नेवाः मानसिकता व पशुपति पुजारी प्रकरण

- नरेशवीर शाक्य

धर्म व संस्कृतिया खँयात कयाः मुलुकय् छकः हाकनं आम जनताया दथुइ असन्तुष्टि ब्वलनाः धर्म व संस्कृतिया परम्पराय् विचलन वःगु दु । मुलुक अशान्त तकं जुयाः सर्वसाधारण जनताया आस्थाय् घाः लाःगु दु । सरकारया गलत रवैया व आम जनताया धर्म प्रतिया भावनायात म्हो आंकलन यानाः सरकारं काःगु पलाः बाध्यात्मक स्थितिइ हाकनं लित कायेत बाध्य जुया बिउगु दु ।

राजनीति व सांस्कृतिक नीतिया समन्वय जुइ मफुत धाःसा सरकार असफल तकं जुइगु दृष्टान्त विश्वया राजनीतिइ अनेक दु । सरकार असफल जक मखु मुलुक नापं विवेकहिन जुयाः परम्परा व संस्कृतिया नाश जुयावंगु नं आपालं दसुत दु । तर सत्ताया मादय् थःपिंत सर्वेसर्वा तायेकीपिं न्ह्याबलें हे थज्याःगु परिस्थितिया शिकार जुइगु याः ।

नेकपा (माओवादी) सत्ता प्रमुख जुइवं थःपिनिगु नीति व सिद्धान्तया लिधंसाय् सत्ता न्ह्याकेगु कुतलय् मुलुकय् सांस्कृतिक क्रान्ति हयेगु म्हगस खंकाच्वंगु दु । मुलुकय् शदिऔं निसें न्ह्याना वयाच्वंगु धार्मिक व सांस्कृतिक मूल्य व मान्यताया हीकेगु कुतः सत्ताया लिधंसाय् न्ह्याकाच्वंगु दु । वंगु दँया क्वचाःगु येँयाः व आः नकतिनि राजनैतिक प्रभुत्व कायम यायेत पशुपतिइ पुजारीया नियुक्ति थुकिया हे लिच्वः खः । सरकारया थ्व निगुलिं कुतः असफल जूगु दु । मुलुकय् शदिऔं निसें न्ह्याना वयाच्वंगु परम्पराय् अवरोध वःगु दु । येँयाः प्रकरणय् राष्ट्र प्रमुखं कुमारीया ल्हातं सिन्हः ती मखंगु खः । पशुपित पुजारीया प्रकरणय् अविछिन्न रुपं न्ह्याना वयाच्वंगु पशुपतिनाथया नित्य पुजा तःन्हु तक अवरुद्ध जूगू दु ।

छुं नं जातियात न्हंकेगु खःसा उमिगु भाषा संस्कृतिइ प्रहार यायेमाः धइगु मान्यता राजनैतिक ख्यलय् दु । पाचायत कालय् 'छगू भाषा छगू जाति-संस्कृति'या नारा बियाः मेमेगु फुक्क हे भाषा संस्कृतियात न्हंकेगु कुतः जुल । राज्य सत्तां पूर्णरुपं न्हंकेत सफल जुइ मफुतसां थनया आदिवासी जनजातितय्गु आपालं सम्पदा नष्ट जुल । गुलि भाषा संस्कृतिया लोप प्रायः हे जुल । थुकिं दकलय् प्रभाव लाकूगु लागा धयागु दायित्वबोधया भावना जुया बिल । संस्कृति सम्पदा प्रति थःपिनि गौरवया दायित्वयात न्हंका बिल । थुकी दकलय् अप्वः प्रभावित जूपिं नेवाःत खः । थ्व खँयात आःया पशुपित पुजारी प्रकरणं झन हे स्पष्ट याना बिउगु दु ।

नेपाःया मूल बासिन्दा नेवाःत खः धइगु खँय् गनं हे विवाद मदु । थनया कला, संस्कृति, जात्रा, पर्व, नखःचखःया शुत्रधारत फुक्कं हे नेवाःत हे खः । थन अनेक जाति व वंशयापिं मनूत जुजु जुल तर जातिं न्ह्यागु हे जूसां उपिं नेवाः जुया वन । थनया जनता जक मखु जुजुत नापं नेवाः जुया वंगु खः । नेवाः जुयागु नातां थनया हरेक सम्पदाय् नेवाः तय्गु अधिकार दयेमाःगु स्वाभाविक हे खः ।

नेपाःया पुलांगु धार्मिक सम्पदा धइगु थनया स्वयम्भू, पशुपतिनाथ खः । पशुपतिनाथया अस्तित्व किरातकालय् हे दयेधुंकूगु खँ इतिहासं कनाच्वंगु दु । अनेक मल्ल जुजुपिंसं पशुपति देगःयात छाये पिउगु व लुँया गजू छानातःगु शिलापत्र दु । थन न्हापांनिसें हे पुजा याईपं मनूत दु । मेपिं पुजारी वये न्ह्यः थुपिं नेवाःत खः धइगु खँय् विवाद मदु । अझ पशुपति देगः बौद्ध सम्पदा स्यंकाः दयेकूगु व पशुपित निर्माणया शुरु इलय् थनया पुजारी शाक्यत खः धयागु खँ नं गनं उल्लेख दु । थुकथं थ्व सम्पदा नेवाःतय्गु खः धयागु अनेक ऐतिहासिक पृष्ठभूमि दयाः नं आः जूगु पशुपति पुजारी विवादय् थनया पुजारी नेवाःत हे जुइमाः धयागु माग सशक्त रुपं पिदने मफुत । थन पुस्तौंनिसें पुजा न्ह्याका वयाच्वंपिं छथ्वः पुजारीतय्सं नेवाः पुजारी हे नियुक्त जुइमाः धयागु माग तयाः संघर्ष समिति तकं दयेकूगु समाचार पिदंगु दु । तर पशुपतिया पुजारी नियुक्ति बारे गथे मेमेगु जातियापिं मनूत थःपिनिगु अधिकारया निंतिं अग्रसर जुयावःगु खने दत नेवाःतय्गु संघर्ष समितिया निमार्ण जुलं नं नेवाःत आन्दोलित जूगु खने मंत ।

पशुपतिया पुजारी प्रकरण नेवाःतय्गु निंतिं छगू अलग्ग हे मुद्दा थें च्वना बिल । नेवाःत थनया न्हापाया पुजारी खःसां थ्व मुद्दा नेवाःत नाप स्वापू हे मदुगु थें नेवाःतय्सं कयाच्वंगु खने दत । पशुपित पुजारी प्रकरण केवल ब्रम्हू भट्टतय्गु थें तायेकाः थुकी थःपिनिगु सरोकार क्यनेत नेवाःत न्ह्यमचिल । थ्व दास मानसिकताया लिच्वः खः । पशुपित धयागु हिन्दूतय्गु खःसां ब्रम्हूतय्गु जक खः धयागु मान्यता ब्वलंकेत राज्यं नेवाःतय्त स्वसःदँ तक धार्मिक सामाजिक ख्यलय् दमन यानातःगुया लिच्वः खः । थ्व पुजारी पदय् दावी याये मफइ कथं नेवाःतय्त नपुंशक दयेकातःगुया चिं खः । मखु धयागु खःसा थन पशुपति लागाय् जक पशुपति द्यःनाप स्वानाच्वंगु दँय्दसं न्यायेका वयाच्वंगु झिंखुगुलिं मल्याक जात्रापात्राया इतिहास छु खः ? पशुपति विकास कोषया नामं थ्व लागां नेवाःतय्गु प्रभूत्व न्हंकेत यानाच्वंगु षडयन्त्रया लिच्वः खः । नेवाःत थनया आदिवासी व पशुपति लागाया फुक्कं सांस्कृतिक जात्राया प्रणेता खःसा थुपिं मू पुजारी जुइ मजिउ धयागु खँ नेवाःतय्त दास मानसिकताय् हे ल्यकां तयेगु बाहेक मेता छुं मखु । उकिं पशुपति लागाय् जुयाच्वंगु नेवाः वस्तिया विस्थापन पुजा संस्कृतिइ हयाच्वंगु विचलन फुक्कं पनेगु निंतिं सकल नेवाःतय्सं थःपिनिगु दास मानसिकतायात हुया छ्वयेगु न्हू नेपाः निर्माणया पूर्वाधार जुइगु खँय् चिन्तन जुइमाः ।

More Stories Like this