नानीमैंया नकःमि छगू अविचलित यात्रा

मधु श्रेष्ठ

२००७ सालय् नेपालय् प्रजातन्त्र हयेगु निंतिं बलिदान बिउपिं व सहिद जुयावने धुंकूपिं ब्यक्तित्व नं आःपाः दु। राणातय्सं शासन यानाच्वंगु इलय् राणा विरुद्धय् छुं भतिचा जक विद्रोह याःगु सिल धाःसा मृत्युदण्ड हे बीगु। मिजंतय्त हे राजनीति याना जुइ थाकुगु इलय् छम्ह नेवाः समुदायया मिसा जुयाः नं थःगु ज्यान पानाः अन्याय विरुद्ध संघर्ष यायेत न्ह्यचिलादीम्ह ब्यक्तित्व खः, नानीमैंया नकःमि ।

थनिं चय्प्यदँ न्ह्यः येँया दुगंबहिली छगू महर्जन परिवारय् वय्कःया जन्म जूगु खः। बा बेखानारायण व मां पूर्णमाया महर्जनया कोखं जन्म जूम्ह नानीमैंया थौंकन्हय् स्वम्ह मस्त व भाःत लिसें येँया प्यूखाय् च्वनादी। झिंच्यादँ दुबलय् अर्थात वि.सं. २००० सालय् न्हुच्छेबहादुर नकःमिलिसे मतिना जुयाः इहिपा जूगु खः। उगु इलय् उकथंया अन्तरजातीय इहिपा यायेत वय्कःपिंत तसकं थाकुल। बेजातलिसे वन धकाः वय्कःयात थःछेँय् तकं दुमकाल। उलि जक मखु थःछेँय् च्वंपिंसं वय्कःया भाःतयात जेलय् कुनेगु कुतः तकं याःगु जुयाच्वन ।

उगु इलय् देय्या स्थिति तसकं बांमलाः। देशय् प्रजातन्त्र हयेगु निंतिं संघर्ष यानाच्वंपिं सपूततय्गु नं ल्याः म्हो मजू। उकी मध्ये छम्ह वय्कःया भाःत न्हुच्छेबहादुर नकःमि नं खः। थुकिया बारे वय्कलं धयादी, 'जहानं राजनीति यानाच्वंगु जिं छुं हे मसिउ। वयकः भूमिगत जुयादिल। वयां लिपा जेलय् हे तल। थ्व खँ सिउगु इलय् खुँनाप जकं इहिपा याये लात लाकि छु धकाः तकं नुगः मछिंगु खः ।'

थुगु इलय् छन्हु बालं च्वंच्वनाथाय् निम्ह मनूत खय्तय्गु भेषय् डोको ज्वनाः वय्कःया थाय् नापलाः वल। म्हमसिउपिं मनूत आकाझाकां क्वथाय् दुहां वःगु खनाः वय्कः ग्यात। दुहां वःपिं मनूतय्सं वय्कःयात छिमि भाःत देय् व जनताया निंतिं बांलाःगु ज्या यानाच्वनादीगु दु धकाः थुइकल। लिपा धकाः सिल इपिं निम्ह ला वास्तवय् भेष हिलाः वःम्ह तुल्सीलाल अमात्य व माधवलाल जोशी धकाःसा जुयाच्वन ।

उबलय्निसें तिनि राणातय्सं झी जनतायात यानातःगु अन्याय, अत्याचारया खँ वय्कलं नं थुइकादिल। देशया निंतिं थम्हं फुगु योगदान बीमाः धइगु खँ नं तायेकादिल। अले निरन्तर रुपं वय्कः नं राजनीतिइ लगे जुयादिल। थुकिं यानाः वय्कःयात छक्वः ज्वना नं यंकल। गुला तक भद्रगोल जेलय् तल। जेल अनुभव बारे कनादी, 'जेलय् मिसापिं ज्यानमारात पाखें यक्व दायेके माल। तुतिइ थुकथं दाल कि हिया पलेसा स्यः हे पिहांवल। थुकिं यानाः तसकं उसाँय् मदयाः हिखि तकं फायेमाल ।'

उगु इलय् मेपिं स्वम्ह पासापिं केशरी श्रेष्ठ, जगदीश्वरी श्रेष्ठ व उमादेवी श्रेष्ठ नं नापं संघर्ष यानादीपिं खः। थ्वहे इलय् नांजाःपिं राजनीतिज्ञत पुष्पलाल श्रेष्ठ, मनमोहन अधिकारी व शम्भुराम श्रेष्ठलिसे नं वय्कःया सम्पर्क अप्वया वन।उबलय्निसें वय्कः कम्यूनिष्ट सिद्धान्तयात नालाः थौंकन्हय् नेकपा (एमाले) लिसे आबद्ध जुयाः ज्या याना च्वनादीगु दु। थुगु बैंशय् तक नं वय्कःयाके ज्या यायेगु उलि हे फूर्ति दनि। थौंकन्हय् नेवाः स्वायत्त राज्य निर्माण यायेमाः धकाः नं वय्कलं उलि हे सक्रिय जुयाः लगे जुया च्वनादीगु दु।
न्हापाया तुलनाय् थौंकन्हय् मिस्त यक्व हे राजनीतिइ वयेधुंकूगु खनेदु। अथे खःसां झी नेवाः मिस्त धाःसा म्हो हे जक राजनीतिइ दु। नेवाः समाज व सकल नेवाः मिसातय्गु उत्थानया निंतिं नेवाः समुदायया मिस्तय्सं नं राजनीति यायेमाःगु वय्कःया धापू दु। थौंकन्हय् न्हापा थें यक्व बांलाःपिं व त्यागीपिं नेतात खने मदुगुली धाःसा वय्कःयात दुःख ताः। थौं कन्हय् पार्टीया अवस्था नं न्हापा स्वयां यक्व हे पाःगु वय्कःया अनुभव दु। पार्टी दुने ध्यबा, नातावाद, कृपावादयात अप्वः महत्व बीगुलिं ज्या व त्यागया मूल्यांकन मदु। अथे खःसां राजनीति यायेगु त्वःते मजिउ धइगु वय्कःया धापू दु ।

अबलय् राजनीति यायेत थाकुगु इलय् छम्ह सामान्य मिसा जुयाः नं देश व जनताया लागिं छुं यायेमाः धइगु चेतनां जायाः वय्कलं थःगु ज्यानया समेत पर्वाह मयासे राजनीतिइ थःत पानादीगु खः। वय्कःया त्याग थौंया न्हू पुस्ताया लागिं छगू प्रेरणाया स्रोत जुइफु ।

More Stories Like this