मनू जीवन सार्थक याइगु बुद्ध शिक्षा

सुनिता मानन्धर

थौंया सताव्दी थ्यंकाः विज्ञानं यक्व हे विकास यायेधुंकल। विज्ञानया आविष्कारं पिहांवःगु वासलं मनूयात सलंसःदँ तक म्वाये फत। सिना वनेधुंकूम्ह मनूयात नं कृत्रिम सासः ल्हाकाः लांलां तक तये जीधुंकल ।

दक्व प्राणीपिं मध्ये मनूयात सर्वश्रेष्ठ प्राणी कथं नाला कयातःगु दु। मनुखं थःगु हरेक इच्छा व आकांक्षा पूवंकाः प्राणी मध्ये सर्वश्रेष्ठ जुइत ताःलाःगु दु। तर अथे जूसां सकलें मनूतय्सं मनू जुयाः जन्म कयागु मूयात थुइकाच्वंगु खने मदु। मनूया मू थुइके मफयाः थौं मनूतय्सं जिउगु स्वयां मजिउगु, माःगु स्वयां म्वाःगु, भिंगु स्वयां मभिंगु ज्या याना वयाच्वंगु दु। बुद्ध धर्मय् मनूया जीवन सार्थक यायेत गज्याःगु खँ न्ह्यथनातःगु दु धइगु बारे बःचाहाकलं न्ह्यथने।
अथे ला बुद्ध धर्म धयागु थौं स्वयां २६०० दँ न्ह्यः भगवान बुद्ध बोधिज्ञान प्राप्त यायेधुंकाःया धर्म खः। मनूया अस्तित्व व स्वयां न्ह्यः नं दु। थौं नं न्ह्याना हे च्वंगु दु। तर अथे जूसां मनुखं थःगु जीवनया मूयात थुइकाः काये फयाच्वंगु मदु। बौद्ध साहित्यय् अतिकं दुर्लभगु न्यागू रुप मध्ये मनूया जीवन छगूयात नं न्ह्यथनातःगु दु। जब मनूया जीवन दुर्लभ खः धकाः थुइकाः काये फइ तब मनू जुयाः म्वाये नं सइ।
झीसं खं, मनू जुयाः जन्म जूसां अपांग जूपिं यक्व हे दु। जन्म जुयाः छुं दिं छुं दँ लिपा हे मरण जुयाच्वंपिं नं यक्व हे दु। थुकथं दुर्लभगु मनुष्य जुयाः जन्म कयाः झीसं छुं सार्थक जुइकथं ज्या यायेमाःगु खँ धम्मपदया बुद्धवर्गय् थुकथं न्ह्यथनातःगु दु - "मनुष्य योनी जन्म जुइगु दुर्लभ जन्म जुयाः नं जिवित कठिन, जीवित जुयाः नं धर्म श्रवण याये कठिन ।"

थौंया सताव्दी थ्यंकाः विज्ञानं यक्व हे विकास यायेधुंकल। विज्ञानया आविष्कारं पिहांवःगु वासलं मनूयात सलंसःदँ तक म्वाये फत। सिना वनेधुंकूम्ह मनूयात नं कृत्रिम सासः ल्हाकाः लांलां तक तये जीधुंकल। छगू क्वथाय् च्वनाः थःगु हरेक इच्छा पूवंके फयेधुंकल। तर छु थुकथंया ज्यां मनू जुयाः म्वायेगु सार्थकता दइ ला? यक्व दँ तक म्वायेवं आरामदायी जीवन हनेवं जक मनू धाये छिं ला? थ्व छगू न्ह्यसः खः। धाथें मनू जुयाः म्वायेगु खःसा धाथें सर्वश्रेष्ठ प्राणी जुइगु खःसा वं उकथं हे थःगु जीवनकाःछिं सर्वश्रेष्ठ ज्या नं याना वने फयेमाः। थुगु खँयात थुगु गाथां यचुका बिउ "अल्छि विर्यहिन जुयाः सछिदँ म्वायेगु स्वयां दृढ उद्योगी जुयाः छन्हु जक म्वायेगु वेश ।"

मनू सकलें प्राणी मध्ये दकलय् बलबान नापं बुद्धिमान। थः स्वयां अजिंगरपिं प्राणीनापं अतिकं ग्यानापुपिं प्राणीयात तकं थःगु वसय् तयेफु। तर अथे खःसां मनुखं थःगु मनयात धाःसा वसय् तये मफु, मनया वसय् लानाः हे थौं मनू दुर्गतिइ क्वब्वानाच्वंगु दु। मनुखं थम्हं यायेमाःगु इलय् थःगु जिवं बिउगु इलय् उद्योग यायेमाःगु खँ थुगु गाथां धयाच्वंगु दु "बलबान युवक जुयाः नं अल्छि जुयाः उद्योग यायेगु इलय् उद्योगी जुइ मखु अज्याःम्ह उच्च आकांक्षाहिन जुयाः प्रज्ञा ज्ञान प्राप्त याये फइ मखु।" थुगु गाथां यदि थःगु इच्छा व आकांक्षा पूवंकेगु खःसा इलय् हे मेहेनत यायेमाःगु खँ न्ह्यथनातःगु दु ।

मनुखं थःगु बुद्धियात खःगु, जिउगु व भिंगु लँय् छ्यले सयेकेमाः। यदि बांलाक बिचाः यानाः थःगु बुद्धियात छ्यले मफुत धाःसा उकिं विनास नं याना बीफु। थुगु इलय् भगवान बुद्धं सट्टिकूट प्रेतया कारुणं कनाबिज्याःगु थुगु गाथा लुमंकेबहः जू - मूर्खया बुद्धिं अनर्थ याइ, मूर्खं थःगु मुर्खताया कारणं थःगु सुख जुइगु भविष्ययात थम्हं थःगु छ्यं तछ्याये थें स्यंकी ।

मनूयाके मानवता मदयेकं मगाः। जब सुं मनूयाके मानवता दइ मखु उम्ह मनू, मनू मजुसे दानव जूवनी। यदि झीसं बौद्ध साहित्य अध्ययन याये फःसा थुकिं झीत मानवता नं स्यना बी। भगवान बुद्ध स्वयं छम्ह ल्वगि भिक्षुया सेवा यानाः बुद्ध शासनय् मानवता दुगु घटनायात प्रस्ट यानाबिज्याःगु दु। अथे हे अभिवादन यायेगु स्वभाव दुम्ह व सदां वृद्धजनया सेवा याइम्ह मनूयात आयु, वर्ण सुख बल अप्वइ धयागु खँ बौद्ध साहित्यय् न्ह्यथनातःगु दु। थुकथं अभिवादन यायेगु वृद्धजनया सेवा यायेगु धइगु मानवता खः ।

मनू शक्तिशाली प्राणी खः। मनुखं न्ह्याथेंजाःगु ज्या नं यायेफु। तर अथे खःसां मनुखं थःगु लागा हाचां गाये मजिउ। अहम् भावना तयाः राग, द्वेष, मोह क्वबिया जुइ मजिउ। बुद्ध धर्मं राग, द्वेष, मोहपाखें तापाना च्वनेमाःगु खँ स्यनी। मनू जुयाः जन्म जुसेंलि कुशल कर्म यायेमाःगु खँयात थुगु गाथां थुइका बिउ। मालीं यक्व स्वांयात मालाः बांलाःगु स्वांमाः हं थें संसारय् जन्म जूम्ह मनुखं यक्व कुशल कर्म यायेमाः ।

मनू सामाजिक प्राणी खः। समाजय् च्वनी, थःथःगु कर्तव्य यायां अन हे थःगु जीवन फुका वनी। समाजय् च्वनेवं वया कर्तव्य नं ईकथं पाना वनी। छम्ह मिसा जूसा म्ह्याय्, तता, केहेँ, मां, निनि, अजिया कर्तव्य पूवंकेमाः, मिजं जूसा काय, दाजु, किजा, अबु, बाज्या आदिया कर्तव्य पूवंकेमाः। बुद्ध धर्म थज्याःगु धर्म खः गुकिं मनूयात सभ्य सामाजिक प्राणी दयेका बी। गृही विनयलय् छम्ह गृहस्थीं थःगु जीवन सुथांलाक्क न्ह्याकेया निंतिं गुकथं थम्हं कर्तव्य पूवंकेमाः धइगु खँ बांलाक न्ह्यथनातःगु दु। थःगु जीवन सुथांलाक्क न्ह्याकेगु, थःगु कर्तव्य बोध यायेगु धयागु हे सभ्य सामाजिक प्राणी जुयाः म्वायेगु खः ।

मनुखं सदां लुमंकेमाःगु छगू सत्यता मृत्यु खः। जब मनूखं मृत्युयात थुइकाः काये फइ अले वं थःगु जीवनया मू नं थुइकाः काये फइ। मरुणानुस्कृति सुत्रय् थुकथं न्ह्यथनातःगु दु "गथे महानगु सम्पत्ति सम्पन्नपिं प्राणीपिं सिनावन अले हे जि नं सिना मवँसे गाःगु मखु छन्हु मखु छन्हु सिना हे वनी तिनि ।"

यदि झीसं बौद्ध साहित्य अध्ययन यानाः वन धाःसा थुकथंया खँ यक्व हे थुइका काये फइ। थुकथं बुद्ध धर्मं मनूयात मनू जुयाः म्वायेगु तरीका जक स्यना बीगु मखुसे थुकिं सभ्य, संगठित व स्वस्थ्य समाज नं दयेका बी ।

More Stories Like this