राजधानी ल्ह्ययेगु चर्चा

सानुराजा शाक्य

न्हूगु संविधानपाखें राज्य पुनर्संरचनाया खँ ब्यानाच्वंगु इलय् नेपाःया राजधानी येँनं पिने चितवनय् ल्ह्ययेगु चर्चा वःगु खः। राजधानी ल्ह्ययेगु सवालनाप नेवाः प्रदेशया निर्माण व भविष्य सुलाच्वंगु दु ।

राज्य पुनर्संरचनाया झ्वलय् नेपाःया केन्द्रीय राजधानी चितवनय् यंकीगु हल्लां चितवनय् जग्गाया भाः थहां वन धइगु समाचारत नं यक्व पिदन। संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना समितिं राजधानी गन तयेगु धइगु खँ संविधानसभायात हे त्वःता बिल। थ्व धुंकाः तिनि राजधानी ल्ह्ययेगु चर्चा भचा पाः जुयावन ।

राजधानी मेथाय् यंके जिउ वा मजिउ धइगु सवालय् नं निगू धारणा पिदनाच्वंगु दु। नेवाः बौद्धिक समूह दथुइ नापं जिउ वा मजिउया पक्षय् बहस न्यनाच्वंगु दु। राज्य पुनर्संरचनाया चर्चा वयेधुंकाः स्वनिगः लागायात राजधानी प्रदेश वा केन्द्र शासित काठमाण्डौ प्रदेश दयेकेगु बिचाःत संघीय पुनर्संरचनाया विद्वानतसें न्ह्यब्वयाच्वंगु खः। थन राजधानी जूगुलिं नेवाः प्रदेशया सम्भावना मदु उकिं थ्व थाय्यात राजधानी प्रदेशकथं यंकेगु तर्क वःगु खः। थुकिया काउन्टरय् नेवाः बुद्धिजीवीतपाखें बरु राजधानी गन तयेमाःगु खः यंकि तर थ्व थाय्यात नेवाः राज्य हे दयेकेमाः धइगु सः थ्वल। थुकथंया चर्चा संविधानसभा व नेपाःया राजनीतिक दल दुने नापं दवावया रुपय् थ्यन। थ्व खँया गम्भिरता गुलि दु धइगु नेवाःतय्गु छगू प्रतिनिधि मण्डल मेगु हे खँय् प्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालयात नापलाः वनाबलय् प्रधानमन्त्री थम्हं हे नेवाःतसें राजधानी ल्ह्यःसां जिउ धाःगु खँ धाल धकाः न्यंकूगु खं नं क्यं। थुकथं नेवाःतसें थःगु प्रदेश दयेकेगु निंतिं राजधानी त्याग यायेमाःसां याये धाःगुया अर्थय् थुकथंया दवाव सिर्जना जूगु खः। थुकथं राजधानी मेथाय् ल्ह्ययेगु खँ संविधानसभाय् तक थ्यनाः राज्य पुनर्संरचनाय् राजधानी ल्ह्ययेगु एजेण्डा नं वःगुलिं राजधानी ल्ह्यये जिउ मजिउया चर्चां वहसया रुप काःगु खः ।

राजधानी दइबलय् जुइगु चमकधमकं नेवाःतय्त नं आकर्षण यानाच्वंगुली विवाद मदु। स्वनिगःया मू वासिन्दा थनया नेवाःतय्गु आर्थिक सम्बन्ध थ्व थाय् राजधानी जूगुनाप तप्यंक स्वानाच्वंगू दु धइगु बिचाः यक्व नेवाःतय् खनेदु। कृषि लजगाय् निर्भर नेवाःत पाः जुया वनाच्वंगु इलय् नेवाःतय् म्हुतु चूलाकीगु माध्यम थ्व थाय् राजधानी जुयाच्वंगुलिं ग्वाहालि यानाच्वंगु खः धइगु बिचाः खनेदु। नापं थ्व थाय् राजधानी जूगुलिं रोजगार, शिक्षा, स्वास्थ्य फुक्क खँय् सुलभ जूगुलिं थुकिया प्रत्यक्ष फाइदा नेवाःतय्त लानाच्वंगु दु। यदि राजधानी ल्ह्ययायंकल धाःसा थ्व अवसरं नेवाःत विमुख जुइमाली। थ्व धइगु थःगु तुति ध्यने थें जुइ उकिं राजधानी ल्ह्ययेगु खँयात नेवाःतसें विरोध यायेमाः। उलि जक मखुकि राजधानी ल्ह्ययेगु खँया प्रतिरोध यानाः नेवाःतसें सशक्त संघर्ष यायेमाः धाइपिं नेवाःत नं यक्व हे खना। गुलिं नेवाःतय् मेगु हे धापू दु, थन राजधानी जूगुलिं नेवाःतसें यक्व खँ तंका वनाच्वंगु दु। रोजगारया अवसरय् नेवाःतय्त स्वयां गैरनेवाःतसें लाका यंकाच्वंगु दु। सरकारी कर्मचारी दुने हे स्वः वनेगु खःसा नेवाःत न्हियान्हिथं पाः जुया वनाच्वंगु दु। राजधानीया कारणं नेवाःतय्त सरकारी रोजगारी गन अवसर दत धकाः। झीगु नामय् म्हःगु राजस्वया यक्व व गैरनेवाःतसें राजधानीइ वयाः नयाच्वन। थन जूगु जग्गाया अति कारोबारं यानाः रैथाने नेवाःतसें बुँ मियाच्वन। गुकिं यानाः क्षणिक बुँया ध्यबा यक्व वःसां उकिं जुइगु बेफाइदा नेवाःतसें भविष्यय् खनी। थ्व नं राजधानी जूगुलिं नेवाःतसें फये मालाच्वन। थनया फौहरमैला, अस्तब्यस्त ट्राफिक थ्व फुक्कया मार थनया नेवाःतय्त दकलय् न्हापां लात। आप्रवासी संख्या यक्व जूगुलिं नेवाःतसें उपिंनाप धेंधेंबल्लाः याये मफयाः नेवाःतय् अस्तित्वय् हे न्ह्यसःचिं थनाच्वंगु दु। छाय्धाःसां रैथानेयाके स्वयां आप्रवासीयाके प्रतिस्पर्धाया क्षमता अप्वइगु विश्वया अभ्यासं नं क्यं। दकलय् न्हापांला राजधानी जूगुलिं थन पिनंवःपिं मनूतय् ल्याः अप्वःगुलिं नेवाःत तनावनीगु अवस्थाय् हे थ्यन। थुज्वःगु इलय् बरु भचा अप्वः मेहेनत याये थःगु पौरख क्यने, बालं तयाः सुम्क च्वनाः नये धायेगु प्रवृत्तिइ सुधार हये, झीगु नितिं नेवाः प्रदेश हे माः। नेवाः प्रदेशया नितिं राजधानी वाधक खःसा राजधानीयात हे हुतांचा नका छ्वये झीगु थाय् झीसं हे विकास याये, राजधानीया नामय् मेपिंसं याना बिउगु अवैज्ञानिक विकासयात स्वीकार मयाये धकाः नेवाः भावना, नेवाः पौरख व आत्मविश्वास थकाइपिं नेवाःत नं यक्व दु। नेपाःया वस्तुस्थितियात वालेगु खःसा आः थथें नेपाःया राजधानी ल्ह्ययेगु सम्भव मदु। संघीयताया कार्यान्वयन जुइधुंकाः राजधानी ल्ह्ययेगु सम्भावना अझ तापानावनी। थ्व खँयात वाःचायेकाः नेवाःतसें थःगु रणनीति म्हिते फयेकेमाः।
मन्त्रालयया भवन छगू दयेकेत नीदँ स्वीदँ माःगु थासय्, छुं छगू तःधंगु परियोजना पूवंकेत जक हे नीदँ स्वीदँ माःगु देसय् थथें राजधानी ल्ह्ययायंकी धइगु आशा कायेथाय् मदु। संघीयता लागू जुइधुंकाः केन्द्रीय सरकारया राजस्व थौंकेन्हय् थें यकःति छ्यले फइ मखु। राजस्वया गुलि ब्व ला संघीय राज्यतसें हे काये धुंकी। थुज्वःगु इलय् अल्पविकसित मुलुकं विकाससील मुलुक मजूतले राजधानी ल्ह्ययेगु कल्पना केन्द्रीय सरकारं याये फइ मखु। अथे ला थौंकन्हय् मल्टीपल क्यापिटल सिटीया अवधारणा नं पित हयाच्वंगु दु। विराटनगरयात आद्यौगिक राजधानी दयेकाः उद्योगनाप सम्बन्धित मन्त्रालयत अन तयेगु। पोखरायात पर्यटक राजधानी दयेकाः पर्यटननाप सम्बन्धित मन्त्रालयत अन तयेगु। चितवनयात शैक्षिक राजधानी दयेकाः शिक्षानाप सम्बन्धित मन्त्रालयत अन यंकेगु। थुकथं राजधानीयात विकेन्द्रित यायेगु नं चर्चा वयाच्वंगु खनेदु। थ्व दक्व खयां नं संघीयताया धाथें प्रयोग नेपालय् जुल धाःसा केन्द्रीय राजधानी एकात्मक शासन व्यवस्थाय् थें फुक्क खँय् सुपेरियर जुइमाः धइगु मदु। प्रदेशया राजधानी हे नं छगू कथं मिनि राजधानीया रुपय् विकास जुइ। उकिं नेवाःतसें संघीय नेपाःया राजधानी एकात्मक शासन व्यवस्थाया राजधानी
थें हे जुइ धकाः अपेक्षा यायेगु नं गलत जुइ ।

More Stories Like this