तख्ति अजिमाया मरःजा
शीला साय्मि
नेवाःतय्सं हनीगु मोहनि धुंकाःया तःधंगु नखः पाहांचःर्हे खः। पाहांचःर्हे विशेष यानाः यमितय्गु जक जात्रा खःसां यलय् च्वंपिंसं नं लुकुमाःद्यः पुज्यानाः पाहांचःर्हे हनेगु याइ। स्वन्हुयंकं हनीगु नखः कथं पाहांचःर्हेया न्हापांगु न्हि बहनी कंग अजिमा, लुँमधि अजिमा, तख्ति अजिमा व लुँचुभुलु अजिमापिं गमय् तइ। बहनी छेँखापतिं मनूत थःथःगु त्वाःयाम्ह लुकुमाःद्यः पुज्यानाः भ्वय् नयेगु परम्परा दु। कन्हय् कुन्हु बहनी तिंख्यलय् द्यः ल्वाकी। न्हिनय् सेनां घोडे जात्रा धकाः सल ब्वाकीगु चलन नं दु। अथे हे वकुन्हु हे त्वाःत्वालय् मरःजा नकी। इहि मयाःनिपिं मिसामस्त व कय्तापुजा मयाःनिपिं मिजं मस्तय्त थीथी त्वालय् थ्व मरःजा नकेगु याइ। अले थ्वयां नं कन्हय् कुन्हु असनय् द्यः ल्वाकाः पाहांचःर्हे नखः क्वचायेकीगु झीगु चलन दु ।
मरःजा नकेगु धकाः न्हिनय् त्वाःत्वालय् मस्तय् पाचा लप्तेय् तयाः जा, केँ नापं थीथी घासा, मरिचरि तयाः नकीगु खः। थ्व मरःजा नकल धाःसा मस्त स्वस्थ जुइगु व बर्खाया मौसमय् वयेफुगु रोगब्याधीं मस्तय्त थी मखु धइगु जनविश्वास दु। न्हापा न्हापा डाक्टर धइपिं मदु। उकिं ल्वचं कयाः मस्त मसीमा धकाः त्वाःयापिं लुकुमाःद्यः वा अजिमा, कुमारी पुज्यानाः उकिया प्रसाद कथं मस्तय्त मरःजा नकीगु खः। न्हापा न्हापा अकालं मस्त मसीमा धकाः थीथी कथंया धार्मिक सांस्कृतिक ज्याखँत याइगु चलन दु। गथे कि स्वयम्भुइ अजिमायालिसे त्वाय् चिनेगु, बेखाप्वालय् मस्त वांछ्वयेगु, थीथी पर्वय् द्यः पुज्यायेगु, कन्यापुजा यायेगु आदि। उकथं हे थ्व मरःजा नकेगु नं छगू खः। मरःजा अप्वः यानाः पाहांचःर्हेया कन्हय् कुन्हु नकेगु यानातःसां गनं गनं धाःसा मेमेगु इलय् नं नकाच्वंगु खनेदु। मरःजा पीठ पीठय्, त्वाःत्वालय् व बाहाः बाहालय् नं नकेगु याः। गथे कि लुँचुमधि अजिमा, जनबाहाः, प्यंगःथां, त्यःर, मरु, यटखा, ज्याथा, दुगंबही, वंघः, लगं, हयचलखु, तेबाहाः, भिंद्यःत्वाः, क्वहिति, भलननि आदि ।
थुकी मध्ये क्वहिति त्वालय् मरःजा नकीगु बिस्कं गुथि हे तयातःगु दु। अन घोडाजात्रा कुन्हु न्हिनय् मरःजा नकी। धाइ, भिंद्यःयाथाय् मरःजा नके धुन कि क्वहितिइ नकेगु शुरु याइ। मरःजा नकेत थःगु परम्परा कथं द्यःपिं पुज्यानाः नकेमाः। न्हापां पाहांचःर्हे कुन्हु सनिलय् तख्ति अजिमा गमय् बिज्याकी। अले गुथि खलःया सकलें छेँय् वनाः पाहांचःर्हेया भ्वय् नयाःलि गुथिछेँय् वनाः क्वतः सहित पुजा ज्वनाः वइ। थुकिया पुजा यायेबलय् धिमे थायेमाः। लिसें थन मरःजा नकीबलय् नं धिमे थाना च्वनेमाः। क्वहितिया लुकुमाःद्यः मेमेथाय्या लुकुमाः स्वयां यक्व हे पाः। थन गालय् मखुसें क्वातपाः द्यःया लिउने च्वंपिं न्याम्ह द्यः मध्ये छम्हेसित लुकुमाःद्यः माने यानातःगु दु। मेपिं प्यम्ह द्यः सिंह, थुसा, फा व माई खः ।
क्वहितिइ गणेद्यःया पुजा धुन कि तख्ति अजिमायाथाय् पुजा जुइ। थन स्याःपिं निम्ह दुगुचिया ला मरः नकेगुली तुं तइ। अनंलि लुकुमाःद्यःया पुजा जुइ। पुजा लिपा अन दुपिं मध्ये न्याम्ह मस्तय्त थाकुलि यानाः पुजा याइ। अले झ्वः छुनाच्वंपिं मस्तय्त सिन्हः तिकाः नसा ज्वलं तये हइ।
थुकी न्हापा न्हापा ८८ ताजिया घासा तइगु खःसां थौंकन्हय् १२ ताजिया घासा जक तयाः नकेगु यानाच्वंगु दु। झिंनिता घासा धायेबलय् मुस्या, पालु, वः, वाउँचा, भुति, कय्गू, चिम्कं, सकि, गुन्हुचा, पःमाय्, सिम्पु, खय्पि, चय्पि खः। थ्व फुक्कं घासा थीथी कथंया भिटामिनया लागिं नां जाः। मस्तय्त नकेगु भिं धकाः लिपा त्वाःयापिंसं नं इच्छा कथं मरि, चकलेट, सिसाबुसा, बिस्कुट आदि तया बीगु चलन दु।
मरःजा नकगु भिं धकाः मनूतय्सं बिया छ्वयेधुंकूपिं म्ह्याय्मचा, भिनामचाया मस्तय्त तकं सःताः नकेगु याइ। मरःजा नकेधुन कि क्वहिति गणेद्यःया जात्रा न्ह्याइ। थ्व गणेद्यःया खःयात मेथाय् मयंकुसे त्वालय् जक चाःहीकाः जात्रा याइगु चलन दु ।
उखे तख्ति अजिमाया जात्रा पाहांचःर्हे कुन्हुनिसें हे न्ह्याइ। पाहांचःर्हे कुन्हु सनिलय् क्वहितिया द्यःछें तख्ति अजिमा यंकाः गमय् तइ। अन चान्हय् गुरुजुं चापुजा याइ। दुगुचा स्यानाः होम याइसा दुगुचिया छ्यं होमय् तुं दुया छ्वइ। आमै कुन्हु न्हिछि द्यःयात गमय् तुं तयाः पुजा फयेका तइ। अले बहनी गणेद्यःया जात्रा क्वचाल कि तख्ति अजिमाया जात्रा शुरु याइ। तख्ति अजिमायात नील बाराही नं धाः उकिं तख्ति अजिमाया खलःतय्सं वँचुगु तपुलिं पुनाः द्यः जात्रा याइ ।
More Stories Like this
जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः' खँ स्वनिगःया
