उसाँय् मदुगु राजनीति व गिरिजाबाबु

राजेन्द्र महर्जन

छगू जमानाय् द्वन्द्वरत राजनीतिक दलतय् दथुइ मध्यस्थता यायेगु व सहमति निर्माण यायेगु ज्याय् महत्वपूर्ण भूमिका म्हितूम्ह नेताया नां खः नारायणकाजी श्रेष्ठ 'प्रकाश'। प्रकाशलिसे छकः नेपाली कांग्रेसया सभापति व तत्कालीन प्रधानमन्त्री गिरिजाप्रसाद कोइरालाया व्यक्तित्व व व्यवहार बारे जूगु अन्तरंग खँ थन न्ह्यथनेबहः जू। नेपाली कांग्रेसया राजनीतिक पृष्ठभूमि दुम्ह कम्युनिस्ट नेता प्रकाशं गिरिजाबाबुलिसे बाह्रबुँदे समझदारी न्ह्यः व लिउ यक्व संगत याःगु दु। व हे संगतया आधारय् स्वयेबलय् गिरिजाबाबुया वास्तविक व्यक्तित्व व व्यवहार गय् च्वं धइगु न्ह्यसः तयागु खः, प्रकाशयात। जिं धात्थें सीकेत स्वइगु पक्ष खः, राजनीतिक दलतय्गु दथुइ जुइगु विवाद, बहस व द्वन्द्वया इलय् गिरिजाबाबुया भूमिका गथे च्वं ?

गिरिजाबाबु प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु व शान्तिप्रक्रिया समस्याग्रस्त जुयाच्वंगु इलय् खँल्हाबल्हा जूगुलिं प्रकाशं न्हापां ला जिगु न्ह्यसःया लिसः बीत थाकु चायेकल। लिपा गिरिजाबाबुया वास्तविक व्यक्तित्व व व्यवहार बांलाक मसीकं शान्तिप्रक्रियाया जटिलता नं याउँक थुइमखुगु खँय् 'कन्भिन्स' जुइवं वय्कलं धयादिल: गिरिजाबाबु विवाद, बहस र द्वन्द्व याइम्ह नेता मखु। दलया नेतातय् दथुइ विवाद व बहस जुल धाःसा वय्कः 'उसाँय् मंत' धकाः तलय् च्वंगु क्वथाय् दुहां झाइ। सहमति जुल धाःसा जक न्हिलाःन्हिलाः कुहां झाइ अले थःगु खुशी फुक्कसित इनादी, न्ह्यःने वनेगु लँपुबारे सहलह ब्याकादी ।

थन गिरिजाबाबुया धात्थेंया रोग व हेकनंया उसाँय्बारे शल्यक्रिया यायेगु जिगु उद्देश्य मखु। तर नेतातय् दथुइ विवाद, बहस व द्वन्द्व जुल धाःसा गिरिजाबाबुयात उसाँय् मदइगु व्यवहार यक्व हे खने दयेधुंकल। देशया राजनीति रोगग्रस्त जुइबलय् वय्कः नं उसाँय् मदइगु सामान्य जुइधुकल। वयकः उसाँय् मदइबलय् देशया राजनीति नं रोगग्रस्त जुइगु नं असामान्य हे जुइधंकल। थुगु अर्थय् गिरिजाबाबुया स्वास्थ्य व नेपाली राजनीतिया रोग ला व लुसि थे प्यपुनाच्वंगु खनेदु ।

श्री ५ या सरकारनिसे नेपाल सरकारया प्रधानमन्त्री तक जूबलय् गिरिजाबाबुया स्वास्थ्यलिसे नेपाःया सत्ता-राजनीति स्वानाच्वंगु दृश्य खनीगु अस्वाभाविक मखु। उगु जमानाय् नेपाली राजनीतिया रोग स्यन धाःसा वय्कः नं विरामी जुइगु, वय्कःया स्वास्थ्यय् समस्या वल कि नेपाःया सत्ता-राजनीति हे बिमार जुइगु अजूचायापुगु क्रम नं सकसिनं खंगु हे खः। ०६३ सालया जन आन्दोलनय् नेतृत्वदायी भूमिका म्हितूम्ह छम्ह नेता जूगुलिं वय्कःया रोग व स्वास्थ्यलिसे देश, जनता व राजनीतिक दलतय्गु सरोकार व चिन्ता स्वानाच्वंगु खँ अजूचायापुगु खँ मखु। तर थः तसकं वृद्ध जुइधुकाः नं नेपाली कांग्रेसया सदाबहार सभापति जुयाच्वनेगु, न्हूगु पुस्तायात नेतृत्व लःल्हाना मबीगु अले न्हूगु पुस्तां विरोध र असहमति मप्वंकूतले कुर्सीइ प्यपुनाच्वनेगु ज्या धाःसा वय्कःया हे ताआयु व स्वास्थ्यया लागि स्वस्थकर प्रवृत्ति मखु ।

नेपाली कांग्रेस दुने व पिने 'सत्तान्ध धृतराष्ट्र' कथं बदनाम जूसां तबि नं वय्कलं थःगु सत्ताया विस्तार यायेगु प्रवृत्ति त्वःतूगु खने मदु। खतुं वय्कःया संयोजकत्वय् निर्माण जूगु उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्रयात नं गिरिजाबाबुया सत्ता-विस्तारया संयन्त्र कथं स्वइपिं नं मदुगु मखु। थ्व संयन्त्रयात षड्यन्त्र कथं थुइकीपिंसं थः सत्तालोलुप म्ह्याय्यात प्रधानमन्त्री दयेकेगु प्रपञ्चया विस्तारया अर्थय् नं थ्वयात व्याख्या यायेगु याः ।

न्ह्यागु जूसां तबि थ्व संयन्त्र २२ गू संसदीय दल व माओवादीया दथुइ, नेपाल सरकार व प्रतिपक्षया दथुइ दनाच्वंगु संवादहीनता व असमझदारीया पःखाः तछ्यायेत, संवादया लँपु जुनाः सहमतिया सम्भावना मालेत छगू बल्लाःगु दबू जूगु खँय् विवाद मदु। उकिं हे देशया वर्तमान संक्रमणकालीन राजनीति हे उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्रया यन्त्र दुने चाकःहिउगु खः। तर संयन्त्रया उच्च नेतृत्व धाःसा महाराजगञ्जया छेँनं पिहां वये फुगु मदु।
सकसिनं सि हे सिउ, गिरिजाबाबुया उसाँय् व नेपाली राजनीतिया रोगया थ्व अन्तरसम्बन्धया किचः उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्रया बैठकय् यक्व हे लाःगु दु। उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्रया बैठक गिरिजाबाबुया उसाँय्या कारणं तःक्वःमछि प्रभावित जुइधुकल। नेतातय् दथुइ जुयाच्वंगु विवाद, बहस र द्वन्द्वया समाधान यायेत दयेकूगु संयन्त्र स्वयम् हे संयन्त्रया वृद्ध संयोजक गिरिजाबाबुया अस्वस्थताया कारणं दीधुकल, बुलुहुँ-बुलुहुँ जक बैठक न्ह्याके माःगु स्थिति नं वयेधंकल। तर गिरिजाबाबु धाःसा विवाद, बहस र द्वन्द्वया कारण विरामी जुइगु, वय्कः अस्वस्थ जूगु कारणं राजनीतिक सहमति हे मजुइगु अवस्था यक्व हे खने दयेधुंकल। शान्ति व संविधान थुज्वःगु राष्ट्रिय एजेण्डा हे वय्कःया अस्वस्थताया कारणं महाराजगंजया क्वथाय् लिकुनीगु दुरावस्था नं मवःगु मखु। उकिं आः नं देशया संक्रमणकालीन राजनीति गिरिजाबाबुया छेँय् हे कय्कुनिगु खःला, वय्कःया रोगलिसे तुं रोगग्रस्त जुइगु खःला, सहमतिपूर्ण निकास पिहां हे मवइगु खः ला धइगु न्ह्यसः दंगु दु ।

थ्वहे समस्या समाधान यायेत उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्र छपलाः न्ह्यःने न्ह्याःवंगु दु। मंगलबार निसे गोदावरी रिसोर्टय् न्ह्याःगु उच्चस्तरीय राजनीतिक संयन्त्रया बैठक संयन्त्रया हे विकासया लागिं नं अग्रगामी छपलाः खः। संयन्त्रया संयोजक गिरिजाबाबुया क्वथाय्, गिरिजा बाबुया उपस्थितिइ जक जुइगु संयन्त्रया बैठक गोदावरी रिसोर्ट व होटल र्‍याडिसनय् जुइगु कम महत्वया खँ मखु। गिरिजाबाबुया अनुपस्थितिइ, निगूगु तहया नेतातय्गु उपस्थितिइ संयन्त्रया बैठक जूगु नं महत्वपूर्ण पहल खः। तर, थ्व सिबें नं महत्वपूर्ण राष्ट्रिय उपलब्धि उबलय् जुइ, गबलय् शान्ति व संविधान थुज्वःगु राष्ट्रिय एजेण्डाय् राजनीतिक नेतात छथाय् वइ, इमि दथुइ सहमति कायम जुइ ।

रिसोर्ट-रिसोर्टय् व होटल-होटलय् जूगु बैठकय् आमजनतायात माःगु शान्ति व संविधानय् सिबें सरकार बल्लाकेगु व क्वःथलेगुली बहस केन्द्रित जूगु खने दु। संविधान दयेकाः घोषणा यायेमालेधुकूगु अन्तिम अवस्थाय् वयाः राज्य पुनर्संरचना आयोग दयेकेगु व उकिया क्षेत्राधिकारय् विवाद यायेगु ज्या हिसि दुगु खँ मखु। अथे हे कब्जा सम्पत्ति फिर्ता, वाईसिएलया संरचना खारेज व माओवादीयात नागरिक दल दयेकेगु थुज्वःगु अभिजातवर्गीय एजेण्डाय् जक बैठक तक्यनेगु खःसा संयन्त्रया औचित्य समाप्त जुइफु, सरकारया औचित्य थंे हे।
थुज्वःगु विवाद व बहसया रिपोर्ट आधुनिक सञ्जयपाखे न्यनाच्वंम्ह झीगु जमानाया बिरामी धृतराष्ट्रयात थ्व संक्रमणकालीन इलं न्यनाच्वंगु दु: संयन्त्रं देशया रोगग्रस्त राजनीतियात वासः याइ लाकि माधव नेपालया नेतृत्वय् सञ्चालित दक्षिणपन्थी सरकारया आयु जक ताःहायेकी ?

More Stories Like this