धात्थें नेवाः राज्य वइगु जुल ला?

माधवरत्न ख्वबि

नेवाः राज्य निक्वः तक घोषणा जुल । माओवादीं छक्वः बसन्तपुरय् अले स्वयम् नेवाःतय्गु थीथी संस्थात जानाः गठन जूगु नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिपाखें दशरथ रंगशालाय्। थीथी देशय् लिउने लाःगु जात जातिं आन्दोलन यानाः हे थःगु हक अधिकार काइगु झीसं खँ थू। नेपालय् २०४६ सालया प्रजातान्त्रिक आन्दोलनं गुलि लबः बिल? सुनां लबः काल? सुयात गुलि घाटा वा फाइदा जुल? झीसं न्हिनसिया निभाः थें स्वयाच्वना, खनाच्वना। थ्व च्वमि २०४६ सालया आन्दोलनय् धात्थें सहीदया धलखय् लायेत्यंगु खः। तर जिगु भाग्यं अज्याःगु अथे जुइगुपाखें बचे जुल। छाय्धाःसां सहिदया म्हगस थन सुनां पूरा यात? मात्र स्वार्थी नेतातय्त जक लबः दत। अथे हे २०६३ सालया लोकतान्त्रिक आन्दोलन लिपा देश गुकथं न्ह्याना वनाच्वन सुनां गन गुलि फाइदा कयाच्वन थ्व जनताया न्ह्यःने दु ।

गिरिजाप्रसाद कोइराला गुम्हेसियां प्रजातन्त्र बहाली जूबलय् निसें एकछत्र प्रधानमन्त्रीया शासन न्ह्याकल। थःगु हे बहुमतीय सरकारं २०५१ सालय् ३६ से व ७२ रे सांसद जुयाः मध्यावधि चुनाव याकल। अथेहे २०६३ या गणतान्त्रिक आन्दोलनय् वय्कः हे प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु खः। अबलय् चाहिं माओवादीयात वार्ताय् हयाः अन्तर्राष्ट्रिय रुपं शान्तिया वाहक समक्ष नेतृत्वया लबः काल। थः हे मौकाय् थः याकः म्ह्याय् सुजाता कोइरालायात चुनावय् बूसां व थःगु नेपाली कांग्रेसया मेमेपिं नेतातय्गु खँ हे मन्यँसे उपप्रधानमन्त्री तक यायेत सक्षम जुल। खय्त ला वय्कलं थः म्ह्याय् प्रधानमन्त्री तक जुयाः देह त्याग यायेगु इच्छा याःगु खः। तर अपसोच व स्वयां न्ह्यः थ्व संसारं मिखा तिसित ।

गिरिजाप्रसादया अन्त्येष्टि राजकीय सम्मान सहित धुमधाम नक्सां जुल। देशी विदेशी कुटनीतिक व्यक्तित्व वयाः श्रद्धाञ्जली प्वंकल। 'दतले कुचाः मदयेवं बिचाः' धइथें वय्कःया गुणगान यायेगु, पत्रपत्रिकाय् लेख समाचार श्रद्धाञ्जली विज्ञापन वयेगु क्रम शुरु जुल। धात्थें वय्कःया गुण नं दु अले अवगुण नं दु। संविधान दयेकाः जक वय्कलं मिखा तिसिउगु जूसा गुलि बांलाइगु खः, तर अथे धायेवं तुं कालया न्ह्यःने सुयां छुं लगे मजू ।

गिरिजा बर्मुवादी पक्का हे खः। वय्कलं गबलें जनजाति आदिवासीतय्गु हक अधिकारया खँ ल्हानामदी। मात्र क्वतेलेगु व जनजातितय्त अधिकारविहीन यायेगु जक स्वत ।

राजनैतिक चालय् प्रचण्ड व कोइराला दथुइ धेंधेंबल्लाः जुयाः म्हगसय् मखंम्ह तराई मूलया डा. रामबरण यादव नेपाः देय्या न्हापांम्ह राष्ट्रपति जुल। गिरिजाया कोइरालावाद, नातावाद, कृपावाद, सिद्धान्त थुइकाः महन्त ठाकुर, विजयकुमार गच्छेदारपिंसं अलग्ग अलग्ग पार्टी गठन यानाः थःत पावर प्वाइन्टय् थ्यंन राजनीतिक शक्ति दयेकाः क्यन। थौं तराई मूलयापिं राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, मन्त्री अदि यक्व यक्व ओहदाय् च्वनाः उमित ख्यायेगु, इपिंनापं ह्वायेगु सुयाकें तागत मदयेधुंकल। 'एक मधेश एक प्रदेश'या नारा थ्वयेके धुंकल। तराई मूलयापिं थौं देय्या तःधंगु शक्ति जुइधुंकल ।

नेवाःतय्सं आन्दोलन यानाच्वंगु २२ सालंनिसें खः। भाषिक आन्दोलन यानाः मंकाः खलः गठन लिपा जक ताःलानाच्वन। गबलें नेपाल संवत्यात राष्ट्र संवत यायेमाल, छ्यलाबुलाय् हयेमाल धकाः हालाच्वन। न्हूदँ समारोह समितिं प्रधानमन्त्रीयात मूपाहां दयेकल इमिसं यानाबी छ्यलाबी धकाः हःपाः बिल, लापा थात बस्। खय्त ला नेपाल संवत् आः राष्ट्रिय संवत नं जुल। शंखधरयात राष्ट्रिय विभूति घोषणा यानाबिल। थ्व झीगु तःधंगु उपलब्धी हे धायेमाः। तर झीसं यानाच्वनागु आन्दोलन न्ह्याबलें सीमित। चिचीधंगु सोच ज्वनाः यानाच्वना। उकिं झी लिउने लानाच्वंगु खः। मधिसेत झी स्वयां यक्व हे लिपा जक आन्दोलन याये सयेकूपिं खः। तर उपिं गनं गन थ्यनेधुंकल। तर झी हनेबहपिंके नेतृत्व यायेगु कमजोरीं यानाः थौं झी अनया अन हे लानाच्वंगु खः ।

थौं देय् गणतान्त्रिक मुलुक जुइ धुंकल। देशय् शासन सत्ता फेरबदल जुइधुंकल। अय्नं आन्दोलनया होड पुलांगु शैली। थवंथवय् कचमच। थःथः जक सत्ताय् थहां वनेगु होडबाजी नेवाःतय्गु चहपहलय् खनेदत। उकिं आन्दोलनया गति सिथिल जू थें जुयाच्वन। जेठ १४ गते न्हूगु संविधान निर्माण जुइत्यंगु दु। आन्दोलन व हे ताल तिनि। थ्व च्वमिं बन्द, हडताल थेंज्याःगु नेवाः आन्दोलनय् व नेवाःतय्गु छगूयां छगू जक पार्टी दर्ता याः वनाबलय् सक्रिय रुपं ब्वति कयागु हे खः। तर अपसोच आः नं दुनं दुने थवंथवय् ल्वापु जुयाच्वंगु सीदु खनेदु। म्हुतुं न्ह्याक्व हे नेवाः छवाः धाःसां व्यवहारं यानाच्वंगु खनेमदु। उकिं आः हे झीगु अवस्था थथे दु धाःसा नेवाः राज्य स्वनेत झी सवल जुल ला? धात्थें नेवाः राज्य वइगु हे जुल ला ?

More Stories Like this