सुयागु लागिं सेना बल्लाकेगु ?

- सुरेश मानन्धर

अन्ततः राजनीतिक पार्टीतय् दथुइ जुयाच्वंगु ताःहाकःगु खिंचातानी व कचवं लिपा सेना समायोजन सम्बन्धी समिति गठन यायेगु समस्या समाधान जूगु दु । थ्व सेना समायोजनया समिति जक गठनया समस्या समाधान जूगु खः । सेना समायोजनया हे समस्या समाधान जूगु मखु । सेना समायोजनया मुख्य समस्या ला आः शुरु जुइत्यंगु दु । समितिइ प्रमुख प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेसयात नं दुथ्याकूगु दु । कांग्रेसं माओवादी सेनायात नेपाली सेनाय् ल्वाकछ्याके बी मखु भिष्मप्रतिज्ञा हे यानातःगु दु । उकिं आः सेना समायोजन याइगु समितिइ च्वनाः सेना समायोजन मयाकेगु लागिं कांग्रेसं गज्याःगु ताण्डव क्यनी व अवश्य नं स्वये लायक जुइ ।

वर्तमान नेपाली सेना प्रति नेपाली कांग्रेस व उकिया 'आजीवन' सभापति गिरिजाप्रसाद कोइराला याके गज्याःगु मोह खने दुगु खः व स्वयमय् छगू आश्चर्य धाःसां जिउ । थ्व सेनां आः तक नेपाली जनता, नेपाली कांग्रेस व स्वयम् गिरिजाप्रसाद कोइरालाया गबलें नं सेवा याःगु इतिहास मदु । थ्व सेनाया मुख्य लक्ष्य धइगु हे जुजुया सेवा यायेगु खः । थ्वं आः तक जुजु बाहेक मेपिनि सेवा याःगु मदुसा जुजुया सेवा यायेमाः धइगु मुख्य ढाँचाय् हे थ्व सेनाया संरचना निर्माण जुयाच्वंगु दु । थ्व सेनाया गठन नं जुजुं हे (पृथ्वीनारायण शाहं) याःगु खः ।

आः न्ह्यसः वइ गुगु सेनाया सम्पूर्ण संरचना हे राजतन्त्रय् आधारित जुयाच्वंगु दु व सेनां गणतान्त्रिक संरचनाया रक्षा गय् यानाः याइ देशय् गणतान्त्रिक आन्दोलन जूबलय् उकियात दबे यायेगु लागिं थ्व सेनां जुजुलिसे कार्यगत एकता याःगु खः । आः देशय् राजतन्त्र मदु गणतन्त्र दु । थ्व गणतन्त्रया रक्षा नेपाली सेनाया वर्तमान स्वरुप संरचना व सोचं याइ धकाः भलसा कायेगु स्थिति कम से कम नं आःयात मदुनि । थज्याःगु यथार्थयात कांग्रेसं ल्वःमंकूगु खः वा लुमंकेगु कुतः मयाःगु खः ?

देशय् जनयुद्ध न्ह्यानाच्वंगु इलय् थ्व सेनां माओवादीया जनमुक्ति सेनालिसे ल्वाःगु खः । यद्यपि सैन्य युद्धय् सु त्यात सु बुत धइगु क्वःछी मलावं हे युद्ध क्वचाल । तर उगु युद्धय् भौतिक रुपं त्याः-बू सी मदुसां वैचारिक रुपं धाःसा जनमुक्ति सेना विजयी जूगु हे खः । विचारया ल्याखं उगु युद्धय् तत्कालिन शाही नेपाली सेना पराजित जूगु हे खः । वर्तमान नेपाली सेना गुगु दु व थौंया न्हूगु परिस्थितिइ विचाःया ल्याखं पराजित सेना खः । लडाइँया इलय् शाही नेपाली सेना राजतन्त्रया लागिं ल्वाःगु खःसा जनमुक्ति सेना गणतन्त्रया निंतिं ल्वाःगु खः । थौं राजतन्त्रया पराजय जुयाः गणतन्त्र त्याःगु दु । थ्व धइगु हे शाही नेपाली सेनाया पराजय व जनमुक्ति सेनाया विजय खः । थ्व सेना पराजित जूगु कारणं हे विजयी पुचलं थ्व सेनाया छ्यनय् कल्की थें छुनातःगु 'शाही' धाःगु खँग्वः लिकयाः धुलय् वांछ्वया बिउगु खः । यदि थुपिं विजयी जूगु खःसा थ्वं कदापी अज्याःगु ज्या याके मबीगु खइ । थज्याःगु पराजित सेनाया क्वय् विजयी सेना च्वनेमाः अथवा विजयी सेनां पराजित सेनां धाःगु खँ न्यनेमाः धकाः फर्मान जारी यायेगु गुलि तक पाय्छि जुइ यदि धाथें धायेगु खःसा वर्तमान न्हूगु नेपाःया सकली 'नेपाली सेना' धइगु म्हिगःया शाही नेपाली सेना मखु बरु म्हिगःया जनमुक्ति सेना जुइमाःगु खः । देशय् लागू जूगु गणतन्त्रयात जनमुक्ति सेनां गुलि रक्षा याइ उलि आःया नेपाली सेनां याइ धकाः आशा यायेगु भविष्य जुइफुगु धोकाया पुसा पीगु जक जुइ । थ्व सेनापाखें गणतन्त्रया रक्षा याकेगु खःसा थ्वयात पूर्ण रुपं हे रुपान्तरण याये माःगु आवश्यकता दु । थ्व रुपान्तरणया ज्या थुमित जनमुक्ति सेनालिसेतयाः हे जक याये फइ । माओवादीया सेनायात नेपाली सेनाय् समायोजन याये मखु धायेगु धइगु नेपाली सेनायात न्हापाया हे स्वरुप व सोचय् लिकुंका तयेगु जुइ ।

नेपाली कांग्रेस व उकिया सभापित गिरिजाप्रसाद कोइरालायात नेपाली सेना कमजोर जुइ धकाः नं तःधंगु चिन्ता दु । उकिं वय्कःपिंसं नेपाली सेनायात कमजोर यायेगु ज्या सुनां नं याये मजिउ धकाः बरोबर धायेगु यानाच्वंगु दु । थन नं छगू न्ह्यसः दु, नेपाली सेनायात यदि कमजोर याये मजिउसा थ्वयात बल्लाकेमाःगु नं छाय् ? सुलिसे ल्वायेगु लागिं नेपाली सेनायात बल्लाकेमाःगु ? नेपाःया जःलाखःला देय् धइगु चीन व भारत खः । नेपाःयात न चीन व भारतलिसे ल्वाये माःगु आवश्यकता दु, न उपिंलिसे ल्वानाः थ्वं त्याका हे नये फइ । भविष्यय् नेपाली सेनाया प्रयोग गनं जुइसा नेपाः दुने हे छुं कथंया विद्रोह जुल धाःसा जक खः । न्हापा नं थ्व सेनायात नेपाली जनतायात हे दमन यायेत सतकय् क्वत हइगु खः । आः नं वहे अवस्थाय् जक थ्व सेनाया प्रयोग जुइगु खः । आः नेपालय् हानं मेगु विद्रोह सुनां याइ ? माओवादी ला विद्रोह दिकाः सत्ताय् हे वनेधुंकल । विद्रोह जुइगु छगू सम्भावना कन्हय् संविधान निर्माण जुइधुंकाः वयेफु । संविधान प्रति चित्त बुझे मजूपिंसं संविधान विरुद्ध विद्रोह याइगु खतरा दु । आः संविधान प्रित चित्त सुयात बुझे जुइ मखु ? आःया अवस्थायात स्वयाः धायेगु खःसा आः दयेकीगु न्हूगु संविधानय् जातीय स्वशासनया खँ दुथ्याइगु संकेत मदु । अज्याःगु इलय् नेपाःया आदिवासी जनजातितय्सं विद्रोह याइगु सम्भावना दु । जातीय विद्रोह म्हिगःया राजनीतिक विद्रोह स्वयां ग्यानापुइगु स्वाभाविक खः । सम्भवतः थ्व सेनायात सरकारं अबलय् सतकय् क्वत हइगु सम्भावना दु । अय्सा छु कन्हय् जनजातितय्सं याइगु विद्रोह दमन यायेत हे थौंया नेपाली सेनायात बल्लाकेमाःगु खः ? जातीय स्वशासनया पक्षधरतय्सं थौं ठण्डा दिमागं बिचाः यायेमाःगु ई वयाच्वंगु दु । नेपाली कांग्रेस व गिरिजाप्रसाद कोइरालां छु बिचाः याइ व वय्कःपिंत हे त्वःते ।

More Stories Like this