हाय हाय रे राजनीति !

शिशिल चित्रकार

थौं देश संविधान दयेकेगु, सार्वभौम सत्ता, स्वायत्त राज्य, धर्म निरपेक्षया सवालय् वादविवादय् तक्यनाच्वंगु दु। छु धाथें संविधान वयेवं तुं, थीथी जातजातिया नामय् स्वायत्त राज्य दयेवं तुं वा धर्म निरपेक्ष राज्य जुइवं तुं हे समाजया समस्या तना वनी ला? थौ दक्व ख्यलय् राजनीतिया कुप्रभाव (?) लानाच्वंगुलिं गथांमुगःबलय् भोग्त्या खोलाया चश्मा तये थे दक्वसिनं राजनीतिया चश्मा तःगु जकं मखु ला? थौं समाज, विश्वया समस्या धइगु राजनीति मखुसें मानवीय सोच, संस्कार खःसा उकिया मु कारण धइगु शिक्षा खः। थौं झीसं (नेवाः लगायत जनजाति, आदिवासीं) स्वायत्त राज्य, भाषिक पहिचानया माग याना वयागु अवस्थाय् नं भाषिक आन्दोलन, स्वायत्तता अझ नं पूवनी मखु ला धइथें च्वं। यदि थुकियात शैक्षिक थीथी भाषां आखः ब्वंकेगु, थीथी संस्कृति, परम्परायात पाठ्यक्रमय् दुथ्याकेगु, वहे शिक्षाया लिधंसाय् थीथी रोजगारीया अवसर सिर्जना मयाःतले ज्यंके फइ मखु। उकिं भाषिक आन्दोलनयात शैक्षिक, आर्थिक आन्दोलननाप नं स्वानाः यंकेमाःगु दु। खालि भाषिक आन्दोलन यायेगु तर शिक्षाया नामय् थःगु संस्कृति परम्परा मब्वंकेगु वा आधुनिक शिक्षाया नामय् विश्व लगायत मेमेगु संस्कृति ब्वंकेगु तर थःगु हे संस्कृति पाठय्क्रमय् दुमथ्याकुसे न्हूगु पुस्तां थःगु परम्परा माने मयाः धायेगु नं गलत मजुइ ला?
अझ धायेगु खःसा आःयागु पाठ्यक्रमय् हे नं गुलि मखुगु खँ ब्वंकातःगु दु। उकिं यानाः गज्याःगु जनमत तयार जुल वा जुइ उकियात नं थीथी आदिवासी जनजाति आन्दोलनया खलःपुचःतय्सं वाःचायेके माःगु खने दु। थीथी स्कुलया पाठ्यक्रमय् दुथ्याका तःगु पाठत आदिवासी जनजाति विरुद्ध लानाच्वंगु दु वा मदु वाःचायेके माःगु दु। अथे हे मित्रराष्ट्रपाखें प्रकाशित थीथी सफुली अनया थाय्बाय्या प्रचार दु। उकी झीगु थाय्, झीगु समाजया बारे सिबें उमिगु हे समाजया बारे अप्वः उल्लेख याना तःगु दु। अज्याःगु सफूया पलेसा झीगु मौलिक संस्कृति, संस्कार दुथ्याकाः थःगु हे भाषाया पाठ्यक्रम विकास यायेगुपाखे विशेष चिउताः तयेमाःगु व थुकियात नं भाषिक आन्दोलनया एजेन्डा दयेकेमाः थें च्वं। छुं नं नामय् बरु शिक्षा मबिउसां जिउ तर मखुगु पाठ बी मजिउ। थथे जुल धाःसा झन समाजय् घातक सिद्ध जुइ। थौंया नेपाः व विश्वया वास्तविकता हे थ्व मखुला? थीथी जात जातिया समग्र विकासया पलेसा छगू जात, छगू धर्मया जक विकास यानाः मेगु जात जाति, धर्मया विकास अवरुद्ध यायेगु शिक्षा व पाठ्यक्रम हे विनाशया मू हुनि खः। शिक्षाया नामय्, विकासया नामय् त्यासा, वा अनुदान काःबलय् छुं नं देशया संस्कृति, शिक्षा, भाषा, अर्थ, राजनीति आदि ख्यलय् विदेशी हस्तक्षेप यानाः संसारयात विदेशी शिक्षा, अर्थनीति, संस्कारय् लाकूगु प्रभावयात मानव बेचविखन व मानव अधिकारया खुल्ला हस्तक्षेप, विरोधाभाष ज्या कथं नाला कायेगु कि मकायेगु? भौतिक शरीर, मानसिक (बैचारिक) बेचविखन गज्याःगु अवस्थायात कायेगु? विदेशय् वनाः श्रम मीगुयात मानव बेचबिखनया रुपय कायेगु वा मकायेगु? अले थीथी थासय् जुइगे बैचारिक शोषण, अनैतिक हस्तक्षेप, थःगु विचाः लादे यानाः मेपिनि विचाः नालोगु नं मानसिक बेचबिखनया ज्या खः लाकि मखु?

देशय् थीथी जातीय स्वायत्त राज्य वा धर्म निरपेक्षया गुगु लहर वःगु ख उकिया मू हुनि म्हिगः छगू जातिं मेगु जातियात व छगू धर्मं मेगु धर्मयात याःगु शोषण खः। तर थाै म्हिगःयागु गल्तिया नामय्, थीथी जातजातिया नामय्, थीथी स्वायत्त राज्यया नामय् देय् झन झन विभाजनया अवस्थाय् वंगु मदुला? वा जातजातिया दथुइ ल्वापु जुइगु अवस्था वःगु मदुला? उकिं सिमानागत क्षेत्र, जातिया आधारया पलेसा थीथी जातया शिक्षा, पाठ्यक्रमया विकास, वहे लिधंसाय् राजेगारीया श्रृजना, सामाजिक सदभाव, न्यायिक प्रणालीयात क्वातुकाः दक्व जातजातिया समान विकासया अवधारणा न्ह्याकेमाःगु मखुला? मानवीय गुण विकास यायेया लागिं माःगु शिक्षा, कर्पिंत क्वत्यलेगु मखुसें थीथी जाति, भाषाया पाठ्यक्रम विकास लिसें मानव अधिकारया मान्यतायात प्रचलनय् हयेमाःगु आवश्यकता खः ।

धर्म निरेपक्षया सवालय् नं राज्यं छगू धर्मया पँ लीगु धइगु मेगु धर्मया खुल्ला पक्षपात खःसा धर्म निरपेक्षया नामय् ल्वापु मजुइकथं थीथी धर्मया विकास व सामाजिक सदभावया लागिं शिक्षाया पाठ्यक्रम न वहे कथं परिमार्जनया यायेमाःगु दु। खालि छगू धर्मया पँ लिनाः मेमेगु धर्मयात क्वत्यलेत स्वत धाःसा सामाजिक सद्भाव झन् स्यनी ।

सहलहया झ्वलय् पासापिंसं धाइ थज्याःगु च्वसु सुना ब्वनी? सुनां छ्यली? थज्याःगु च्वसु ला ला च्याका छ्वइ का। जिं धाये, देशया ऐन कानून, नियम छुं हे मछ्यलीगु वर्तमान अवस्थाय् नेपाःमित मच्वःनिगु, मवःनिगु संविधानया आशाय् च्वनाच्वंगु दु। च्वये धुंकाः नं उकिं छु याइ? उकिं धाथें च्याके माःगु ला छुं हे कार्यान्वयन मजुइगु देशया ऐन कानून अले मानव विकास सिबें स्वार्थजन्य शिक्षा व पाठ्यक्रम ख। थौं देश जल, दल, ढल व मलया विकराल समस्याय् लानाच्वंगु दु। बागमति संस्कृतिं जाःगु येँदेय् व देय्या मेगु थाय्बाय्त थौं जल (लः)या अभावय् लानाच्वंगु दु, दल (पार्टीगत स्वार्थया राजनीति) य् भासय् जूगु दु, धलय् दुबिनाच्वंगु दु, फोहेरया पहाडं मल दयेकीगु कारखानाया घेराय् लानाच्वंगु दु, कमिशन, घूस, भ्रष्टाचार व न्ह्याक्व दुसां मकाःगु अझ मंकेगु लोभ व स्वार्थय् चुर्लुम्म डुबे जुयाच्वंगु दु।। थ्व दक्वया कारण व्यक्तिया अज्ञानता अले राजनीतिया अन्ध भक्त जूगुलिं खः। अथे ला राजनीति धइगु छगू सम्प्रदायं मेगु सम्प्रदाययात, छगू जाति वा भाषां मेगु जाति वा भाषायात, छगू धर्मं मेगु धर्मयात क्वत्यलेगु, थःगु नीति बल्लाकेत मेगु नीतियात बुकेया लागिं हे खः। सामा जिक सद्भाव, थीथी जातजाति, भाषाभाषी धर्मया विकास यायेगु लागिं मखु। उकिं विश्व समाज भज्यंक स्यना वंसां छुकिया चिन्ता? थौं समाज व विश्वया पतनया कारण हे राजनीति जुयाच्वंगु दु। उकिं हे झीसं धायेमाःगु खः, हाय हाय रे राजनीति !

More Stories Like this