् थ्यंकेगु व नेवाः स्वायत्त प्रदेश, धर्मनिरिपेक्ष राज्य, संघीयता, लोकतान्त्रिक गणतन्त्रयात सुनिश्चित यायेगु निंतिं संविधानसभायात क्रियाशील यानाः नेपाःया न्हूगु संविधान इलय् च्वये सिधयेकेमाः। थुकिया निंतिं राजनीतिक दलतय् दथुइ सहमति यानाः याकनं अग्रगामी शक्तितय्गु मंकाः सरकार स्वनेमाः ।

राजनीतिक दलयापिं याकनं सहमतिइ वयाः समस्या ज्यंकेगु कुतः मयात धाःसा नेवाः समुदायपाखें दवाब बी कथं थःगु हे बिस्कं लँपु लीत बाध्य जुइ। सकल नेवाःतय्गु थ्व माग खः ।

ज्यापु महागुथिया वक्तव्य
नेपाःमि जनताया बलिदान व संघर्षया लिच्वः कथं संविधानसभाया निर्वाचन जुयाः देसय् वइगु जेठ १४ गते दुने संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाःयात संस्थागत जुइकथं न्हूगु संविधान जारी यायेमाःगु संवैधानिक बाध्यता दु। नेवाः स्वायत्त राज्य सुनिश्चित यानातःगु संघीय प्रणाली दुने जक झी नेवाः जातिया थःगु हक अधिकार स्थापित जुइफु धइगु खँय् झी फुक्कसियां छगू मत दु। दलतय्गु थवंथःया मनमुताव व विश्वासया संकटं इलय् संविधान पिमदनीगु जक मखु, वःगु संघीय प्रणाली, धर्म निरपेक्षता व लोकतान्त्रिक गणतन्त्र तकं तनीगु संकेत खने दयावःगु दु।
थौंकन्हय् छखे आम हडताल जुयाच्वंगु दु गुकिं यानाः नेवाः बाहुल्य दुगु स्वनिगःया जनजीवन न्हियान्हिथं कष्टकर जुजुं वनाच्वंगु दु। मेखे सरकार आन्दोलन क्वत्यलेगु सुरय् खनेदु, गुकिया लिच्वः देय् गृहयुद्धय् वनीगु व शान्ति प्रक्रिया भंग जुइगु खतरा तकं खने दयावःगु दु। लिसें, राष्ट्रिय स्वाधीनता व स्वाभिमान तकं तनेफुगु अवस्था सृजना जूगु दु। थ्व विषम परिस्थितिप्रति झी नेवाः समुदायलिसें आदिवासी ज्यापु जातिया गम्भीर ध्यानाकर्षण जूगु दु ।

वार्ता व सहमतिया माध्यमं यथासम्भव याकनं राष्ट्रिय सहमति कायम यानाः नेवाः राज्य सुनिश्चित जुइगु संघीय प्रणालीसहितया संविधान घोषणा यायेगु हे देसय् शान्ति बहाली यायेगुया अनिवार्य ज्या खः। उकिं झी ज्यापु जातिपाखें आः जुयाच्वंगु आन्दोलनयात तत्काल संवोधन यानाः जनजीवनयात सहज व सामान्यीकरण यायेगुपाखे सरकार, दलत व सरोकारवालापिनिगु गम्भीर ध्यानाकर्षण यासें याकनं स्वयां याकनं राष्ट्रिय सहमति कायम यानाः थुगु संकटं पाय्छिगु निकास पिकायेत जोडदार माग यानाच्वना।

(थुगु वक्तव्यय् महागुथिया केन्द्र, येँ महानगर, यल, ख्वप, किपू नगर, येँ उत्तर लागा, पश्चिम लागा, फम्पि लागा, मकवानपुर जिल्लाया नायःपिनि ल्हाःचिं दु।)

More Stories Like this