कोइरालां बियाथकूगु जिम्मा आः सुनां पूवंकी?

विनोद रंजितकार

मदुम्ह राजनेता गिरिजा प्रसाद कोइरालायागु जन्म अबु निर्वासित जुइमाःगु कारणं भारतया विहारय् जूगु खः। लिपा वय्कलं विराटनगरस्थित नारी जागृति स्कूलय् ब्वंकीम्ह सुषमा उपाध्यायलिसे इहिपा यानादिल। दुःखया खँ, सुषमा उपाध्यायया मृत्यु मिं नयाः जुल। वय्कःया तःधंगु इच्छा तःधंम्ह विजिनेशम्यान जुइगु खः। न्हापा वय्कः फुटबलया खेलाडी नं खः ।

राणा विरुद्ध जनक्रान्तिया वातावरण दयेकेत नेपाःया न्हापांगु मजदुर आन्दोलनया नेताया रुपय् २००४ सालय् वय्कलं राजनीतिइ क्रियाशील जुयादिल। अय्सां वय्कः २०१७ साल तक मोरङ्ग कांग्रेसया सभापतिइ जक हे सीमित जुयादिल। जुजु महेन्द्रं संसद व संसदीय ब्यवस्था समाप्त यानाः तत्कालीन प्रधानमन्त्री विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला लगायत मेमेपिं नेतातय्त थुनाय् तःबलय् गिरिजाप्रसाद कोइराला नं लात। जेलमुक्त जुइधुंकाः दाजु बीपी कोइरालालिसें पंचायती शासन विरुद्ध सशस्त्र आन्दोलनया नेतृत्व गिरिजाप्रसाद कोइरालां कयादिल। अबलय् कांग्रेसं याःगु सशस्त्र आन्दोलनया वास्तविक कमाण्डर वय्कः हे खः। धाथें धायेगु खःसा कांग्रेस संगठनया जग वय्कलं हे तयादीगु खः। कांग्रेसं २०४२ सालय् पंचायत विरुद्ध शान्तिपूर्ण सत्याग्रह याःगु खःसा २०४६ सालय् जनआन्दोलनया नेतृत्व याःगु खः ।

जनआन्दोलन धुंकाःलि कोइराला देशब्यापी संगठनय् लगे जुल। २०४८ सालं कांग्रेसं प्रतिनिधिसभा निर्वाचनय् बहुमत हल। पार्टीया कार्यबाहक सभापति व प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराई चुनाव बूगुलिं गिरिजाप्रसाद कोइराला प्रधानमन्त्री जुल। वय्कःया हे कार्यकालय् जुजु वीरेन्द्रया वंश विनास जुल। ज्ञानेन्द्र जुजु जुल ।

कोइरालायागु हे अग्रसरताय् माओवादीलिसे १२ बुंदे सम्झौता जुल। वय्कःयागु हे नेतृत्वय् निक्वःगु जनआन्दोलन, माओवादी जनयुद्धया समाप्ति, विस्तृत शान्ति सम्झौता, अन्तरिम संविधानया घोषणा, गणतन्त्र, संघीयता व धर्म निरपेक्षताया घोषणा जुजुं संविधानसभाया निर्वाचन तक जुल। कोइरालां संविधानसभाया दकलय् तःधंगु दलया नेता पुष्पकमल दाहालयात सत्ता सुम्पे यात। अय्सां वय्कलं विश्राम धाःसा याना मदी। वय्कः नेपाली राजनीतिक ख्यलय् लगे जुया हे च्वन। लिपा माओवादीया सरकार गिरे जुइधुंकाः म्ह्याय् सुजातायात मन्त्री व लिपा उपप्रधानमन्त्री तक यायेत सफल जुल। जीवनयागु आखिरी चरणय् वयाः लोकतान्त्रिक उचाईया छबि बांमलाना वन। अय्सां तबि शान्ति प्रक्रियायात निश्कर्षय् यंकेत धकाः गठन याःगु उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्रया संयोजन यायेत कोइराला न्ह्यचिलादिल। वय्कःयागु थ्व ज्या धाःसा पूरा जुइ न्ह्यः हे सरकारं कोइरालायात नोबेल शान्ति पुरस्कारया लागिं सिफारिस याःगु खः। तर उकिया लिच्वः मवःनिवं हे ८६ दँया वैंशय् वय्कः मंत ।

गणतान्त्रिक नेपाःया न्हापांम्ह राष्ट्रपति जुइगु चाहनाया मुख्य बाधक माओवादी हे जू वल। कोइरालाया योगदान, गुण व कमजोरीया बिस्तृत लेखाजोखा धाःसा मदु। तर थौं नेपालय् वय्कःया ति छबि दुम्ह नेता धाःसा मदु धाःसां जिउ। कम्युनिष्ट विरोधी कोइराला विशेष यानाः ज्ञानेन्द्रयागु प्रतिगमन धुंकाः कम्युनिष्टलिसे सहयात्रा यानाः मुलकयात लोकतान्त्रिक गणतन्त्रय् यंकेत सफल जुल। अन्तिमय् वयाः कांग्रेस-एमाले गठबन्धनया नेता धायेगु स्वयां प्रमुख प्रतिपक्षी दल एकीकृत माओवादीयात शान्ति प्रक्रिया व संविधान निर्माणय् समाहित याकेत उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्रया संयोजकया रुपय् वय्कलं प्रमुख जिम्मेवार नेताया रुप कयादिल ।

कोइरालां प्रधानमन्त्री माधव नेपाल व विपक्षी नेता पुष्पकमल दाहालयात अन्तिम घडीइ वयाः शान्ति प्रक्रियायात निश्कर्षय् यंकाः संविधान निर्माण यायेत जिम्मेवार भूमिकाया लागिं आग्रह यानाः थःगु जिम्मा उमित बियावंगु दु। वय्कलं बियादीगु उगु जिम्मा पूवंकेगु ज्या संविधानसभाय् सहभागी दलतय्गु खः। वय्कःयात देशपाखें बीगु धाथेंगु श्रद्धाञ्जली धइगु थ्वहे जुइ ।

More Stories Like this