नेवाः राज्यया लागा: भावी पुस्ताया न्ह्यसः

शाक्य सुरेन

माकःया जीवनया अस्तित्वया निंतिं वयात स्वच्छन्दं विचरण यायेगु थाय् परिवेश, तिन्हुयाः नसा मालेगु जंगल माः। निश्चित संख्याया सा, म्येय् लहीगु खःसा वयात माःगु घाँय् गोठ, लः, घाँय्म्वःया निंतिं जंगल माः। संसारय् जंगल म्हो जुयावंगु कारणं हे किसिया संख्या म्हो जुयावन, छाय्धाःसां वयात माःगु वातावरण मंत। डायनोसर थेंज्याःपिं जनावरया निंतिं ला थ्व हलिं उपयुक्त जुया मबिउगुलिं हे इपिं मदयावंगु धाइ ।

थौं स्वनिगः नेपालभरया अभिजातपिं याउँक च्वनेगु थाय्, चीमिपिंत अवसर मालेगु, लजगाः माः वयेगु थाय् जुया च्वन। थन वसोवास यानाच्वंपिं मनूतय्गु निंतिं लः व धःया ब्यवस्था मजुयाः, फोहोरया ब्यवस्थापन यायेगु थाय् मदयाः बिजोग जुयाच्वन। विदेशय् थें ल्याय्म्ह ल्यासेपिंत विचरण यायेगु ततःधंगु पार्क, सीबीच थें थन ब्यवस्था मदयाः देगःया लागा मतिना यायेगु ख्यः जुयाच्वन। प्राथमिक ब्वनेकुथी आखः ब्वनीपिं मस्तय्त तेलकासा म्हितेगु, भकुंग्वारा म्हितेगु ख्यः, स्पेश ला मदये हे धुकंल। थौकन्हय्या मस्त पोल्टिफार्मया खा थें असहज ढंगं ब्वलने मालाच्वंगु दु - आवश्यक लः, फय् व निभाः जः तकं काये मखंक ।

युएनं धयाच्वन - भावी पुस्तानाप सम्झौता याये म्वायेक थौंया झी वर्तमान अवस्थाय् म्वायेमाः ।

राज्य पुनर्संरचना समितिपाखें संविधान सभाय् पेश याःगु प्रतिवेदन नेवाः प्रदेशया हकय् नेवाःतय्गु निंतिं छगू न्ह्यसः जुल। छखें ला थ्व खुसीया खँ, नेवाःतय्गु निंतिं बिस्कं प्रदेश दइगु जुल। खतंु नेवाःत धइपिं ट्राइब, क्लायन, नेशनालिटिया तह पार यानाः नेशन (राष्ट्र) या तहलय् थ्यनेधुकूपिं खः। स्वयम्भु, करुणामय, पशुपति, बौद्ध, कृष्णदेगः महाबुद्धया निर्माता। कला, कृति, संस्कृतिया मुहान, सभ्यताया सुन्दर श्रृजना स्वनिगः। थुमित हे राज्य यदि दइ मखुगु खःसा नेपालय् राज्यया हकदार दु जुइ फइ? मेखे लागाया हिसाबं झीसं भाबी पुस्ताया चिउताः काये मफुत। राज्य पुनर्संरचना समितिं पेश याःगु खुगू प्रदेश व झिंप्यंगू प्रदेश मध्ये झिंप्यंगू प्रदेश हे उपयुक्त खनेदु। तर झिंप्यंगू प्रदेश नं निर्विवाद जुइ मफुत। ताम्सालिङ, लिम्बुवानंनिसें थारुवानतय्सं तकं विरोध यायेमाःगु अवस्था खने दत। विरोध मुलतः लागाया खँयात कयाः खः।
लागाया सवालय् नेवाःत नं सचेत जुइमाःगु खनेदु। ९२९ वर्ग कि.मि.या नेवाः प्रदेशय् १७,०२,२९५ जनसंख्या (नेवाः ३६.२, क्षेत्री १९.३, ब्रम्हू १७.४, तामाङ ०.३) सघन बस्ती खः। च्वय् उल्लेख याना थें मनूत नं जल, जमीन, जंगल मदयेकं म्वाये फइगु अवस्था मदु। भावी पुस्ता विस्तारया झ्वलय् झीपिं छेँया तल्ला थपे यानाः आक्सय् जक थहां वनेगु जुइ मखु। जनसंख्या गुणात्मक दरं थहां वना हे च्वनी। अले भावी पुस्ता गन च्वं वनेगु? इमित माःगु फय् ग्व? निभाः ग्व? थाय् ग्व? लः ग्व? लःया मुहानया सुरक्षाया निंतिं जंगल ग्व? ख्यः ग्व? उकिं नेवाः भावी पुस्ताया लागिं नेवाः राज्यय् कंक्रिटया जंगलया लागा जक दयां मगाः। नेपालमण्डलया ऐतिहासिक, सांस्कृतिक , धार्मिक व राजनैतिक आधारयात बः कयाः नेवाःतय्सं नं लागा मगाःगु चिउताः प्वंके हे माः, प्वंका नं च्वना ।

लागा विस्तारया खँय् पुनर्विचाः मयासें मगाइगु अवस्था खनेदु। उगु थासय् झीगु सः नं थ्यने हे माः। मखुसा भावी पुस्तां झीत सराः बियाः न्यनी - जिपिं गन च्वने? गन म्वाये? जिमित थाय् ग्व ?

More Stories Like this