संविधान मच्वःगु स्वता कारण

सानुराजा शाक्य

संविधानसभाया चुनाव जूगु निदँ दत। संविधानसभाया झिगू समितिं लःल्हाःगु अवधारणा संवैधानिक समितिइ थातं लानाच्वंगु दु। संविधान च्वयेगु ज्या न्ह्यःने यंके मफयाः द्यनाच्वंगु संविधानसभा आः तक दंगु हे मखुनि। संविधानसभा दनेमाल धकाः थीथी जनता हाः वनं नं दनामच्वंगु कारणं जेठ १४ य् संविधान मवइगु जुल धाइपिनि ल्याः अप्वया वनाच्वंगु दु। संविधान जेठ १४ य् वइ मखुत धकाः शीर्ष नेतातसें हे न्ववानाहःगु स्वयेबलय् संविधान इलय् मवइगु खँयात अझ बः बियाच्वंगु दु। संविधानसभा मार्फत न्हूगु संविधान दयेकेत तयार जूपिं दलत थौं छाय् थुकथं संविधान मच्वसे छखे छखे वनाच्वन? थुकिं मू दलतय्गु असक्षमतायात कुली। संविधान च्वयेगु ज्या दिनाच्वंगु स्वता कारण दु ।

कारण १:
संविधानसभाया चुनाव धुंकाः माओवादी तःधंगु दलया रुपय् वल। कांग्रेस व एमाले अपेक्षा याःगु स्वयां यक्व लिउने लात। थुकिं यानाः थ्व स्वंगू दल दथुया सहकार्य तापाना वनीगु स्थिति खनेदत। कांग्रेस वा एमाले तःधंगु दलया रुपय् वयाः स्वंगूगु दलया रुपय् माओवादी वःगु खःसा थौं राजनीतिक तिक्तता मदइगु खइ। संविधानसभाया चुनाव धुंकाः गिरिजा कोइरालायात राष्ट्रपति यायेत माओवादी तयार मजूगुलिं मेगु समस्या ब्वलन। गुकिं यानाः गिरिजां माओवादीयात सरकार दयेकाः लःल्हायेत निला तक अलमल याना बिल। थ्व कारणं माओवादी गिरिजा खनाः तम्वल। कांग्रेस बिनाया सरकार माओवादीया नेतृत्वय् गठन जूगु खः। स्वंगू दल दथुइ स्यंगु सहकार्य भिंकेत राष्ट्रपतिया चुनावय् माओवादी बुइधुंकाः विशेष यानाः एमालेनाप स्वापू क्वातुकेत माओवादीं स्वःगु खः। थुकिया आधारय् सभामुख व उपसभामुखय् राजनीतिक दलतय् सहमति जुयाः ल्यल। माओवादीं एमालेनापया स्यंगु स्वापू भिंकेत संविधानसभाया चुनावय् बूम्ह माधव नेपालयात संसदय् हयाः संवैधानिक समितिया नायः दयेकाः संविधान दयेकेगु भाला बिल। मेखे एमालेया मेम्ह नेता वामदेव गौतमयात उपप्रधानमन्त्री दयेकाः गृहया जिम्मा बिउगु खः। लिपा प्रधानसेनापतिया प्रकरणं हानं दलतय् दथुइ सम्बन्ध स्यंका बिल। माओवादी सरकार क्वःदल। संविधान च्वयेत जिम्मा काःम्ह नेता हाचां गायाः प्रधानमन्त्री जू वन। थुकथं ब्वलंगु गतिरोध थौंतक नं दनि। गुकिं यानाः मूख्य स्वंगू दलतय् ध्यान संविधान च्वयेगु स्वयां सरकार दयेकेगु व क्वःथलेगुली अप्वः सक्रिय जूवंगुलिं संविधान च्वयेगु ज्याय् सहमति दयेकेत सरकारया कारणं गतिरोध ब्वलंगु छगू कारण खः ।

कारण २:
निगूगु कारण सैद्धान्तिक खः। संविधानसभाय् न्ह्यब्वःगु थीथी समितिया अवधारणा मध्ये शासकीय स्वरुप व राज्य पुनर्संरचना सम्बन्धी मूल स्वंगू दलतय् दथुइ सहमति जुइमफुगु कारणं संविधान च्वयेगु ज्या दिनाच्वन। शासकीय स्वरुपय् माओवादी जननिर्वाचित राष्ट्रपति प्रणाली खनेदुसा कांग्रेस बेलायती मोडेलया संसदीय प्रधानमन्त्रीय प्रणाली। एमाले थ्व नितांया दथुं प्रधानमन्त्री निर्वाचित जुइगु संसदीय प्रणालीया पक्षय् थनाच्वंगु दु। राज्य पुनर्संरचना सम्बन्धी १४ प्रदेश सहितया अवधारणा वयेधुंकाः थुकियात कांग्रेसं अस्वीकार यानाच्वंगु दु एमाले दुने समर्थन व विरोध नितां दुगुलिं मेगु प्रस्ताव मयंकूतले १४ प्रदेशया प्रस्तावयात हे थःपिनिगु प्रस्ताव खः धकाः धयाच्वंगु अवस्था खःसां एमाले दुनेया छथ्वःसिनं घोर विरोध यानाच्वंगु सुलाच्वंगु मदु। विशेष यानाः थ्व नितां खँय् मू राजनीतिक दलतय् दथुइ सहमति मजूगुलिं संविधान मच्वयाच्वंगु निगूगु कारण खः। थ्वहे कारणनाप राज्य पुनर्संरचना आयोगया खँ नं स्वानाच्वंगु दु। संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना समितिं तयार याःगु अवधारणायात हीके फइगु अधिकार बियाः आयोग दयेकेमाःगु पक्षय् कांग्रेस खनेदु। गुकिया समय सीमा जेठ १४ धुंकाः नं निरन्तर जुयाच्वनी। एमाले आयोग दयेकेगु तर राज्य पुनर्संरचनाया ज्या समितिं तयार याःगु सैद्धान्तिक आधार विशेष यानाः पहिचान व सामर्थ्ययात लिधंसा दयेकाः आयोगं राज्य पुनर्संरचना यायेगु पक्षय् एमाले खनेदु। माओवादी आयोग दयेकेगु पक्षय् तर आयोगया अधिकार क्षेत्र सीमित जक यायेगु वा प्राविधिक समस्या ज्यंकेत जक याकेगु गुकिया समयसीमा जेठ १४ दुने हे तयाः उकिया सिफारिश जक राज्यपुनर्संचना समितिइ दुथ्याकेगु ।

कारण ३:
स्वंगूगु कारण प्रत्यक्ष मखुसां दकलय् महत्वपूर्ण सवाल खः सेना समायोजन। गबलय् तक माओवादी सेनाया समायोजनया खँय् राजनीतिक दल अथे धायेबलय् विशेष यानाः सरकार व माओवादी दथुइ सहमति जुइ फइ मखु उबलय् तक संविधान वइगु सम्भावना मदु। तर थ्व खँय् नं प्रगति जुयाच्वंगु मदु ।

थुकथं गतिरोध जुयाच्वंगु स्थितियात फ्यनेगु जिम्मा नेपालीतय्गु हे छ्यनय् लाःगु दु। संविधान इलय् दयेकेत नेपाली जनतायात दबाव बी माःगु खने दत। राजनीतिक गतिरोधया कारणं संघीयताया विरोधीतय् सः तसल, हानं राजतन्त्र वइ धकाः धयाहल, हिन्दू राष्ट्र दयेकेगु षडयन्त्र यानाहल। थ्व फुक्क खँयात पनेत नेवाःत न्ह्यचिलेमाःगु खनेदत। थुकियात वाःचायेकाः नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिं बैशाख १४ गते संविधानसभा घेरे याः वनेगु ज्याझ्वः हःगु खः ।

संविधानसभा घेरे यायेगु थ्व ज्यायात नेवाःतय्सं सफल याये हे माःगु खनेदु। थ्व ज्याझ्वः नेवाःतय् लागिं जक मखु, सम्पूर्ण नेपाःमितय्गु लागिं खः। थ्व इलय् नेवाःतय्सं संविधान दयेकेत दवाव बीगु धइगु न्हूगु संविधानपाखें लाभान्वित जुइपिं सकलें जनताया लागिं खः। संविधान विरुद्ध जुयाच्वंगु फुक्क कथंया षडयन्त्रयात ध्वस्त यायेत नं थ्व घेराउ खः ।

More Stories Like this