असुरक्षित स्वनिगःवासी

नरेशवीर शाक्य

स्वनिगः आः छगू ग्यानापुगु लागाकथं हिलावंगु अनुभव सकसिनं यानाहःगु दयेमाः। चिचीधंगु खँय् नं ग्यानापुगु हतियारया छ्यलाबुला, खुल्ला सतक व न्हिनय् हे आमहत्या आः स्वनिगःया न्हियान्हिथंया जीवन जूगु दु। आम जनतां थःपिनि जीवन असुरक्षित तायेकाः भयपूर्ण जीवन हनेत बाध्य जुयाच्वंगु दु। छुं दिं न्ह्यः गोठाटारय् जूगु गोलिकाण्डय् लानाः छम्ह मचाया ज्यान अनाहकय् वन। उकथं हे संचार उद्यमि जमीम शाहयात स्यायेत जूगु गोलिकाण्डय् नं सुं लँय् वःपिंत मलाइ धकाः धायेफइगु स्थिति मदु ।

नेपाः अन्तर्राष्ट्रिय अपराधीतय्गु ख्यः जुया वयाच्वंगु छगू ग्यानापुगु सत्य खः। लागू वासःया निंतिं थ्व देय् ट्रान्जिट लँपु जुयाच्वंगु खँयात इन्टरपोलं तकं स्वीकार यानाच्वंगु दु। उकिसनं नेपाःया राजनीति तरल अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु सन्दर्भय् थज्याःगु घटना अप्वः हे जुइगु याः ।

नकतिनि हे जूगु जमीम शाहया हत्यायात कयाः छम्ह पत्रकारं थथे तकं बिचाः तःगु खनेदत कि यदि सुं नेपाःमि थौं तक म्वानाच्वंगु दुसा उकिया कारण वयात सुनानं गोलिं मकयेकूगुलिं जक खः। थन सुयातं स्यायेगु बिचाः सुनां नं यात धाःसा छुं मिनेट दुने हे अज्याःगु घटना यायेफइगु सम्भावना दु। थुकिं स्पष्ट क्यं कि थनया सुरक्षा ब्यवस्था अतिकं हे कमजोर अवस्थाय् दु। थनया सुरक्षा संयन्त्र अतिकं जर्जर जुयाच्वंगु दु। थ्व खँयात देय्या प्रधानमन्त्रीं तक स्वीकार यानाहःगु दु ।

थज्याःगु आपराधिक गतिविधिया अनेक उद्देश्य दयेफु। थज्याःगु उद्देश्ययात निराकरण यायेमाःगु छखे आवश्यकता दुसा मेखे थज्याःगु आपराधिक गतिविधि जुइ मफयेकेगु वातावरण नं निर्माण जुइमाःगु खँय् शंका मदु। स्वनिगः दुने थुज्वःकथं मनूत दुहां वयाच्वंगु दु, थुकियात पनेगु, दुहां वःपिं मनूतय्त निगरानीइ तयेगु सोच तकं जुइ फयाच्वंगु मदु। थ्व खँय् विवाद मदु कि स्वनिगः राजधानी जूगु कारणं अनेक ज्याया त्वहःचिनाः मनूत थन दुहां वयाच्वनी। अथे हे विदेशं नं अनेक कारणं मनूत नेपाः वयाच्वंगु दइ। तर थुपिं नेपाः दुहां वयेधुंकाः छु यात गथे यात धयागु खँया चिन्ता सुरक्षा निकायं गथे यानाच्वंगु खः आः उकिया नं पुनरावलोकन जुइमाः। ततःधंगु अपराध यायेत नेपाः दुहां वइगु अले अपराध यानाः याउँक पिहां वनीगु वा नेपाः दुने हे सुलाच्वनीगु अवस्थायात गथे न्हंके फइगु खः आःया नीछगूगु शताब्दीया न्हूगु सुरक्षा संयन्त्रयात ध्यानय् तयाः बिचाः यायेमाःगु खनेदु ।

नकतिनि जमीम शाहया हत्याया कारणं आपालं मनूत आन्दोलित जूगु दु। विशेषकथं उद्योग ब्यापारय् च्वनाच्वंपिं मनूतय्सं थःपिंत असुरक्षित तायेका हःगु दु। अपराधी ज्वनाः कारवाही यायेत सरकारयात थीथी कथंया विरोध ज्याझ्वः यानाः दवाव बीगु ज्या यानाच्वंगु दु। तर सुरक्षा निकाय असहाय जुयाच्वंगु अनुभव नं जुयाच्वंगु दु। थ्व हत्याकाण्डय् नं विदेशीतय्गु संलग्नता क्यनाः सुरक्षा निकाय बचे जुइत स्वयाच्वंगु दु। थ्व पाय्छिगु खँ मखु।
स्वनिगःयात सुरक्षित लागा यायेत सुरक्षा निकायतय्सं न्हूगु रणनीतिया सोच हये आवश्यक जुइधुंकूगु दु। स्वनिगः दुहां वइपिं मनूत आः अपराध यायेत हे जक दुहां वयेगु नं याना हयेधुंकूगु दु। आःया आपराधिक गतिविधियात अध्ययन यायेगु खःसा गुलि नं थज्याःगु अपराधी गतिविधि याइपिं मनूत बसोवास यानाच्वंगु दु वा अपराध यानाः बिसिउँ वनेत सुरक्षित थाय् तायेकाच्वंगु दु अज्याःगु थाय् फुक्क हे स्वनिगः दुने विस्तारजूगु न्हूगु वस्ति जुयाच्वंगु दु। अज्याःगु थासय् सुरक्षा निकायया पहुँच कम जुयाच्वंगु व थुज्वःपिं मनूतय्त राजनैतिक संरक्षण दयाच्वनीगु कारणं नं अपराधीतय्त कारवाही यायेत थाकुयाच्वनीगु खः। थथे न्हू वस्ति विकास जुइगु थासय् स्थानीय मनूत अतिकं म्हो जुइगु व न्हू वसोवास याः वइपिं मनूतय्गु बारे म्हो जक जानकारी उपलब्ध जुइगु कारणं थथे अपराध याइपिं मनूत अज्याःथाय् याउँक सुलाच्वने फइगु खः। थज्याःगु खँयात ध्यानय् तयाः सुरक्षा निकायतय्सं थःपिनि रणनीति निर्माण यायेमाःगु आवश्यकता दु। स्वनिगः दुहां वइपिं मनूतय्त कडा निगरानी तयाः सुरक्षाया पलाः न्ह्याकेमाःगु आवश्यकता दु ।

जमीम शाहया हत्याया कारणं स्थानीय मनूत नं तसकं आन्दोलित जूगु दु। स्वनिगः दुने आप्रवासन अप्वः जुल, थनया मौलिक सम्पदा नष्ट जुयाः मौलिक कला कृति न्हनावन, भाषा जातियात संकट वल धकाः छथ्वः मनूतय्सं न्हापांनिसें सः तयाः स्वनिगः दुने अनियन्त्रित रुपं मनूत दुहां वःगुयात पनेत आह्वान याना वयाच्वंगु खःसा थुकियात अधिकांश स्वनिगःवासीतय्सं वास्ता मयासे च्वनाच्वंगु खः। स्वनिगः दुने विकृत रुपं ब्वलनाच्वंगु जग्गा कारोवारयात पनेमाःगु, पिनेयापिं मनूत वसोवास याकेत ब्वलनाच्वंगु हाउजिंग ब्यवसाययात नियन्त्रण यायेमाःगु खँयात न्हापांनिसें हे सः थ्वयेका वयाच्वंगु खः। तर सरकार स्वयम् हे थ्व खँय् गम्भीर जुइ मफयाः गबलें बाहिरी चक्रपथया खँ हया हाकनं स्वनिगः दुने मनूत वसोवास याकेगु थें जाःगु स्वार्थपूर्ण नीति लागू यायेगु कुतः जुइगु याः। थज्याःगु अव्यवहारिक नीतियात थनया स्थानीय जनतां कडा प्रतिवाद याःगु इलय् नं थनया उद्योग ब्यवसासीत सकारात्मक जुइ मफुगु कारणं हे स्वनिगः दुने अत्यधिक जनसंख्या दयावःगु खः गुकिं यानाः थुज्वःगु आपराधिक गतिविधि अप्वयावःगु खँयात ध्यान बीमाःगु आवश्यकता दु।
स्वनिगःयात सुरक्षित लागा यानाः थुकिया राजधानी येँ देय्यात सकसिगुं गन्तब्य दयेके फयेमाः। मुलुक आः वर्तमान परिपे्रक्षय् संघीयता दुने दुहां वनाः स्वनिगःयात नेवाः प्रदेशया नामं सघीय राज्य निर्माण जुइगु क्रमय् दु। तर स्वनिगः दुने थुलि जनसंख्या अप्वयेधुंकूगु दु कि थन प्रति हेक्टर १२८ म्ह मनू वसोवास यानाच्वंगु दु। थ्व धयागु विश्वय् दकलय् अप्वः जनघनत्व दुगु शहर खः। थज्याःगु थासय् मुक्कं ९०२ वर्ग किलोमिटरया नेवाः राज्य निर्माण जुल धाःसा थन रोजगारीया अभाव, आपराधिक गतिविधि वृद्धि जुइगु निश्चित दु। थुकिं यानाः थनया प्रत्येक निवासी थःत हरेककथं असुरक्षित तायेकेत बाध्य जुइमाली। उकिं आः जुयाच्वंगु आपराधिक गतिबिधिया लिधंसाय् आः निर्माण जुइत्यंगु नेवाः राज्यया विषयय् नं गम्भीर जुइमाःगु आवश्यकता दु ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this