सुया पुण्य बल्लाः वहे बलवान

सुनिता मानन्धर

'छु पित वहे सइ' थ्व सकस्यां सिउगु खँ खः। आलु पिनाः प्याज सइ मखु, गोलभेरा पिनाः भान्ता सइ मखु। गुकथंया पुसा पित उकथं हे मा सइगु खः। थथे धयागु मतलब गुकथंया कर्म यात, उकथं हे फल वइ। बांलाःगु कर्म याःसा बांलाःगु हे फल वइसा बांमलाःगु कर्म याःसा विपाक भोग याये माली।
थौं थः याउँक म्वायेगु निंतिं धाये वा थःगु जीवनय् आनन्द कायेगु निंतिं नाना कथंया पाप कर्म यानाच्वनी। पापा कर्म यानाः धन सम्पत्ति मुनाः थःत अतिकं सुखी तायेकाच्वनी। वं गबलें पाप कर्मया लिच्वःयात छक्वः बिचाः यानाः स्वइ मखु। थुकथं वइगु लिच्वःयात थुइकेगु निंतिं झीसं बुद्ध बचन न्यनाः मनन याना यंके फयेमाः। धम्मपदया मूर्ख वर्गय् धयातःगु दु - 'पापया फल भोगे याये म्वातले मूर्खतय्सं थम्हं याःगु खराब ज्यायात कस्ति थें तायेकी, तर पापया फल भोगे यायेमाल कि दुःखित जुइ।' खय्त ला सुख भोगया इच्छा यानाः पाप कर्म याःसां थुकिं लिपा दुःख हे बीगु खँ थुगु झ्वलय् स्पष्ट जुयाच्वंगु दु। अथेहे दण्ड वर्गय् नं पापया परिणामया खँ थुकथं न्ह्यथनातःगु दु - 'मूर्खयात पाप यायेगु इलय् दुःख जुइ धकाः ज्ञान दइ मखु, लिपा थःगु कर्मया फल भोगे यायेमाल कि वयात मिं पू थें पश्चाताप जुइ ।'

मनूतय्सं राग, द्वेष, मोह, क्रोध, तृष्णा आदिया हुनिं पाप कर्म यानाच्वनी। बौद्ध साहित्यय् द्वेष चित्तया हुनिं जुजु सुप्रबुद्धं तथागतयात विनाश यायेगु मनंतुंगु खः। तर वया द्वेष चित्तया कारणं यानाः व मरण लिपा नरकय् उत्पन्न जूवने माल। अथेहे न्यय्न्यादँ तक फा स्यानाः फाया ला मियाः आनन्दं जीवन हनाच्वंम्ह चुन्दसुकरिय नं थःगु जीवनया लिपांगु अवस्थाय् थः नं फा थें हालाः च्वनेमाल। थम्हं याःगु कर्म विपाकया हुनिं मरण लिपा नं व अवीचि नर्कय् जन्म जूवन। थुगु खँयात ध्वाथुइकेत थुगु गाथा छक्वः स्वये, 'थम्हं याःगु पापं थःत हे पीडा जुइ। मूर्खजनं याःगु पापपाखें पत्थरं पिहांवःगु हिरां थः पिहांवःगु ल्वहंयात चाये थें चाइ ।'

कसर वर्गया थुगु गाथां मनूतय्त सचेत यायेत बः बिउगु दु। थुकी धयातःगु दु, 'राग ज्वःलाःगु मि मेगु मदु। द्वेष ज्वःलाःगु ग्रह मेगु मदु। मोह ज्वःलाःगु जाल मेगु मदु। अथेहे तृष्णा समान खुसि मेगु मदु।' उकिं थुगु गाथां झीत राग, द्वेष, मोह व तृष्णाया बसय् च्वने मजिउगु खँ ध्वाथुइका बिउगु दु। थुकिया बसय् लानाः झीसं पाप कर्म याये मजिउ ।

पाप कर्म धयागु अकुशल कर्म खः। झीसं चायेकं वा मचायेकं मन, वचन व शरीरं अकुशल कर्म यानाच्वनी। मनं याइगु अकुशल कर्म लोभ यायेगु, क्रोध यायेगु व मिथ्या दृष्टि जुइगु खः। वचनं याइगु अकुशल कर्म मखुगु खँ ल्हायेगु, चुगलि यायेगु, छाक्क खँ ल्हायेगु, म्वाःमदुगु खँ ल्हायेगु खः। अथेहे शरीरं याइगु अकुशल कर्म प्राणी हिंसा यायेगु, खुया कायेगु, मिथ्याचार यायेगु खः। थुगु झिगू अकुशल कर्मपाखें तापाना च्वनेफुसा झी पाप कर्मपाखें तापाइ ।

पाप कर्म यायेगु इलय् सत्संग यानाः पाप कर्म याः जूपिं नं दु। थौं पलाःपतिकं नाना कथंया मनूत ध्वदुइ। ध्वदूपिं सकलें सज्जन हे जुइ धकाः नं धाये फइ मखु। थुगु इलय् यदि पापीया संगतय् थः लात धाःसा थःगु पलाः नं पापया लँपुपाखे हे न्ह्याइ ।

अथेला भिंगु, बांलाःगु, पूण्यया ज्या याये धयागु तसकं थाकु। जब छुं कथंया बांलाःगु ज्या यायेत्यइ, अन अनेक कथंया पंगः दंवइ। थौं झीगु देशय् हे स्वयेगु खःसा मभिंगु, बांमलाःगु ज्या यानाः थःत प्रतिस्थापित यानातःपिनिगु हैकम दु। थःपिंसं गतिलाःगु ज्या याःसां उकिया लिच्वः गतिलाक्क पिहांमवःगुलिं हीमी चायाच्वंपिं नं म्वः म्वः खनेदु। तर थन छु लुमंकेमाः धाःसा 'थःत बांमलाःगु अहितया ज्या याये अतिकं अःपु तर हित जुइगु ज्या याये तसकं थाकु।' झी प्राणीत मध्ये सर्वश्रेष्ठ प्राणी खः, उकिं झीसं अःपुगु, बांमलाःगु, अहितया ज्या यानाः मखु, थाकुसां बांलाःगु, हित जुइगु ज्या हे याना वनेमाः ।

पुण्यया ज्या भतिचा जक याःसां थुकिया फल अनन्त जुइगु खँ बौद्ध साहित्यय् थुकथं न्ह्यथना तःगु दु - अतिकं कञ्जुसम्ह अदिन्नापुब्बकया काय मकुण्डली थःगु जीवनया अन्तिम इलय् भगवान बुद्धया दर्शनया प्रभावं देवलोकय् जन्म जूवंगु खः। अथेहे अनाथपिण्डक महाजनया थाय् ज्या याइम्ह मनुखं अर्थउपोसथ ब्रत जक पालना यायेवं हे वं बृक्षदेवता जुयाः जन्म कायेखंगु खः। भगवान बुद्धं दश पारमिता पुण्य पूवंका बिज्याःगुलिं हे बुद्धत्व प्राप्त यानाबिज्याःगु खः। पुण्यया प्रभावं ईन्द्रया सभायात हे हलचल यायेफु। उकिं पाप कर्मयात पुण्यं त्याकेफुसा व दकलय् बलवान खः। लोक वर्गय् धयातःगु दु, 'सुनां पाप कर्मयात पुण्य कर्मं त्वपुइ, वं थुगु लोकया सुपाचं त्वःतूम्ह तिमिलां थें तेज ह्वली।'
थौं मनूतय्सं क्षणिक सुखया निंतिं द्वलंद्वः ईतक दुःख सीमाःगु पाप कर्म यानाच्वनी। न्हापाया जुनी याःगु पापया विपाक लिपाया जुनी तक लित्तुलिना च्वनीगु खँ क्वय् न्ह्यथनातःगु खं यचुका बिउ - वाराणसी देशया छम्ह वैद्यं मिसा छम्हेसिया मिखाय् वासः तयेकाः वया मिखा बांलाक खंकाबिल। तर उम्ह मिसां थम्हं बांलाक खन धाल कि थः काय् म्ह्याय् वैद्ययाथाय् च्यः तये यंकेमाली धकाः वैद्ययात थम्हं मिखां मखं धयाबिल। वैद्यया नं तं पिहांवयाः वयागु मिखा निगलं कां जुइगु वासः तयेका बिल। थुगु हे अकुशल कर्मया कारणं यानाः बुद्धकालय् चक्खुपाल भिक्षु जुयाः नं मिखा निगलं मखंक कां जुयाः च्वनेमाल ।

उकिं थौ झीसं 'छुं पाप कर्म मयायेगु, पुण्य सञ्चय यायेगु, थःगु चित्तयात शुद्ध यायेगु थ्वहे बुद्धया शिक्षा खः' धइगु खँयात थुइका कायेमाःगु दुसा थुकियात हे थःगु पथप्रदर्शक दयेकाः न्ह्याःवनेमाःगु दु ।

More Stories Like this