जातीय एकताय् देय् आचागू

मुनिन्द्ररत्न वज्राचार्य

नेपाः देय् भगवान बुद्ध जन्म जुयाबिज्याःगु पूण्यभूमि खः। थन परापूर्वकालंनिसें बौद्ध धर्म न्ह्याका यंकेगु नितिं बज्राचार्य जातिं विशेष भूमिका म्हिता वयाच्वंगु इतिहास साक्षी दु। बौद्ध धर्मया उत्थानया निंतिं थन नेपालमण्डलया स्वंगू ततःधंगु शहर येँ, यल व ख्वप (कान्तिपुर, ललितपुर व भक्तपुर) या मनूतय्सं ततःधंगु महाविहार दयेकूगु खनेदु। उकिसनं येँ देय्या बज्राचार्य जातिपिनिगु निवास स्थानया रुपय् प्यंगू मू पुइँ (क्षेत्र) दुने झिंच्यागू महाविहार समावेश यानातल। येँ देशय् जक मखु, थथे यल, ख्वप, थिमिइ नं थुकथं हे महाविहारया विभाजन यानातःगु दु। येँ झिंच्यागू विहारयात संरक्षण, सम्भार व नेतृत्वया निंतिं प्यंगू पुइँया प्यम्ह प्रशिद्धपिं तान्त्रिक बज्राचार्यपिंसं यानावंगु अद्भूत शक्तिया खँ इतिहासय् तकं न्ह्यथनातःगु दु ।

येँ देय्या झिंच्यागू महाविहारय् च्वंपिं समस्त सर्वसंघ बज्राचार्यपिनिगु जीवन सुथां लाकेत संघ परम्परायात निरन्तरता बीकथं देय् आचागू (गुथि) संस्थापन यानातल। अले थ्व देय् आचागूया व्यवस्था यायेत प्यंगू पुइँ कथं थीथी इलाकायात सुनिश्चित नं यानातल। गथे प्रशिद्ध तान्त्रिक बज्राचार्य वाकबज्रं नेतृत्व काःगु थःने (थथु) पुइँ कथं क्वाबाहालं निसें असं न्याल्वहंया इलाकाय् तक लाः। थ्व इलाका दुने प्यंगू बाहाः क्वाबाहाः, झ्वाःबाहाः, ध्वाकाबाहाः, व गंबाहाः लाः वः। थन नं थःने पुइँ आचागू धकाः चीधंगु आचागू हरेक दँय् चिल्लाथ्व १२ य् याना वयाच्वंगु दु। थथेहे दथु पुइँ धकाः असं न्याल्वहंनिसें कयाः लाय्कू मखं इलाकाया न्हय्गू बाहाः तक्षेबाहाः, जनबाहाः, इतुंबाहाः, मूबाहाः, सबलबाहाः, मखंबाहाः व तेबाहाः लाः वः। थ्वया नेतृत्व सुरतश्रीबज्रं काःगु खः। थन नं ल्हुति पुन्हि कुन्हु दथुपुइँ आचागू धकाः सर्वसंघ मुनाः गुथि न्यायेका वयाच्वंगु दु। अथेहे स्वंगूगु पुइँ कथं लाय्कू पुइँ धकाः लाय्कू दथुया मरु सिंहसतः तकया बज्राचार्यपिनिगु छगू हे जक बाहाः सिख्वोंमूबाहाः लाः वः। थनया बज्राचार्यपिनिगु नं कय्गुकाला गुथि धकाः पोहेलागा १ कुन्हु न्यायेकी। थ्व लाय्कू पुइँया नेतृत्व प्रशिद्ध तान्त्रिक लीलाबज्रं काःगु खः। प्यंगूगु पुइँ धकाः लाय्कूया मरुसतलं निसें क्वःने तकया बाहाःयात कयातल। थन खुगू बाहाः लाः वः, व खः ओमबाहाः, इकुबाहाः, मिखाबाहाः, लगंबाहाः, मुसुंबाहाः व मणिसिंह बाहाः। थ्व क्वथपुइँया नेतृत्व प्रशिद्ध तान्त्रिक मञ्जुबज्र (जामनः गुभाजु) काःगु खः। थ्व झिंच्यागू बाहाःया चूडाकर्म (बरे छुइगु) यायेधुंकूपिं बज्राचार्य सर्वसंघपिं मुनाः देय् आचागू धकाः न्यायेका वयाच्वंगु खः। थ्व बज्राचार्यपिनिगु छगू तःधंगु संगठनात्मक स्वरुप खः। दँय्दसं चैत्र कृष्ण अष्टमी व नवमी निन्हुयंकं थ्व देय् आचागू न्यायेकेगु परम्परा दु। न्हापा कुन्हु झिंच्यागू विहारया सकल सर्वसंघपिं स्वयम्भुइ मुनेगु याइ। सुथ न्हापां थकालिपिं देय् थाय्पा (मूल चक्रेश्वर) व मेमेपिं झिंच्यागू विहारया थाय्पा (चक्रेश्वर)पिंसं धलं दनाः गुरुमण्डल पूजा याइ। अथेहे थुगु दँय् चुडाकर्म याःपिं न्हूपिं बज्राचार्यपिं मस्तय्त गुरुमण्डल धलं दंकाः गुथिइ प्रवेश याकी। थथेहे न्हिनय् दे थाय्पां लोकोत्तर पूजा याइ ।

नापनापं झिंच्यागू विहारं मुंपिं सकल बज्राचार्यपिंत निम्ह पालापाखें यथाश्रद्धा जाकि, दक्षिणा, समय्बजि दान याइ। मेमेगु थीथी गुथिपाखें नं दान प्रदान याइ। सन्ध्याकालय् हाकनं भुइख्यलय् गणचक्र पूजा यानाः इष्ट देवताया चचा हालेगु याइ। थन नं थीथी गुथिपाखें प्रसाद इनेगु याइ। अले हाकनं थन हे आकिवंया निंतिं प्यम्ह पाःलाः चूडाकर्मया क्रम कथं क्वःछी। कन्हय् कुन्हु छेँ धू धकाः गुगुं नं विहारय् बज्रसत्व पूजा (गुह्य) याइ। बज्रसत्व प्याखं हुइकाः, इष्ट देवताया चचा हालेगु नं याइ। निम्ह पाःलाःपाखें सकल मुंपिं बज्राचार्य सर्वसंघयात यथाश्रद्धा जाकि, दक्षिणा व समय्बजि दान याइ। बहनी दे थाय्पा व झिंच्यागू बाहाःया थाय्पापिं च्वनाः लोकोत्तर पूजा याइ। थुकथं थ्व देय् आचागू परम्परा परापूर्व मल्लकालंनिसें हे मदिक्क न्ह्याना वयाच्वंगु धइगु अभिलेख खनेदु। थौंतक नं सकल बज्राचार्यपिनि अवस्था, पूर्वजपिनिगु महान योग, ऋद्धि सिद्धि, त्याग तपस्या, समाधि, उन्नति व संगठनात्मक स्वरुपयात लुमंके कथं थ्व देय् आचागूया परम्परा महत्वपूर्ण जुयाच्वंगु दु। बज्राचार्य जातिया एकताया नितिं थ्व तःधंगु ग्वाहालि जूवंगु दु ।

झीगु देशय् परापूर्वकालंनिसें महत्व दयाच्वंगु थ्व देय् आचागू परम्परा विश्वया न्ह्यःने छगू मौलिक, अदभूत परम्पराया रुपय् उदाहरण जुयाच्वंगु दु। सुं नं जातिं एकताबद्धया ज्या क्यने मफुगु इलय् बज्राचार्य जातिं परापूर्वकालंनिसें देय् आचागूया व्यवस्था यानाः संघ परम्पराया नमूना क्यनाच्वंगु दु। थौं थ्व परम्पराया नेपाःया मेमेगु जातिं नं थःपिनिगु एकताया नितिं अनुशरण याना वयाच्वन। तर विडम्बनाया खँ थौं कन्हय् आधुनिकताया प्रभाव, ब्यस्त जीवन शैली, ब्यावसायिकता, थीथी कथं मनोरञ्जन साधनया छ्यलाबुला व गरिबीया कारणं थ्व परम्परागत संस्कृति, रीतिरिवाज, गुथिगण, सामाजिक स्थितिइ तकं आघात लानाच्वंगु दु। अझ झीगु संस्कृतिइ पिनेया संस्कृतिं अतिक्रमण यानाच्वंगु दुसा मेमेगु जातिया संस्कृतिं प्रभाव याइगु हुनिं अल्पसंख्यक जातिया संस्कृति न्हनीगु अवस्था वयाच्वन। थुकिया प्रभाव व अतिक्रमण बज्राचार्य जातिइ नं लानाच्वंगु दु। थज्याःगु विविध कारणं यानाः बज्राचार्यपिनिगु देय् आचागू गुलि संगठित जुयाः विकास जुया वनेमाःगु खः, उलि जुइ मफुत। बज्राचार्यतय्सं थुकी ब्वति कायेत उलि ध्यान मतयेगु यानाहल। थुकिया कारण बज्राचार्यपिनि समूहगत कमजोरी नं खः। थ्व देय् आचागू धयागु पूजापाठ यायेगु, छुं भचा दक्षिणा कायेगु आदि ज्याय् जक सीमित जुयाच्वन। थौं कन्हय्या ल्याय्म्हतय्त थुकिं छुं रोचकता बी मफुत। थथेहे गुथि पाः फइपिनिगु निंतिं नं थ्व छगू तःधंगु आर्थिक व व्यवस्थापनया भार जुइगु कारणं इमिगु जीवन हे थाःगाः मदयेक धन्दासुर्ता काये मालाच्वन। देय् आचागूया व्यवस्थाया निंतिं वि.सं. २०४५ सालय् बज्राचार्य संरक्षण गुथि नीस्वनातःगु खः। थुकिं छुं भचासां पाःलाःपिंत आर्थिक अनुदान बीगु व बज्राचार्य परिवारय् एस.एल.सी. निसें पिएच.डी. याःपिंत व प्रतिष्ठित बज्राचार्यपिंत हनेगु, पदक बीगु नं याना वयाच्वंगु दु। तर सकल बज्राचार्यपिंसं थुकिया सदस्यता मकाःगुलिं थ्व संस्थाया आर्थिक अवस्था अझ नं बमलाःनि। थुकिया सदस्यता मकाःपिंत अनुदानया मबीगु जूगुलिं सदस्यता मकाःपिं गरिब बज्राचार्यपि अनुदानं बञ्चित जुयाच्वंगु दु। थुकी बिचाः यायेमाःगु स्थिति खनेदु। अथेहे आचागुथिइ मिस्तय्त नं सदस्यता बियाः इमिपाखें नं छुं क्रियाकलाप यानाः यंके दःसा थ्व देय् आचागूया स्वरुप हे मेकथं जूवनी। थ्व देय् आचागूयात अति रोचक यायेगुसा पूजापाठ जक यायेगु, दान कायेगु व बीगुली जक सीमित मयासे थौं कन्हय् ई स्वयाः बज्राचार्यपिंसं थःपिनि कलाकौशल वा प्रतिभा क्यनेगु, साहित्य सम्मेलन यायेगु, सफू, पत्रपत्रिका ब्वज्या यायेगु आदि ज्या नं यंकेफुसा बांलाइ थें ताः। देय् आचागूयात ताःआयु तक म्वाका तयेगु खःसा थज्याःगु सुधार नं बुलुहुँ बुलुहुँ याना मयंकुसे मगाः। भलसा दु, थ्व न्हूगु नीस्वंगु बज्राचार्य संरक्षण गुथि व मेमेगु बज्राचार्यपिंलिसे स्वापू दुगु थीथी संघ संस्था, क्लबपाखें छुं हिउपाः हयेगु ज्या जुइ। थुकिं हे बज्राचार्य जाति एकताबद्ध जुयाः समन्वय, सहिष्णुता दयाः आजु बराजुपिंसं म्वाका तःगु थ्व देय् आचागूयात लिपा लिपा तकं जीवन्त यानातये फइ, जाति एकताया नितिं आपालं ग्वाहालि जूवनी। सर्वप्रकार जगतो हितायः धकाः बिचाः कयाः न्ह्याः वनाच्वंगु थ्व बज्राचार्य जातिं सकसितं हित व कल्याण यायेफइ ।

(कन्हय् देय् आचागू खः)

More Stories Like this