गतिरोध याकनं ज्यंकि



सानुराजा शाक्य

छु देश सहज ढंगं न्ह्यानाच्वंगु दु ला? सक्रमणकालं न्ह्यानाच्वंगु देशया अवस्था गुज्वःगु जुइ? थीथी न्ह्यसःत दनाच्वंगु दु। छुं घटना विशेष बाहेक देश शान्तिपूर्ण रुपं हे न्ह्यानाच्वंगु खनेदु। तर थ्व धाकुफय् वये न्ह्यःया मौनता खःला धइथें च्वं। वर्तमान राजनीतिक वातावरणनाप जनता सन्तुष्ट मदु ।

राजनीतिक दलया क्रियाकलापनाप जनता सन्तुष्ट जुयाच्वंगु खनेमदु। राजनीतिक दलतय् दथुइ इलय् संविधान दयेकाः देशयात न्हूधाः यायेगु ज्याय् प्रतिवद्धताया म्हो दु। मानौं थन ०६२/०६३ सालय् तःधंगु जनआन्दोलन हे जूगु मदु। मानौं झिदँ तक थन माओवादी द्वन्द्वं देश भ्वाभः जूगु हे मदु। ततःधंगु हिउपाः धुंकाः द्वन्द्वय् लाःगु देशं प्रगति याः धइगु विश्वया अनुभव खः। थुज्वःगु अनुभव अफ्रिकी देशय् तकं खनेफु। तर नेपालय् थुकथं प्रगति जुइगु लँपुइ मथ्यंनि छाय्कि थन अझ नं सक्रमणकाल सिमधःनि धइगु मान्यता दु। राजनीतिक दलतय्गु क्रियाकलाप संक्रमणकालयात गुलि याकनं चीहाकः यायेगु धइगु बिचाः मदु। अर्थात हानं छक्वः सबल नेतृत्वया अभावं देशयात मेगु द्वन्द्वय् क्वफ्वाइगु आशंकाया दथुइ देश म्वानाच्वंगु दु। वइगु जेठ १४ तक दुने संविधान वइगु विश्वास हुया वनाच्वंगु थ्व इलय् राजनीतिक दलतय् दथुइ दयेमाःगु सहमति, सहकार्य व विश्वास कमजोर जुजुं वनाच्वंगु दु ।

सरकारय् दुगु दलतय् दथुया सहकार्य प्राकृतिक स्वयां नं परिस्थितिं ब्वलंका बिउगु बाध्यतां चिनातःगु सुपः थें जक खः। गुकिं यानाः सरकार ला दु तर सरकारय् दुगु दलतय् दथुइ हे हार्दिकता मदुगुलिं सरकारया ज्यां देश न्ह्याना च्वनेत सफल ला जुल तर समृद्धिया लँपुइ न्ह्याये मफुनि। थुकिया लिच्वः आर्थिक, सामाजिक व राजनीतिक ख्यलय् लानाच्वंगु खंकेफु। सरकारया कमजोर उपस्थितिया कारणं बाध्यताया लबः काइपिं थन यक्व दु। सीमित व्यापारीतय्गु कारणं हाकुबजाः पने फयाच्वंगु मदु। सरकारय् हे दुथ्याःपिं मन्त्रीतसें थ्व कमजोरीया लबः कयाच्वंगु दु। ई दतले मयायेगु तर ई फुइत्यंगु लबः कयाः अनुचित निर्णय याकेगु ज्याय् हे मन्त्रीत लगे जुयाच्वंगु दु। थुकिया लिपांगु दसु परराष्ट्र मन्त्रीया मेशिन रिडेबल पासपोर्ट भारतय् छापे यायेगु निर्णययात कायेफु। ईया बाध्यतायात थःगु व्यक्तिगत स्वार्थय् छ्यलेगु प्रवृत्ति नेपाःया सरकारय् च्वंपिंसं आः जक याना वयाच्वंगु मखु। नेपाःया निंतिं मेगु छुं ईया निंतिं राजनीतिक महत्वया विषय नेपाःया न्हूगु संविधान, संघीयताया प्रयोग व राज्यया पुनर्संरचना हे खः। थ्व सवालय् संविधानसभाय् दुथ्याःगु दलतय् दथुइ गुकथं गृहकार्य जुइमाःगु खः जुया मच्वंगु स्वयेबलय् देश अझ नं मेगु छुं ई अन्यौलताय् हे लाइगु खःला धइगु चिन्ता अप्वःगु दु। थुकिं यानाः अग्रगमनया निंतिं आशावादी जनतायात निराश याका बी। अन्ततः थुकिया लिच्वः हानं नं अधिनायकवादीतय् निंतिं साः तये थें जुइ। संघीयताया विरोधी, नेपाःया जातीय व सामाजिक समस्या समाधान जूगु स्वये मयःपिं महिताःतय् निंतिं अनुकूलता खः। अथे धइगु राप्रपा नेपाल थेंज्याःगु अग्रगमनया विरोधी राजनीतिक दलतय्गु निंतिं थाय् चकंका बीगु खः। प्रत्येक राजनीतिक परिवर्तन धुंकाः राजनीतिक दलतसें देशयात न्ह्याके मफुत धाःसा गुकथं प्रतिगमन लिहां वः धइगु अनुभव झीके यक्वं दु। राजनीतिइ खने दुगु गतिरोध न्हंकेत स्वंगू तःधंगु दलया स्वम्ह शीर्ष नेतात च्वनाः उच्चस्तरीय संयन्त्र स्वनातःगु दु। तर थ्व संयन्त्रया उपलब्धी धइगु आक्रोशित माओवादी आन्दोलनयात स्थगित याका तयेत जक ताःलात तर मुख्य समस्या माओवादी सेनाया समायोजन बारे ठोस निर्णय याये मफुनि। माओवादी सेनाया समायोजन व न्हूगु संविधान थवंथवय् परिपूरक जुयाः न्हयानाच्वंगु दु। माओवादी सेनाया समायोजन बिना संविधान घोषणा जुइगु संभावना मदु धकाः राजनीतिक दलतसें हे बिचाः बियाच्वंगु खः। बल्ल बल्ल अयोग्य लडाकूत अस्थायी शिविरं विदा बीत ताःलात तर सेना समायोजनाया खँ तःधंगु हाथ्याया रुपय् राजनीतिक दलतय्गु न्ह्यःने दु। न्हूगु संविधान वइ मवइ धइगु छगू आधार थ्व इलय् दथुइ माओवादी सेना समायोजनया समस्या ज्यनी कि मज्यनी धइगु नं खः। माओवादी सेना छम्ह नं नेपाली सेनाय् मतयेगु रक्षामन्त्रीया धापू पिने वयाच्वंगु स्वयेबलय् थुज्वःगु धापुतिं गतिरोध अप्वयेकीगु जक खः धइगु स्पष्ट जू। मेगु तःधंगु सवाल धइगु राज्यया पुनर्संरचना हे खः। संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना तथा शक्ति बाँडफाँड समितिं छगू अवधारणा संविधानसभाय् छ्वयेधुंकूगु दु। थुगु अवधारणाय् न्ह्यब्वःगु झिंप्यंगू प्रदेशया प्रस्तावया चर्चा आ थत्थें क्वलाइगु खने मदुनि। थुगु अवधारणां आदिवासी जनजातितय्गु निंतिं छुं राहतया नीति वःगुली विवाद मदु तर थुकियात कार्यरुप बीगु सवालय् राजनीतिक दलया ब्राम्हणवादी नेतृत्वं अःपुक स्वीकार याइगु सम्भावना मदुनि। थ्व कारणं नं नेपाःया राज्य पुनर्संरचनाया ज्या क्वमचाःतले राजनीति नं सुथां लाइ मखुनि। राज्य पुनर्संरचना बिनाया न्हूगु संविधानं जक हिउपाः महसुस याकी मखु। राज्य पुनर्संरचनाया ज्यायात गुलि लिपा लाकाच्वनी नेपाःया गणतन्त्र संस्थागत यायेत नं थाकुयाच्वनी। राज्य पुनर्संरचना बिनाया गणतन्त्र असफल जुइफु तर राजनीतिक दलतसें थ्व खँयात गम्भीर कथं कयाच्वंगु मदुनि। जातीय समस्यायात समाधान यायेगु धइगु जातीय आधारय् देशयात विखण्डन यायेगु भ्रम ब्राम्हणवादीतसें बियाच्वंगु दु। छुं ई न्ह्यवंनिसें जुयाच्वंगु ध्रुवीकरणं ब्राम्हणवादीत छथाय् व परिवर्तनकामी उत्पीडित जातीय पुचःत छथाय् लाइगु जातीय सामाजिक राजनीतिक ध्रुवीकरण नं अप्वइगु अवस्था दु। ब्रम्हू क्षेत्रीत नं संगठित रुपं परिवर्तनया विरोधय् यथास्थितिया पक्षय् थःत न्ह्यब्वः वःगु स्वयेबलय् परिवर्तन पक्षधरतय् एकता व सक्रियतायात हाथ्या बियाच्वंगु दु ।

More Stories Like this

जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा
प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया