हाकनं भागबन्डाया राजनीति?

कृष्ण प्रजापति

देशय् महानायक धयातःम्ह पुलांम्ह प्रधानमन्त्री व नेपाली कांग्रेसया सभापति गिरिजाप्रसाद कोइराला मदयेधुंकाः हाकनं छक्वः देशय् भागबन्डाया राजनीति शुरु जुइगु खने दयावःगु दु। झिंनिदँया जनयुद्ध अन्त्यया लागिं अथक भूमिका म्हितूम्ह कथं कयातःम्ह राजनीतिज्ञ गिरिजाप्रसाद कोइराला मदयेधुंकाः हाकनं युद्ध व अशान्ति नं उलि हे चर्के जुइगु खः ला धकाः नं बिचाः याइपिं दयावःगु दु। अझ युद्धं थ्व देशयात प्रगतिया मार्गय् न्ह्यायेत ग्वाहालि जुल वा झन जक देश पथभ्रष्ट जकं जुल ला धकाः चिन्ता याइपिं नं खने दयावःगु दु। न्हापांनिसें हे विश्वय् युद्धं सभ्यतायात नाश याइ धइगु तर्क न्ह्यःने वयाच्वंगु खः। तर थ्व तर्कया गनं सही अर्थ लगे जुलसा गनं गलत साबित जूगु दु। युद्ध जुइवं सभ्यताया नाश हे जक जुइगु धइगु नं मखु। न्हापांगु विश्व युद्ध ततःधंगु सभ्यताया निर्माण नं याःगु दु। विश्वयात न्हूगु आयाम बिउगु दु। वा सोभियत संघ न्हापांगु जनयुद्ध लिपा हे गठन जूगु खः। धाये न्हापांगु विश्व युद्धया कारणं हे विश्वया स्वंगू खण्डय् छगू खण्ड त्यलाच्वंगु विश्वय् दकलय् तःधंगु देश रुसय् समाजवादी क्रान्ति सफल जुयाः समानतामुलक समाजया सिर्जना नं जूगु खः ।

न्हापांगु युद्धं आपालं देशय् समाजवादी गणतन्त्रया ग्वफय् वःगु खःसां सोभियत रुस हे जक समाजवादी गणतन्त्रय् पदार्पण यायेफुगु खः। अबलय् रुसया मजदूरतय्सं हे जक ज्यान बियाः ल्वाःगु कारणं अथे ज्या यायेत सफल जूगु खः। अथे हे निगूगु विश्व युद्ध लिपा ला झन आपालं देशत समाजवादय् परिणत जूगु खः। थ्व ल्याखं युद्धं विनास हे जक याइ वा युद्धं सभ्यतायात नाश याइ धइगु सत्य मखु। युद्ध न्यायोचित नं जुइ, गबलें अन्यायपूर्ण। युद्धया प्रकृति स्वयाः थुकियात निर्धारण याइगु खः। न्हापांगु विश्वयुद्ध व निक्वःगु विश्वयुद्धं विश्वय् समाजवादी गणतन्त्रया मि पुसा पीगु ज्या जूगुलिं यानाः थ्व न्यायोचित युद्ध हे धाःसां जिउ। कोरिया युद्धय् दकलय् अप्वः बम बर्षा जूगु खः। अथे जूसां साम्राज्यवाद विरुद्ध कोरियाय् हे दकलय् अप्वः आन्दोलित जुयाच्वंगु देय् कथं कायम जुयाच्वंगु दु। नापं आः तक नं कोरिया समाजवादी देश कथं कायम हे जुयाच्वंगु दु। थथे मानव सभ्यताया सृष्टिकालंनिसें हे युद्धं गबलें प्रगतिया मार्ग चालीगु व गबलें सभ्यतायात हे नाश याइगु जुजुं वयाच्वंगु दु। युद्धं झीत फाइदा जुल वा बेफाइदा जुल धइगु खँ झीगु परिवेशय् झीसं हे मूल्यांकन यायेमाः ।

देशय् राजनीतिक पार्टीतय्सं युद्ध लिपा नं गन्जि इनेगु, चिया त्वंकेगु थेंज्याःगु निग्ति निग्ति खँय् जक तक्यनाः सभ्य नागरिक धाये हे मछिंकाच्वंगु दु। अथे जुयाः नं विदेशी प्रभाव अप्वयेकाः देशयात उकी हे थुना बीगुली झी नेतात लालायित जुयाच्वंगु खः। आः नं देशय् विदेशी प्रभाव व राजनीतिक दलया दथुइ खिंचातानी जुयाच्वंगु दु। न्हापा न्हापा झीगु देशय् साम्राज्यवाद विरोधी व विस्तारवादी विरोधी सः तच्वयाच्वंगुलिं यानाः विदेशीतय्गु उलि प्रभाव मदु। तर आः प्रजातान्त्रिक सरकार वल धासांनिसें झन झन हे विदेशी प्रभाव अप्वया वनाच्वंगु दु। सोभियत संघय् सोभियत संघ स्यंकेत २ लाख स्वयां अप्वः अन्तर्राष्ट्रिय गैर सरकारी संस्था (आइएनजीओ) प्रयोग जूगु खः। आः सोभियत संघ अज्याःगु हे एनजीओया प्रभावं यानाः विघटन जूगु दु। झीगु देशय् नं थथे हे अनमिन व विदेशी प्रभाव अप्वयाच्वन धाःसा कन्हय् साम्राज्यवादीतय्सं धाःथें च्वनेगु व पिनेया प्रभाव अप्वः जुया वइगु खतरा दु। थौं देशय् सेना समायोजन, शान्ति प्रक्रिया थेंज्याःगु महत्वपूर्ण ज्या हे नेपाल सरकारया ज्या स्वयां नं एनजीओ आइनएजीओतय् ज्या थें जुयाच्वंगु दु ।

संघीय राज्यया खँय् राजनीतिक दलतय् दथुइ थवंथः मत मतान्तर जुयाच्वंगु व थीथी कथंया दाउपेच न्ह्यानाच्वंगु इलय् युद्ध लिपा भारतय् थें देश हे टुक्रा जूगु दसु नं वाःचायेकेमाः। निगूगु विश्व युद्ध लिपा हे निगू ततःधंगु युद्धं यानाः भारत स्वंगू टुक्रा जूवंगु खः। थप मेगु नं अलग्ग राज्यया सम्भावना जुयाच्वंगु दु। उकिं झीगु देशय् नं युद्ध लिपा आः छु जुइ गथे जुइ धइगु थीथी सम्भावनायात वाःचायेकाः राजनीतिक दलतय्सं थीथी देशया उदाहरणतपाखें सयेका थुइकाः ज्या यायेमागु ई वयाच्वंगु दु। भागबन्डाया राजनीतिपाखें देशयात मुक्त यायेगु खःसा वा अन्तरिम संविधानं क्वःछिनातः थें अग्रगामी सोचयात न्ह्यःने यंकेगु खःसा कलेज व विश्वविद्यालयया विद्यार्थीतय् दथुइ नं थीथी कथं संविधान निर्माण विषयय् सहलह यायेमाः। न्हूगु पुस्ता हे जात, धर्म व भागबन्डाया आधारय् जक राजनीति यायेगुली तक्यनाच्वन धाःसा झी झन असभ्य व प्रतिगामी जूवनेफु। अथे जुयाः नं तःधंगु राजनीति दल दुने न्ह्यानाच्वंगु जात, भाषा, जात, जाति व भागबन्डाया राजनीतिपाखें सचेत जुयाः योग्यताया परिचय नं बीमाः। गलत चीजयात इलय् हे विरोध याये फयेकेमाः। शक्तिइ वयेवं थःपिंसं छु गथे गल्ती याये धुन व कमजोरी क्यने धुन धइगु माओवादी, एमाले व कांग्रेसं इलय् हे मूल्यांकन यायेमाः।
थौं न्हूगु संविधान तयार जुइ मफयाच्वंगु अवस्थाय् नेपाली उद्योगपतित पलायन जुजुं वनाच्वंगु दु। नापं लुटपात, हिंसा व विदेशी प्रभाव अप्वयाच्वंगु दु। सरकारय् वनाः छु याये धुन धइगु सोच इलय् बिचाः याये मफुत धाःसा कन्हय् झीगु देश बांमलाक फँसे जुजुं वनाच्वंसां छुं याये मफइगु स्थिति वयेफु। अथे जुयाः नं इलय् हे भागबन्डाया राजनीति अन्त्य जुइमाः। सभ्य समाजं बिचाः हे याये मफइ कथंया राजनीतिक लुट झीगु देशय् नं खने दया वयाच्वंगु दु ।

राजनीतिक पार्टीया नेतातय्त जक सुख सुविधा बियाः मेपिंत छुं सुविधा बी मफइगु थ्व ब्यवस्था उलि उचित ब्यवस्था मखु। खालि थःपिंत हे जक जीगु व नये दइगु ब्यवस्था याना जुइगु जुल धाःसा कन्हय् नेपाली जनता असन्तोष जुयाः राजनीतिपाखें हे वितृष्णा जुया वयेफु ।

राजनीतिक पार्टीत प्रति नेपाली जनता उलि हे अनुग्रही जुयाच्वने फइगु वातावरण तयार यायेत नं भागबन्डाया राजनीतिया अन्त्य जुइ हे माः ।

More Stories Like this