नेता भिंसा राज्य नं भिनीगु जुयाच्वन

डी.आर. खड्गी

भारतया विहार राज्यया नक्सलवारी धाःगु थासं शुरु जूगु भारतीय कम्युनिष्ट पार्टीया सिद्धान्त व रणनीतिलिसे मतभेद जुयाः चारु मजुमदारया नेतृत्वय् छगू हार्ड लाइनर सशस्त्र संघर्ष न्ह्याना वन। सन् १९७० या दशकय् चारु मजुमदारया गुलिं नेतायात जेलय् कुना बिल, गुलिसितं हत्या यानाः अस्तित्व हे समाप्त यानाबिल। थौंकन्हय् अन हानं न्हूगु ढंगं सशक्त जनयुद्ध न्ह्याकाः भारतीय माओवादी पार्टीं अनया सरकायात हायल कायल यानाच्वंगु दु। स्वंगू वाम पार्टी जानाः न्ह्याकाच्वंगु थ्व माओवादी अभियान गुलि सफल जुइगु खः धाये मफुनि। छगू हार्ड लाइनर माओवादी पार्टी बन्दूक ज्वनाः शोषकत समाप्त यायेगु धकाः वनाच्वंगु दुसा मेगु भारतीय मार्क्सवादी कम्युनिष्ट पार्टी बन्दूकं मखु मतदानया माध्यमं सत्ता कब्जा यायेगुली न्ह्याः वनाच्वंगु दु। मार्क्सवादी पार्टी नं शुरुइ ला बन्दूकं हे सत्ता कब्जा यायेगु लँपुइ हे वंगु खः लिपा पार्टीं विश्लेषण यात कि बन्दूकं सत्ता काये धकाः लगे जुयाच्वंत्तले सत्तधारी कांग्रेस पार्टीयात जक अप्वः फाइदा जुइ, उकिं बन्दूक त्वःताः मतया लिधंसाय् हे सत्ता कब्जा यायेगु लाइन ज्वनाः न्ह्याः वन। भारतीय मार्क्सवादी पार्टीं मतया प्रयोग यानाः भारतया निगू राज्य केरला व पश्चिम बंगालय् सफलता चूलाकल। सन् ६० या दशय् केरलाय् मार्क्सवादी पार्टीं बहुमत हयाः राज्यया मुख्यमन्त्री पद कयाः अन यक्व हे सुधारया ज्या यात। केरलाय् कम्युनिष्ट पार्टीं विकास याःगु खनाः केन्द्रया सरकार झस्के जुल ।

मार्क्सवादी कम्युनिष्ट पार्टीया सिद्धान्त व नीतियात सही ढंगं प्रयोग याःगु मेगु राज्य खः पश्चिम बंगाल। बंगालयात सही नेतृत्व बिउम्ह सिद्धान्तवादी व्यवहारवादी सफल नेता खः ज्योति बसु। बसुया नेतृत्वय् पश्चिम बंगाल विकास यायेत सफल जुल। ज्योति बसुं पश्चिम बंगाल विकासया लागिं थुलि जक यात कि अनया समाजयात हानी यानाच्वंगु सामन्ती संस्कार व संस्कृतियात नष्ट यानाः वैज्ञानिक ढंगया संस्कार व संस्कृति तकं विकास याना क्यन। ज्योति बसुं कांग्रेस पार्टीयात पश्चिम बंगालं चीका छ्वयेगु लागिं सन् १९६७ स अनया स्वंगू पार्टीत बंगला कांग्रेस, सीपीआई व सीपीआई (मार्क्सवादी) मिले जुयाः चुनाव ल्वात। उगु चुनावं कांग्रेसयात पश्चिम बंगालया सत्तां पूर्ण रुपं हे हुतांचा नका बिल। उगु इलय् ज्योति बसुं मुख्य मन्त्रीया पद त्याग यानाः अजय मुखर्जीयात मुख्य मन्त्री दयेकगु सिफारिस यानाः उदारता क्यंगु खः। सन् १९६७ निसें करिब झिदँ तक पश्चिम बंगालया वाम सरकारयात अस्थिर यायेत केन्द्र सरकारं खुब कुतः याःगु खः। उकिया निंतिं अनया सरकार भंग यानाः राष्ट्रपति शासन नं लागू याःगु खः। थ्व क्रम छक्वः जक मखु तःक्वः हे चले जुल। थ्व क्रम यक्व जुसेंलि अन्ततः सन् १९७७ स सीपीआई (एम.) पाखें चुनावय् अत्यधिक बहुमत हयाः पश्चिम बंगालय् बहुमतया सरकार न्ह्याकाः मुख्यमन्त्री ज्योति बसु जुयादिल। बसु सत्ताय् वने न्ह्यः पश्चिम बंगालया आर्थिक स्थिति स्यना वनाच्वंगु खः। बंगालया आर्थिक स्थिति स्यंगुया कारण सामन्ती ढंगया आर्थिक संरचनां यानाः खः। सामन्ती आर्थिक संरचनाय् सामन्तीया नाइकेतय्सं न्ह्याबलें नं थःगु सत्ता बचे यायेत जनतायात अशिक्षित यानाः अन्धकारय् हे तया तयेत स्वइ। ज्योति बसुं न्हापांगु शाहसिक पलाः कथं व्यापार व वाणिज्य क्षेत्रय् सुधार यात। पुलांगु ब्रिटिश शासनकालीन नीति ज्वनाः बंगालया व्यापार वाणिज्य कब्जा यानाच्वंपिं पिनेयापिं मारवाडीतय्त धमाधम माइनस याना यंकल। मारवाडीतय्सं अन ब्यापारया लागिं राज्य सत्तायात समेत स्यंकाः हाकुबन्जाः याइगु खः। ज्योति बसुं हाकुबंजाः मारवाडीया कब्जा लानाच्वंगु बंगालया व्यापार क्षेत्रयात उपिंपाखें मुक्त यानाः जनतायात राहत बीगु आर्थिक नीति लागू यात। सत्ताय् च्वनाः याःगु मेगु महत्वपूर्ण ज्या धइगु पञ्चवर्षीय योजना तयार यात। थ्व योजना पूरा यायेगु लागिं वैज्ञानिक ढंगं भूमि सुधार लागू यानाः कृषि उत्पादन वृद्धि यासें विद्यमान खाद्य समस्या समाधान यात। कृषि उत्पादन अप्वसेंलि राज्यया आर्थिक श्रोत नं अप्वल। राज्यया आर्थिक स्रोत अप्वःगुलिं दिल्ली सरकारं बजेट कटौती याना बिल। ज्योति बसुं कृषि आधारित उद्योग व मेमगु उद्योग स्थापना यानाः राज्यया बेरोजगारी समस्या समाधान यायेत नं सफल जुल। गामंनिसें जनवादया अभ्यास शुरु यानाः जनताया दथुइ समझदारी वृद्धि याःगु जक मखु जातीय एकता क्वातुकेत नं सफल जुल। शिक्षा व स्वास्थ्य ख्यलय् नं सुधार यानाः जनतायात राहत बीत ताःलात। न्याय व प्रशासन ख्यलय् नं पारदर्शी ढंगं न्हूगु वातावरण हयाः जनताया ज्यायात सरल व सुलभ यासें अःपुगु न्याय व सेवा बीगु ज्या न्ह्याकल। ज्योति बसुया सफल नेतृत्वं यानाः लगातार २३ दँ तक राज्यया जनतां वय्कःयात सरकार चले यायेगु अवसर बिल। ज्योति वसुया अन्त्य लिपा नं वय्कःया मार्क्सवादी कम्युनिष्ट पार्टीं हे पश्चिम बंगालय् सरकार चले यानाच्वंगु दनि। बसुया निःस्वार्थ सेवा व सकारात्मक बिचाःयात विश्वया आपालं नेतातय्सं अति श्रद्धां सम्मान यानाच्वंगु दु धइगु खँ वय्कःया मृत्यु लिपा प्रमाणित जुल। नेपालय् नं मार्क्सवादयात सही रुपं प्रयोग यायेगु हिसाबं मदुम्ह मदन भण्डारीं जनताया मत कयाः सरकार चले यानाः विकास यायेगु नीति ज्वंगु खः। न्हापा झापा आन्दोलनया नामं झिंप्यम्ह सामन्तीया हत्या यानाः चर्चाय् वःगु माले लिपा वनाः बहुदलीय प्रतिस्पर्धाय् वनेगु निर्णय याःगु खः। वय्कलं बन्दूकं सत्ता कब्जा याये मफइगु ठहर यात। रुस व
युरोपया कम्युनिष्ट पतन जूगुपाखें शिक्षा कयाः नेपालय् मार्क्सवादया न्हूगु प्रयोग धकाः 'बहुदलीय जनवाद' धइगु सिद्धान्त न्ह्यःने हयादिल। वय्कःया सही नेतृत्व व नीतिया कारणं २०५१ सालया आमचुनावय् एमाले पार्टी सरकारय् वनेत सफल जुल। उगु इलय् मदन भण्डारीया अवसान जुइधुंकूगु जूसां मनमोहन अधिकारीया नेतृत्वं सफलतापूर्वक सरकार सञ्चालन यात। तर मनमोहन मदयेधुंकाः एमाले नेपाली जनता सिबें विदेशी लय्तायेकेगु लँय् वन। नेपाःया थ्व घटना व पश्चिम बंगालया दसुं छु क्यनी धाःसां यदि भिंपिं नेतातय् ल्हातय् सत्ता लात धाःसा देय् विकास यायेत थाकु मजू खनिं ।

More Stories Like this