राष्ट्रिय स्वाधिनताया सवाल

कृष्ण प्रजापति

एकीकृत नेकपा (माओवादीं) थःपिनि आन्दोलन आः राष्ट्रिय स्वाधिनताय् केन्द्रित यानाहःगु दु। थ्वयां न्ह्यः तक माओवादीं थःपिनि आन्दोलन नागरिक सर्वोच्चताया लागिं धकाः न्ह्याकाच्वंगु खः। नागरिक सर्वोच्चता वास्तवय् राष्ट्रिय हीत मखुसें हानं सत्ताय् वनेगु दाउ जक खः धइगु पुष्टि जुइवं माओवादीं वंगु माघ १० गतेनिसें यायेगु धयातःगु आम हडताल स्थगन यानाः राष्ट्रियताया आन्दोलन शुरु याःगु खः। थ्व ल्याखं ढिला हे जूसां माओवादी सही लँपुइ वःगु दु। छगू प्रतिपक्षी दलं म्हितेमाःगु महत्वपूर्ण भूमिकाय् माओवादी वःगु दु। माघ १० गतेनिसें थःपिं नागरिक सर्वोच्चताया पुलांगु लँपुइ मखु कि राष्ट्रिय स्वाधिनताया पक्षय् खँ ल्हानाः न्ह्यःने वयाच्वंगु दु। आः वयाः थज्याःगु ज्यां माओवादीं जनताया मन नं त्याकेत स्वयाच्वंगु खनेदु। माघ १० गते हे नेपाली स्वाधिनता व इज्जतय् हे घाः लाइकथं कायम जुयाच्वंगु सुगौली सन्धि जूगु थाय् सिन्धुलीगढीइ सभा यानाः माओवादीं राष्ट्रियताया पाठ स्यंगु दु ।

थज्याःगु भिंगु ज्याया लागिं हे माओवादी लगायत थीथी राजनीतिक पार्टीतय्सं ध्यान केन्द्रित यायेमाःगु खः। माओवादीं याःगु थुगु ज्यां मेमेगु राजनीतिक दलतय्त नं राष्ट्रिय स्वाधीनताया लागिं आन्दोलन यायेत उत्साहित याना बिउगु दु। देशय् राजनीतिक अस्थिरता कायम जुयाच्वंगुलिं थ्व इलय् भारत लगायत थीथी साम्राज्यवादी देशया खुल्ला हस्तक्षेप जुयाच्वंगु दु। थज्याःगु इलय् देय्या दकलय् तःधंगु दल कायम जूगु माओवादीं थज्याःगु राष्ट्रिय स्वाधीनताया लागिं आन्दोलन याःगु धइगु सकसिनं प्रशंसा यायेमाःगु ज्या खः। थ्व आन्दोलन न्ह्यागु हे राजनीतिक पार्टीं न्ह्याकूगु खःसां उकियात राष्ट्रिय स्वाधीनताया पक्षय् ल्वानाच्वंपिं सकलें राजनीतिक पार्टीं समर्थन मयासें मगाः। थज्याःगु ज्यायात छुं न छुं त्वह तयाः विरोध यायेगु वा उकियात अपमान यायेगु ज्या सुनां नं याये मजिउ ।

थथे राष्ट्रियताया सवालयात कयाः नेपालय् म्हो हे जक आन्दोलन जू। अथे जुयाः सन् १९५० लगायत थीथी असमान सन्धि सम्झौतात देशय् गणतन्त्र वयेधुंकाः नं कायम हे जुयाच्वंगु खः। माओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड भारत भ्रमणय् वंगु इलय् उगु सन्धि खारेज यानाः न्हूगु वैज्ञानिक सन्धि यायेगु खँ पिहां वःगु खः। तर लिपा व खँ नं अथें फासांफुसुं जूवन। अथे हे भारतीय पुचः नेपाः वइगु इलय् नं असमान सन्धि खारेज यायेमाःगु खँ जू। तर उकियात कार्यान्वयन यायेगु ज्या धाःसा आः तकं मजूनि। अथे जुयाः नं आः दकलय् तःधंगु दल माओवादीं विदेशीनाप जुयाच्वंगु सन्धि सम्झौता बारे अध्ययन यानाः उकियात खारेज वा परिमार्जन यायेगु खँ जक पित हयेगु नं राष्ट्रियताप्रेमि नेपाली जनतां सराहना यायेमाःगु खँ जूगु दु। थथे नेपालय् राष्ट्रिय स्वाधीनाता आन्दोलन शुरु जूगु इलय् हे उखे भारतय् धाःसा भारतीय ध्वाँय्या बेइज्जत यात धकाः नेपाः-भारतीय सीमा लागाय् हे प्रचण्डया पुत्ला च्याकेगु ज्या नं जूगु दु ।

खः, भारतीय ध्वाँय्या बेइज्जत जुइगु इलय् गथे भारतीय पक्षया मन स्याइगु खः, अथे हे झीगु नेपाली भूमि अतिक्रमण जुइगु इलय् नं नेपाली जनताया उलि हे मन स्याः। नेपाली पक्षयात भारतं अन्याय, अत्याचार, शोषण याइगु इलय् नं नेपाली नुगः उलि हे स्याः धइगु खँ भारतीय पक्षं थुइकेमाः। आः तक नं देशय् पूर्वया पशुपति नगरंनिसें कयाः पश्चिमया कालापानी तक नं भारतीय विस्तारवादं नेपाली भूमि अतिक्रमण याना वयाच्वंगु दु। सुस्ताय् सलंसः हेक्टर बुँ हे त्यलाः भारतीय पक्षं नेपाली पक्षयात अन्याय यानाच्वंगु दु। अथे जुयाः नं भारतीय पक्षया विरोधय् स्वाधीन नेपाली जनता सतक संघर्षय् कुहां वयेमाःगु खः। अथे खःसां नेपाली जनताया स्वाधीनताया आन्दोलन भारतीय जनताया विरोधय् मखुसें भारतीय विस्तारवाद व भारतीय विस्तारवादया हेपाहा व मिचाहा प्रवृत्तिया विरोधय् खः। अथे जुयाः नं नेपाली जनता व माओवादीं शुरु याःगु राष्ट्रिय स्वाधीनताया आन्दोलनं भारतीय जनता ग्यानाः बिसिउँ वनेमाःगु स्थिति मदु। बरु नेपाली जनतां न्ह्याकूगु उगु आन्दोलनयात भारतीय स्वाधीनताप्रेमि जनतां राष्ट्रिय स्वाधीनताया आन्दोलन तायेकाः समर्थन व ग्वाहालि हे यायेमाःगु खनेदु ।

राष्ट्रियताया आन्दोलन न्ह्याकेगु झ्वलय् एकीकृत माओवादीया अध्यक्ष प्रचण्ड स्वयमं सिन्धुलीगढीया जनसभाय् संवोधन यायेवं भारतीय पक्षया न्ह्यः स्यंगु दु। म्हिगः तक नेपाली जनतायात शोषण, अन्याय व अत्याचार याना वयाच्वंगु भारतीय पक्षं खुल्ला रुपं हे भारतया विरोध यानाः सः थ्वयेकेवं अन मूपाहां कथं झाःम्ह प्रचण्डया पुतला च्याकेगु तकया ज्या जूगु दु। खथे खःसां प्रचण्डं राष्ट्रिय स्वाधीनताया लागिं फुक्कं देशभक्त शक्ति मिले जुयाः न्ह्यःने वनेमाःगु खँ ल्हायेवं विदेशी उपनिवेशिक शक्तियात छझाः थारा न्हुइका बिउगु दु। सुगौली सन्धि जुइ न्ह्यः अंग्रेज पक्षया कप्तान किनलोकयात बुकूगु थाय् जुयाः सिन्धुली ऐतिहासिक महत्वं जाःगु थाय् खः। उगु इलय् सिन्धुलीगढीइ जक न्यागू थासय् युद्ध जूगु खः। उकी मध्ये स्वंगू थासय् नेपाः त्याःगु खःसा निगू थासय् बूगु खः। निगू थासय् बुइ धुंकाः दरवारं वःम्ह छम्ह उपाध्याय पुरेतं अंग्रेज पक्षयात आपालं जग्गा बक्सिस बियाः सम्झौता याःगु खः। थथे नेपाल सरकारपाखें सुं आधिकरिक मनू मवँसें छम्ह पुरेत जक वंगुलिं नं सुगौली सन्धि आधिकारिक मजूगु विज्ञतय् दावी दु ।

म्हिगः अंग्रेज साम्राज्यवादं यानावंगु असमान सन्धियात भारत स्वतन्त्र जुइवं हे पुनर्विचार यायेमाःगु खः। आः वयाः दरवारिया शासनया अन्त्य नाप नापं नेपाल सरकारं थज्याःगु असमान सन्धि सम्झौतात फुक्कं खारेज यानाः निगुलिं पक्षयात सवल याइगु भिंगु सन्धि सम्झौता याना क्यनेमाः। तर आः तक नं नेपाल सरकारपाखें आधिकारिक रुपं थथे विदेशी नाप जुयाच्वंगु थीथी सन्धि सम्झौतायात नवीकरण यायेगु, खारेज यायेगु वा छु यायेमाःगु खः अथे यायेगु ज्याय् ध्यान तयाच्वंगु खनेमदु। देशय् शीर्षस्थ नेतातय्सं हे बिदाई बियाः सुस्ताय् जूगु सीमा अतिक्रमणया अवलोकन याःवनेगु राजनीतिक पार्टीया भातृ संगठनतय् ज्याझ्वःयात हे भारतीय राजदूतावासं वःगु छगू फोनया भरय् चांचां स्थगित याइपिं दुगु थ्व देशय् गथे राष्ट्रिय स्वाधीनताया आन्दोलनयात जनताया हीतय् यंके फइगु खः, व धाःसा स्वये ल्यं हे दनि ।

More Stories Like this