संविधान मवःसा झीसं छु यायेगु?

कृष्ण प्रजापतिं

जेठ १४ गते संविधान वइ ला? थौं सकभनं थ्वहे न्ह्यसः दु। गुलिखे नेतातय्सं वकुन्हु संविधान वइगु सम्भावना मंत धाःगु दुसा गुलिसिनं कुतः यात धाःसा अझ नं सम्भावना दनि धयाच्वंगु दु। उखे नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिं संविधान इलय् हे जारी यायेमाः धइगु माग यासें वइगु वैशाख १४ गते संविधानसभा भवन घेरे यायेगु ज्याझ्वः पित बीधुंकूगु दु। थ्वहे झ्वलय् जेठ १४ गते संविधान वइगु सम्भावना गुलि दु व मवल धाःसा नेवाःतय्सं गज्याःगु भूमिका म्हिते माली धइगु खँयात कयाः ख्वपया प्यम्ह नेवाः आन्दोलनकारी हस्तीपिंलिसे छुं ई न्ह्यः सन्ध्या टाइम्सया कृष्ण प्रजापतिं यानादीगु खँल्हाबल्हाया सार न्ह्यब्वयाच्वना। वैशाख १४ गतेया ज्याझ्वलय् ख्वपपाखें नं ब्यापक रुपं ब्वति कायेगु तयारी जुयाच्वंगु दु ।

नरेन्द्रभक्त हाडा
(नायः, नेवाः देय् गुथि, नेपालमण्डल)

- जेठ १४ गते संविधान वइ ला?
० मुख्य पार्टीतय् दथुइ न्हूगु संविधान तयार यायेत असहमतिया खँ वयाच्वंगु दु। राज्य पुनर्संरचना व शासकीय स्वरुपय् एकरुपता मजुइकं न्हूगु संविधानय् छु उल्लेख यायेगु धइगु विवाद दयाच्वनी। जातीय प्रदेश दयेकेगु खँय् माओवादीत न्ह्यःने लानाच्वंगु दु। एमाले कांग्रेस उलि न्ह्यःने मदु। उकिं संविधान दयेकेगु इलय् राष्ट्रिय एकता कायम मजुइ धकाः चिन्ता कायेमाःगु जुयाः नं इलय् संविधान वइगु खँय् शंका जुयाच्वंगु दनि ।

- यदि मवल धाःसा छु जुइ?
० मवल धाःसा नेपाली जनतायाके तःधंगु निराश ब्वलनी। थथे इलय् संविधान तयार याये मफुगु खँय् राजनीतिक पार्टीत हे दकलय् अप्वः जिम्मेवार जुइ। आन्दोलनया मर्म हे मथूगु तायेकाः हाकनं तच्वःगु व तीब्र ढंगया आन्दोलन जुइ ।

- थुकी झी नेवाःतय्सं छु याये माली?
० झीसं जेठ १४ गते हे पूर्ण संविधान तयार याकेगु कुतः यायेमाः। अथे इलय् संविधान मवल धाःसा भाषा जातिया आन्दोलनयात संवोधन याइ कथंया संविधान तयार याकेत हाकनं लगे जुइमाः। आन्दोलन तीब्र रुपं न्ह्याका हे वनेमाः। नेवाः स्वायत्त प्रदेश जक दयां मगाः आत्मनिर्णय सहितया जातीय स्वशासन हे माः। स्वनिगः दुने नेवाःतय् अग्राधिकार हे माः। थीथी नेतृत्वय् हे नेवाःत थ्यंकेगु ब्यवस्था यायेमाः।

तिलकप्रकाश कायस्थ
(नायः, नेपाल साहित्य मन्दिर)

- जेठ १४ गते संविधान वइ ला?
० वास्तवय् संविधान दयेके थाकु मजू। थ्व ज्या संविधानसभाया दुजःत स्वयां नं संविधानविद्तय्गु खः। नेतात हे वाधक जुयाच्वंगुलिं जक संविधान लिपा लानाच्वंगु खः। संविधान तयार जुइ ।

- यदि मवल धाःसा छु जुइ?
० अकल्पनीय हे जुइ। विदेशी चलखेल अझ अप्वया वइ। झीथाय् आः हे राष्ट्र संघ दुहां वयेधुंकल। उपिं अःपुक पिहां वंगु गनं हे इतिहास मदु। अनमिनं नं गुलिं खँय् गोपनियताया नामय् जनतायात अन्यौलय् लाकातःगु दु ।

- आः नेवाःतय्सं छु याये माली?
० नेवाःतय् छगू विडम्बना थःथः मिले जुइ मफु। संविधानसभा चुनावया इलय् थुगुसी छक्वः राजनीतिक पार्टीयात वास्ता हे मयासे नेवाः उम्मेदवारयात हे त्याकेगु अभियान न्ह्याके नु धयागु खः। तर सहमति मक्यं। आन्दोलनय् चेतना दुपिं नेवाःतय्सं ब्वति नं काः। तर नेवाः न्ह्यलुवात धाःसा मानव अधिकारवादी जुयाः जेलय् च्वं झाल। खँ मिले मजू ।

थज्याःगु विडम्वना कन्हय् नं कायम जुइ फुगुलिं संविधान इलय् मवल धाःसा थःगु पहिचानया लागिं स्थानीय शासनय् जक जूसां कब्जा यानाः सरकारयात कर पुलेगु बन्द यायेमाः। स्वनिगलं हे थज्याःगु नेवाः जागरण अभियान न्ह्याकेमाः ।

त्रिरत्न शाक्य
(नायः, विराट गुथि, ख्वप)

- जेठ १४ गते संविधान वइ ला?
० राजनीतिक पार्टीत संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालया मर्म कथं न्हूगु संविधान तयार यायेगु मूल एजेण्डाय् च्वनाः संविधान दयेकेत तयार जुल धाःसा संविधान तयार यायेफु। हानं आंशिक संविधान दयेकेगु खँ हयाः संसदया अवधि अप्वयेकाः वा राज्य कोषया दुरुपयोग यायेगु जक स्वयाच्वन धाःसा संविधान वइ मखु। नागरिक आन्दोलन व जनताया दवावं जक अन्तरिम संविधानय् संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र धइगु प्रावधान दुथ्याकूगु खः आः नं अज्याःगु दवाव वनेमाः ।

- यदि मवल धाःसा छु जुइ?
० देश संविधानसभाबिहीन जुइ। आयोग मार्फत् संविधान तयार यायेगु खँ जुयाच्वंगु दु। तर थ्व बांलाःगु खँ मखु। संविधानसभा नेपाली जनताया लागिं दकलय् आधिकारिक संस्था खः। आयोग मार्फत संविधान तयार यायेगु धइगु म्हिगः जुजुया ल्हातं तयार याकेगु थें खः। जनताया हक कुण्ठित यायेगु थेंज्याःगु अज्याःगु षडयन्त्रय् सुं फँसे जुइ मजिउ ।

- आः नेवाःतय्सं छु यायेमाली?
० संविधान तयार मजुइ धइगु चिन्ता स्वाभाविक रुपं सकसिनं काये हे माः। न्हापा न्हापाया आन्दोलन व परिवर्तनय् नं सचेत नेवाःतय् निर्णायक भूमिका दु। नेवाःत हाकनं छक्वः दनेमाः। रंगशालाय् नेवाः राज्य घोषणा याःबलय् थें हाकनं छक्वः नेवाःतय् एकता व जागरुकता क्यनेमाः ।

प्रदीप शाक्य
(नायः, नेपाल लोकतान्त्रिक नेवाः संघ, ख्वप कचा)

- जेठ १४ गते संविधान वइ ला?
० संविधान निर्धारित इलय् तयार जुइ मजुइ धइगु खँ दलतय् नियतय् निर्भर। स्वंगू तःधंगु दलया इमान्दारिता दत धाःसा इलय् संविधान तयार जुइ। नेतात इमान्दार जुल धाःसा चांन्हिं हे राज्य पुनर्संरचना व शासकीय स्वरुपय् जुयाच्वंगु विवादयात क्वचायेकाः उचित निकास लुइके फइ। सहमति सम्भव जु ।

- यदि मवल धाःसा छु जुइ?
० विकराल स्थिति थ्यंक मवयेफु। अन्तरिम संविधानय् व्यवस्था यानातः कथं अझ खुलाया ई तने दनि। फुक्कं दलत खुला ई तनेगुली लगे जुइ। खँ न्ह्यथंम्हेसिनं अपजस क्वबी मालीगु समस्यां यानाः हे जक १४ जेठ दुने संविधान तयार जुइ मखुत आः छु यायेमाली धकाः दलतय्सं खँ न्ह्यमथँसे च्वनाच्वंगु जुइमाः ।

- आः नेवाःतय्सं छु याये माली?
० झीगु माग धइगु सम्पूर्ण जाति, भाषा, धर्मया मागयात जेठ १४ गते दुने हे संवोधन याकेगु खः। यदि अथे जुइ मफुत वा जेठ १४ गते दुने संविधान तयार मजुल धाःसा थप ई तनाः नं झीगु माग संवोधन जुइमाः। यदि झीगु माग जुइगु जुल धाःसा संविधान लिपा लाक्क वयां छुं मपाः। झीगु माग पूवंकेत झीगु संघर्षयात जारी हे याना तयेमाः ।

More Stories Like this