भारतयात म्वायेचुइकूगु एमआरपी

नरेशवीर शाक्य

मेशीन रिडेवल पासर्पोट (एमआरपी) छपाई प्रकरण थौंकन्हय् चर्चाया विषय जुयाच्वंगु दु। थ्व एमआरपी थःथाय् छापे याकेत भारतं आपालं कुतः याःगु खःसां थ्व ज्या भारतय् छुं नं हालतय् याये मजिउगु व थ्व नेपाः व नेपाःमिया आन्तरिक सुरक्षाया निंतिं नं खतरा जुइफइगु सम्भावना बारे प्यखेरं चर्चा जुयाः सरकारयात दवाव वंगु खः। तर सत्ताय् च्वनाच्वंपिं मनूत थःपिनि पार्टीगत व ब्यक्तिगत फाइदाया निंतिं देय् प्रति जुइगु प्रतिकल लिच्वःयात हे ध्यानय् मतसे भारतभक्ति क्यनेगु लागिं थज्याःगु ज्या तकं भारतयात लल्हानाः भारतया आशिर्वाद कायेत स्वयाच्वंगु खः। तर सरकारयात वःगु अत्यधिक दवाव व संविधानसभाय् दकलय् अप्वः सभासद दुगु माओवादीं एमआरपी भारतय् छापे यायेगु सरकारी निर्णय विरुद्ध नेपाल बन्द हे यायेगु धायेवं सरकार बाध्य जुयाः एमआरपी छपाई सम्बन्धी क्याबिनेट निर्णय रद्द यात। थुकियात माओवादीं राष्ट्रवादया विजय धाल। भारतया संचार माध्यमय् नं एमआरपी छपाई सम्बन्धी थ्व प्रकरण चर्चाया विषय जुल। उमिगु संचार माध्यमं थ्व प्रकरणयात नेपाः मामिलाय् भारतीय परराष्ट्र नीति हे असफल जूगु धापू पित बिल। नेपाःया निंतिं भारतीय राजदूत राकेश सुदं नेपाःया शक्तिशाली राजनैतिकि बृत्तय् वनाः थःपिनि असन्तोष प्वंकेगु ज्या नं यात ।

थ्व एमआरपी छपाई प्रकरण आपालं खँ चर्चाय् हयेत सफल जूगु दु। नेपाःया राजनैतिक गतिविधि जक मखु हरेक ख्यलय् भारतं न्ह्याबलें हे हैकम प्रवृत्ति क्यनेगु याना वयाच्वंगु दु। गबलें ह्ययेकाः, गबलें ख्यानाः अले गबलें प्रलोभन क्यनाः नेपाःयात थःगु प्रभावय् तयेगु यानातःगु खः। थनया सत्ताय् च्वनीपिं व प्रभावशाली राजनैतिक नेतात नं भारतया प्रभावय् लानाः नेपाःया हक हितयात स्वयाः नं भारतीय हितया निंतिं ज्या याइगु व भारतया हकय् नेपाःयात न्ह्यागु हे अहित जूसां सुम्क च्वनाः भारत सरकारयात लय्तायेक बीगु ज्या याना वयाच्वंगु खः। अझ विशेषकथं ने.सं. १११० या राजनैतिक हिउपाः लिपा नेपाःया सरकार व भारत मिले जुल धाःसा नेपालय् न्ह्यागु नं यायेफु धइगु मानसिकता दयेकातःपिं खः। आः थ्व एमआरपी छपाई प्रकरणया असफलतां भारत सरकारयात तिलमिले याना बिउगु दुसा नेपाःमिया एकतां थःपिंत भारतया छत्रछायाय् च्वनेम्वाः धयागु खँयात स्पष्ट याना बिउगु दु। नेपाःया इतिहासय् मुक्कं नेपाःया हितयात स्वयाः भारतलिसे व्यवहार याःगु सम्भवतः थ्वहे न्हापांखुसी खः ।

छु खः एमआरपी?:
सुं नं मनू विदेश वनेत उगु देय्या सरकारं छगू आधिकारिक भ्वं दयेकातःगु दइ गुकी उगु भ्वंया मालिक उगु देय्या नागरिक खः अले उम्ह मनूया सम्पूर्ण गतिविधिया जिम्मेवार उगु देय्या सरकार खः धयातःगु दइ। थुकियात हे पासपोर्ट धाइ। नेपालं पित बीगु थज्याःगु पासपोर्ट ल्हातं च्वयेगु याना वयाच्वंगु खु। ल्हातं च्वइगु पासपोर्टय् ब्यापकरुपं अनियमित जुइगु जुयाच्वंगुलिं फुक्क हे देशं आः ल्हातं च्वइगु पासपोर्टयात मान्यता मबिसे मेशीनं च्वइगु पासपोर्टयात जक मान्यता बीगु निर्णय जुइवं नेपाः सरकारं वंगु १ अप्रिलया दुने थुज्वःगु मेशीनं ब्वनेगु पासपोर्ट पित बीगु निर्णय यानातःगु खः। थुकियात हे एमआरपी धाइ ।

भारतय् छापे याकेगु खँ:
थ्व एमआरपी तयार यायेत कम्प्युटर चिपया माध्यम छ्यलेमाः। छकः चिप तयार जुइवं कम्प्युटर छ्यलाः जीगु हरेक ज्या गथे भिसा कायेगु, ध्यबा हिलेगु, छगू थासं मेथाय् वनेत पासपोर्टय् छाप तयेगु, छुं नं देशय् दुहां वनेत व पिहां वयेत पासपोर्ट छ्यलेवं थुकी जूगु फुक्क ज्याया विवरण सुपर कम्प्युटरय् रिकर्ड जुइ। अले माल धाःसा थ्व ज्यायात छुं नं इलय् सुपर कम्प्युटरय् दुथ्यानाच्वंगु रेकर्ड स्वये फइ। थथे जुल धायेव सुं नं नेपाःमिया बारे अज्याःगु कम्प्युटरं खँ सीके फइगु, एमआरपी कायेगु इलय् प्रत्येक नेपाःमिया स्वंगू पुस्ताया नां विवरण भरे यायेमालीगु कारणं सुं नं नेपाःमिया ब्यक्तिगत विवरण सुरक्षित मजुइगु कारणं छुं नं देय्नाप सिमाना वा सामरिक स्वापू दुगु देशं अज्याःगु पासपोर्ट अथे स्वापू दुगु देशय् छापे याकी मखु। थ्व राष्ट्र व राष्ट्रियताया निंतिं खतराया विषय खः। थ्व कारणं एमआरपी नेपालं भारतय् जक मखु चीन, पाकिस्तान आदि देशय् नं छापे याके बी मजिउ ।

सरकारं याःगु ज्या:
सरकारं न्हापां थ्व एमआरपी नियम कथं हे विश्वब्यापी टेण्डर आह्वान यानाः ज्या न्ह्याकूगु खः। टेण्डर बिउपिं प्यंगू विदेशी कम्पनीयात एमआरपी छापे याके बीत सक्षम धकाः परराष्ट्र मन्त्रालयं लिच्वः पिकाल। लिच्वः पिहांवःगु कन्हय् कुन्हु हे भारतया विदेश मन्त्री नेपाः वयाः थनया परराष्ट्र मन्त्री नापलानाः थ्व एमआरपी छापे यायेगु ज्या भारतयात बीमाः धकाः धयावन। परराष्ट्र मन्त्री सुजाता कोइरालां न्हापा जूगु फुक्कं ज्यायात रद्द यानाः मन्त्रिपरिषद्या बैठकय् थ्व एमआरपी छापे यायेगु ज्या भारतयात बी माः धकाः प्रस्ताव तल। मन्त्रिपरिषदं निर्णय यानाः भारतयात बीगु निर्णय यायेवं संविधान सभाया लेखा समितिं थ्व ज्या याये मते धकाः निर्देशन बिल। तर थुकियात वेवास्ता यानाः
भारतया छगू छपाई कम्पनीलिसे सम्झौता यात। थ्व विषययात कयाः सर्वोच्च अदालतय् रिट लायेवं सर्वोच्च अदालतं थ्व ज्या दिकेत आदेश बिल ।

आन्तरिक सुरक्षाय् असर:
नेपाःया प्रधानमन्त्री लगायत मेमेपिंसं एमआरपी भारतय् छापे याःसां नेपाःया आन्तरिक सुरक्षाय् छुं लिच्वः लाइ मखु धकाः जिम्मेवारपूर्ण रुपं न्ववानाच्वंगु खःसां नेपाः सरकारं एमआरपी छपाई भारतयात मबीगु निर्णय लिसें थ्व एमआरपी छपाई भारतं फ्वनाच्वंगुया मू कारण नेपाः व भारतया खुल्ला सिमाना सुरक्षित यायेगु निंतिं हे खः धइगु भारतीय राजदूतया गोप्य पौ सार्वजनिक जुइवं भारतया नियत झन स्पष्ट जूगु व नेपाःया सत्ताय् च्वनाच्वंपिं व प्रभावशाली राजनैतिक नेतात भारतीय हितया निंतिं अझ ज्या यानाच्वंगु दु धयागु खँ स्पष्ट जूगु खः ।

निर्ष्कष:
थुज्वःगु संवेदनशील एमआरपी भारतय् छापे याके मबीगु निर्णय निश्चितरुपं नेपाःमितय्गु हकया निंतिं ल्ह्वनेमाःगु पलाः खः। अले नेपाःया राजनीतिज्ञ लिसे तंचायाच्वंगु दु।
भारत लय्तायेकेया निंतिं थुमिसं थ्व स्वयां नं तःधंगु राष्ट्रघात याये फइगु खँय् सकल राष्ट्रप्रमी नेपाःमि होशियार जुयाच्वनेमाःगु दु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this