शान्तिया मू लँपु: इलय् हे संविधान निर्माण

शाक्य सुरेन

लोकतन्त्र व शान्तिया निंतिं नागरिक आन्दोलनं 'क्वःछिउगु इलय् हे संविधान, मानवअधिकारसम्मत संविधान, अग्रगामी संविधान' मू तातुना कःघानाः फागुन लछिया नितिं 'नागरिक सत्याग्रह' अन्तर्गत थीथी ज्याझ्वःत पित बिउगु दु। गुगु ज्याझ्वलय् नागरिक जागरण सतक यात्रा, नागरिक सभा, ४८ घण्टे नागरिक खबरदारी धर्ना, नागरिक खबरदारी सभा दुथ्यानाच्वंगु दु। २०६६ फागुन ४ गते निसें न्हू संविधान पित बीगु दिं १०० न्हु जक ल्यं दनिगु लुमन्ति याकुसें काउण्ट डाउनया पतिं ल्याः खायेगु कथं खबरदारी यायेगु थ्व ज्याझ्वः पितबिउगु खः ।

नागरिक आन्दोलनं पित बिउगु न्यागू मू इनाप थुकथं दु -
१) राजनीतिक दलं थःगु फुक्क ध्यान इलय् हे जनादेश कथं अग्रगामी, मानवअधिकारसम्मत संविधान पित बीत व शान्ति प्रक्रिया मू तातुनाय् थ्यंकेत केन्द्रित या। संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रयात संस्थागत यायेगु ज्या सुनिश्चित या।
२) अग्रगमनया शर्तय् मित्रता व सहमतिया राजनीतियात नाला का।
३) राजनीतिक पंगः मदयेकेत विवादित विषयत व्यवस्थापिका संसदय् दुका। सतकं मखु, संसदं समस्याया निकास लुइकि।
४) विस्तृत शान्ति सम्झौता अक्षरशः पालना या।
५) अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतया विधानयात तुरुन्त अनुमोदन या।
थुपिं आज्जु पूवंकेत नागरिक आन्दोलनया आह्वानय् देशव्यापी दबाबमूलक ज्याझ्वःयात न्ह्याकेगु ज्या नं जुइ।
प्रमुख राजनीतिक दलतय्गु दथुइ असमझदारी व सत्ता केन्द्रित आरोप प्रत्यारोपं नेपाःया संविधान दयेकेगु व शान्ति प्रक्रिया झ्वाकलय् दुनेत्यंगु खः वा संकटय् लायेत्यंगु खः कि धइगु आशंका व चिन्तन यक्व न्ह्यवंनिसें जुइधुंकूगु खः। सरकार, पार्टी व सभासदपिं धाःसा थुखेपाखे ध्यान मबिसे सत्ताय् गथे यानाः थ्यंकेगु, सत्ताया मेच गथे यानाः ल्यंका तयेगु धइगुपाखे जक ध्यान बियाच्वंगु खनेदु। आम जनतां सहयाये मालाच्वंगु महङ्गी, अभाव, असुरक्षा, सार्वजनिक अनुशासनहिनता, दण्डहिनता व अराजकतायात कयाः राजनीतिक दलत उदासिन खनेदु। सत्तारुढ दल व एनेकपा (माओवादी) दथुइ धेंधेंबल्लाः जुयाच्वंगु खनेदु। २०६२/०६३ या जन आन्दोलन व विस्तृत शान्ति सम्झौताया मू मर्म धइगु देय् व आम जनताया पँलिनाः सहमतिया राजनीति यायेगु खः। तर थ्व खँ मू मू राजनीतिक दलतसें ल्वमंकाच्वन। छखेर इलय् हे संविधान पित बी मफइला धइगु सकल नागरिकया चिन्ता, मेखेर पित हे बिउसां जनताया हिउपाःया आकांक्षा पाय्छि कथं संवोधन जुइ कि मजुइ? नां जकया म्हुतुप्वाः तिकेगु यथास्थितिवादी संविधान हे जकं ल्हातिइ लाइगु खःला? धइगु आशंका नं ब्वलनाच्वंगु दु। नां जकया संविधान ला २००७ सालंनिसें हे झीगु ल्हातिइ मदुगु मखु ।

संविधान पित बीगु ई न्ह्यःने वःलिसे राजनीतिकर्मीतय्सं संविधान दयेकेगु नितिं खुलाया ई तनेगु खँ पित हयाच्वंगु दु। संविधानविद्तय्सं धाःसा प्राकृतिक प्रकोप वा संकटकालया अवस्था मजुइकं अथें अथें ई तने मजिउ, अज्याःगु प्रावधान मदु धकाः धयाच्वंगु दु। गुलिसियां ई तन धाःसा झन थ्व संविधान दयेकेगु ज्या जटिल जुजुं वनी, अले देश हानं द्वन्द्व व संकटकालय् फँसे जूवनीगु आशंका यानाच्वंगु दु। गुलिसियां धयाच्वन - थ्व ६०१ म्ह सभासदतय्सं थःगु जागिर ल्यंकेगु निंतिं नं चांचां च्वनाःसां नां जकया संविधान इलय् हे झीगु ल्हातिइ लाका बी। तर जनताया चाहना थ्व मखु। उकिं इलय् हे संविधान पित बी मफुत धाःसा थुपिं ६०१ म्ह सभासदत जाँचय् ताःमलाःपिं प्रशिक्षार्थी थें जूवनी, वयां कन्हय् कुन्हु निसें संसद असंवैधानिक जूवनी। देश हाकनं छक्वः झ्वाकलय् दुनी, कानूनविहिन, संविधानविहिन जुइ। गुलिसिनं थ्व नं धयाच्वन कि थुकिं इलय् संविधान दयेकाः बिल धाःसा कन्हय् चुनाव जुइबलय् इलय् संविधान दयेकूपिं धइगु क्रेडिट कयाः त्याका वये फइगु नं सम्भावना दु। उकिं न्ह्यागु जूसां झी सकल सचेत नागरिकयात इलय् हे अग्रगामी संविधान हयेत संविधान सभायात दबाब बीगु निंतिं न्ह्यचिलेत इनाप याये ।

(च्वमि लोकतन्त्र व शान्तिया नितिं नागरिक आन्दोलनया छम्ह न्ह्यलुवा खः।)

More Stories Like this