माघ ३ गते अय् नेवाः सतकय् कुहां वा

- ह्दयप्रसाद मिश्र

थ्व स्वनिगः नेवाःतय्गु बाहुल्य दुगु उर्वरभूमि खः । थनया रितिथिति नखःचखः जात्रा पात्रा आदि जक मखु, कला संस्कृति इत्यादी नापं नेवाःतय्गु थःगु हे मौलिक विशिष्ठता दु । गुंपुन्हिया सायाः, यँयाःया कुमारी जात्रा, जनबहाद्यःया जात्रा, देवी प्याखं, कात्ति प्याखं, महाकाली प्याखं, म्हुपुजा, किजापुजाया लिसें बसन्त म्ये, सिनाज्या म्ये, होली म्ये, धातु म्येया नापनापं आपालं धार्मिक, सांस्कृतिक महत्वतय्सं नेवाःतय्गु प्रतिनिधित्व यानाच्वंगु दु । अले थःगु सांस्कृतिक एवं भाषिक मौलिकताया सम्बद्र्धन संरक्षणया निंतिं थनया नेवाःतय्सं लाः मलाः दु मदु मगाः-मचाः फुमफु धइगु नापं चिउताः मतसें थ्वयात सदां म्वाकातयेगु कुतलय् थौं तकं थःत समर्पित यानाच्वंगु नं दु ।

छघौ छचा छन्हु छवाः छला छदँ जुजुं आपालं दँया क्यालेण्डर नं हिला वनेधुंकल धाःसा थ्वहे समयया अन्तरालय् नेवाःतय्गु आपालं ख्यलय् थ्व हे भूमिं गैर नेवाःतय्गु सांघातिक आक्रमणत नं सह याये हे माल । थुगुसीया कुमारी जात्राय् यायेत्यंगु परम्परागत बली प्रथा कटौती थुकिया मू दसु खः । नेपाःया उन्नती ‌प्रगतिया निंतिं ०७ सालया आन्दोलन जुइमा ०४६ सालया आन्दोलन जुइमा वा ०६२ सालया जनआन्दोलन हे छाय् मजुइमा फुकलिसं निरन्तर नक्सां छत्तिं हे उसि मचाःसें नेवाःत उलि हे उमंग उत्साह व जोश जांगर कथं न्ह्यज्याना हे च्वंगु दु । अय्नं आपालं नेवाःतय्गु हिं प्याःगु थ्व धरतीइ नेवाः उत्थानया नस्वाःगु स्वाँ नं ह्वयेमाःगु हे खः तर अथे जुइ मफु । थुकियात नेवाःतय्गु दुर्भाग्य वा विडम्बना बाहेकं मेगु छु धायेगु ?

वास्तवय् थौंया गणतन्त्रय् नं नेवाःतय्गु उलि हे होस्ते हैंसे दु अमूल्य योगदान दु । आपालं नेवाःतय्गु ज्यानया बलीदान दु वीर सपूततय्गु प्राणया आहुतिया उपज खः थौंया गणतन्त्र । अय्नं थःगु मातृभूमिया निंतिं निस्वार्थ व इमान्दार जुयाः न्ह्यज्यानाच्वंपिं नेवाःत मोटरया लिउने च्वंगु घःचाः थें जक जूवंगु दु । गुकी न्ह्यःनेया घःचालय् बे्रक ज्वन कि लिउनेया घःचाः अथें च्वाक्क दीत बाध्य जुइ । अर्थात् थौंतक नं राजनैतिक लँपुइ नेवाःत सदां हे लिउने हे तिनि सत्ताया बागडोर ज्वनाः न्ह्यज्यायेगुली 'फस्ट' लाके मफुनि । गुकिं यानाः न्ह्याक्व हे तनमन हे योगदान बियाः न्ह्यज्याःसां अन्त्यय् सदां 'हात लागे सुन्य' जुयाः सदां द्याकाः च्वनेमाःगु इतिहासत नं झीके गाक्कं दु ।

तर आः ई पाये धुंकल सकल नेवाःतय्सं न्ह्यलं चायेकेमाःगु ई जुइ धुंकल । क्वथाय् च्वनाः टिभि स्वयेगु व याउँक च्वनाः मकः पनाः म्ह क्वाकेगु ई मखये धुंकल आःला सतक हे क्वाके हथाय् जुइ धुंकल । न्हापा थें मेपिंत दोषारोपण यानाः व मेपिंसं थ्व याना मबिउ व याना मबिउ धकाः लिलाक्क फल्चाय् च्वनाः गफ मुइका च्वनेगु ई नं मखये धुंकल । आःला झीगु ज्या झीसं हे पूवंकेमाः, मेपिंसं झीगु ज्या पूवंका बीधकाः धुक्क जुयाच्वनेगु तःधंगु मूर्खता बाहेकं मेगु छुं जुइ मखु धइगु थुइका झी स्वय्म थः हे न्ह्यज्यायेमाःगु दु ।

थौं हाकनं छक्वः झीगु न्ह्यःने थःगु हकअधिकार कायेगु अवसर वःगु दु । तर अवसर व मौकां स्वइतं पियाच्वनी नं मखु । थुगु इलय् नं झीसं जि अफिस वनेमाः पसः चायेकेमाः बुँइ वनेमाः थ्व यायेमाः व यायेमाः धकाः च्वनी धाःसा मेपिं मखु झी थःहे बांमलाक्क द्याकाः च्वने माली । छाय्धाःसा नेवाः स्वायत्त शासनया माग यासें स्वायत्त राज्य मुंकाः संघर्ष समितिं थःगु अवधारणा पौ सरकारयात लःल्हाये धुंकूगु दु । नेवाः अस्तित्व म्वाकेया निंतिं थ्व छगू तच्वकं तःधंगु व महत्वपूर्णगु आन्दोलनया पलाः खः । गुगुं नं आन्दोलनया शक्ति प्रदर्शनं सफलताया अचुक ब्रम्हास्त्रया ज्या याइ । गुकिं यानाः जक आन्दोलनया कदर सम्भव जुइ । मखुसा गबलें गबलें ततःधंगु आन्दोलनत नापं लँय् वांछ्वयातःगु निगतिगु बाकूचाथें जक नं जुया बी यः । थ्व खँयात थौं झीसं बांलाक चिन्तन मनन यानाः गम्भीर नक्सां हे थुइकेमाःगु दु । थुइकाः न्ह्यज्याये हे नं माःगु दु ।

वतमान परिस्थितिं जि नेवाः खः धकाः म्हुतुं जक धयां मगाः धइगु स्पष्ट क्यनाच्वंगु दु । फल्नां मयाः धिस्कानां मयाः धकाः तिवां तिवां हालां जक झीगु म्हगस साकार जुइ फइ मखु । अले अधिकार स्वइगुं दया माया व फ्वनाः मखु ल्वानाः कायेमाः धइगु थुइकाः आः तुरुन्त हे झीसं संघर्षया निंतिं पलाः न्ह्याके हे माः । प्रत्येक नेवाःतय्सं जिं थःगु मातृभूमिया निंतिं छु यानागु दु धकाः थम्हं थःके हे न्ह्यसः न्यनेमाः । अले आः तक थम्हं छुं याये मफुनिगु जूसा आविलंसां जिं थःगु मांभाय्या निंतिं बांलाःगु ज्या अवश्य याये धकाः प्रण यानाः थःगु कर्तव्य पूवंकेगु कुतः झी सकस्यां याये हे माः ।

न्ह्यःने वयाच्वंगु माघ ३ गते झीगु निंतिं तच्वकं महत्वपूर्णगु व झीगु शक्ति प्रदर्शनया ऐतिहासिक न्हि खः । थ्व कुन्हु नं झी सकलें छथासं मुनाः छवाः जुयाः क्यने मफुत धाःसा नेवाः अस्तित्व व पहिचानय् ग्रहणं मज्वनी धकाः धायेत सुं मछालेम्वाः । उकिं थ्व न्हियात उत्सवया न्हि भाःपाः सकलें नेवाःतय्सं थ्व छन्हु जिगु मातृभूमिया उत्थानया नि‌तिं धकाः थःत फ्यायेमाः । फुकं ज्याखँत त्वःताः सकतय् कुहां वयाः एकिकृत जुइमाः । थःगु हक अधिकारया निंतिं गांया कुंकुनं निसें दना वयेमाः त्वाः त्वालं दनावयेमाः छेँखा-छेँखा पतिकं दनावयेमाः । छम्ह नेवालं मेम्ह नेवाःयात दँदँ जुरुजारुं दँ छधी छप्पँ जुयाः न्ह्याज्यायेनु धइगु शंखघोष यानाः न्ह्यज्याये फःसा छम्ह स्वाभिमान नेपालं थःगु मू दायित्व पूवंकूगु जक मजुसें मातृभूमिया निंतिं तःधंगु हे तिबः बिउगु साबित जूवनी । मखुसा नेवाः अस्तित्वया निंतिं मात्र छन्हु ई हे पाये मफुम्ह नेवालं थःत नेवाः धकाः छु न्हासं गर्व यायेगु उकिं झी सकस्यां छप्वाः म्हुतुं धाये अय् नेवाः सतकय् कुहां वा !

More Stories Like this