अन्ततः माओवादी नं खुगू प्रदेशया हे लँय्

श्रीकृष्ण महर्जन

वर्गीय मुक्ति नापं साम्यवादया दीर्घकालिन आज्जु ज्वनाः न्ह्याः वनाः नं दकलय् अप्वः जातीय स्वायत्तता नापं स्वशासन अझ धाये जातीय मुक्तिया खँ ज्वनाः वयाच्वंगु पार्टी धइगु एकीकृति नेकपा (माओवादी) हे खः। जनयुद्धया इलंनिसें हे जातीय आधारय् राज्यत दयेकाः थःगु हे कथंया समानान्तर सरकार नीस्वनाः ज्या यानावःगु तत्कालिन नेकपा (माओवादी) व आःया एनेकपा (माओवादीं) जातीय सवालयात कयाः छु खँ हइ धइगु सकसिगुं चिउताःया विषय जुइगु नं स्वाभाविक हे खः ।

देशय् जब लोकतान्त्रिक जनआन्दोलन क्वचायेधुंकाः संविधानसभाया चुनाव जुल, व चुनावय् नेपाःया संघीय संरचनाया स्वरुप नापं स्पष्ट रुपं राज्य पुनर्संरचनाया अवधारणा हःगु पार्टी धइगु माओवादी हे खः। उकिं हे जुइमाः माओवादी पार्टीयात दकलय् तःधंगु पार्टीया रुपय् जनतां स्थापित यात ।

संविधानसभाया चुनावया इलय् न्हूगु नेपाः धकाः नेपाः देय्या नक्साय् झिंस्वंगू राज्यत स्पष्ट रुपं च्वयाः माओवादी पार्टीं पित बिउगु खः। अबलय् माओवादी पार्टीया अवधारणा कथं १) नेवाः, २) ताम्सालिङ, ३) मगरात, ४) लिम्बुवान, ५) किराँत, ६) सेती-महाकाली, ७) भेरी-कर्णाली, ८) मधेश, ९) थारुवान, १०) तमुवान व ११) कोचिला धकाः स्पष्ट रुपं न्ह्यब्वःगु खः। मधेश राज्य दुने स्वंगू उप स्वायत्त राज्यत धकाः क) अवध, ख) भोजपुरा व ग) मिथिला लाकातःगु खः। अले गन छुकिया आधारय् उत्पीडन जुयाच्वंगु दु वहे आधारय् धकाः माओवादी पार्टीं जाति, भाषा व क्षेत्रया आधारय् अथे राज्यत दयेकेगु धकाः प्रस्ताव हःगु खः।
संविधानसभाया माध्यमं न्हूगु संविधानय् राज्य पुनर्संरचनाया अवधारणा न्ह्यब्वयेगु झ्वलय् पार्टीया कार्यकर्ता नापं नेतातय् दथुइ सहलह ब्याकाः माओवादी पार्टीं न्हूगु कथंया राज्य पुनर्संरचनाया अवधारणा हःगु दु। न्हूगु अवधारणा हयेगु झ्वलय् थीथी राज्यत अप्वयेकेगु नापं क्षेत्रीय आधारय् राज्यत दयेकाः उकी दुने जक जाति, भाषाया आधारय् स्वशासन बीगु धकाः नं सहलह जूगु खँ इलय् ब्यलय् मवःगु नं मखु ।

अय्नं लिपांगु इलय् वयाः माओवादी पार्टीं राज्य पुनर्संरचनाया न्हूगु अवधारणा धकाः आधिकारिक रुपं पित बिल। व अवधारणा कथं १) नेवाः, २) ताम्सालिङ, ३) मगरात, ४) भोटे लामा, ५) शेर्पा भोट, ६) सेती-महाकाली, ७) भेरी-कर्णाली, ८) मधेश, ९) थारुवान, १०) तमुवान व ११) कोचिलायात राज्य धकाः न्ह्यथंगु दुसा मधेश राज्य दुने स्वंगू उप स्वायत्त राज्यत धकाः क) अवध, ख) भोजपुरा व ग) मिथिला लाइ धकाः आः तक नं न्ह्यथना हे वयाच्वंगु दु।
माओवादीया आन्दोलनया झ्वलय् कार्यकर्तातय्गु व्यापक दबावया दथुइ पार्टीं व हे स्वायत्त गणराज्य धयातःगु उप स्वायत्त राज्य बाहेक झिंछगू थासय् ततःधंक सभा यानाः स्वायत्त गणराज्य धकाः घोषणा याये धुंकूगु दु। अथे माओवादी पार्टीं जनतायाथाय् न्ह्यःने स्वंगू उप स्वायत्त राज्य नापं यानाः झिंस्वंगू हे राज्य धकाः धया वयाच्वंगु इलय् लाक्क छथुं माओवादी दुने खुगू जक स्वायत्त राज्यया खँ प्रस्तावया रुपय् वयेवं माओवादीया कार्यकर्ता नापं माओवादी समर्थकत अजूचाःगु खः ।

माओवादीया जातीय मामिला स्वया च्वनादीम्ह वरिष्ठ नेता देव गुरुङ, संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना नापं राज्य शक्ति बाँडफाँड समितिया सभापति लोकेन्द्र बिष्ट मगर, मेमेपिं नेता हितमान शाक्य, गोपाल किराँती व विश्वभक्त दुलालपिं च्वनादीगु समितिपाखें आवंलि नेपालय् खुगू जक राज्यत दयेकेगु नापं जातिया आधारय् अग्राधिकार मदइगु कथंया प्रस्ताव पार्टी दुने सहलहया नितिं हयादिल। पार्टीया पोलिट ब्यूरोय् सहलह लिपा केन्द्रीय कमिटीया मुँज्याय् उगु प्रस्ताव हयेवं नकतिनि जक झिंस्वंगू गणराज्य घोषणा यायेगु ज्याय् क्रियाशिल जुयादीपिं केन्द्रीय दुजःतय्सं खुगू जक राज्यया प्रस्तावयात अस्वीकार यानादिल।
सीमांकनया समस्यां यानाः जातिजातिया दथुइ ल्वापु जुइफुगु नापं चिचीधंगु राज्यत दयेकेगु यात धाःसा अन्धजातिवाद ब्वलनेफुगु तायेकाः व सिबें मंकाः राज्यत दयेकल धाःसा बांलाइ धइगु तर्क तसें देव गुरुङया नेतृत्वय् दुगु पुचलं खुगू राज्य धकाः १) नेवाः-ताम्सालिङ राज्य, २) मगर-तमुवान राज्य, ३) खसान-जडान राज्य, ४) मधेश राज्य, ५) थारुवान राज्य व ६) किराँत-लिम्बुवान-कोचिला राज्यया प्रस्ताव हःगु खः ।

लिपांगु इलय् वयाः हःगु खुगू राज्यया अवधारणायात माओवादीया केन्द्रीय नेतातय्सं विरोध यात। अले नेतृत्वं आःयात पुलांगु हे कथं झिंस्वंगू राज्य हे जुइ धया हल। थुकियात खुगू राज्य प्रस्तावया विरोधी नेतातय्सं थःपिनि विजय धकाः तायेकाच्वंगु दु ।

अथे खुगू राज्यया विरोध जुइवं पुलांगु हे झिंस्वंगू राज्य जुइ धकाः अप्वः यानाः केन्द्रीय नेतातय्सं तायेकूगु दु तर वास्तविकता व सिबें पानाच्वंगु खनेदु। खुगू राज्यया प्रस्तावयात स्वीकार मयासे आःयात स्थगित याःगु उगु मुँज्यां हे चाःहीकाः खुगू राज्यया प्रस्ताव कथंया आन्दोलनया ज्याझ्वः यायेगु धकाः क्वःछिउगु शायद नेतातय्सं मचायेकू जुइफु ।

आन्दोलनया हे झ्वलय् वइगु माघ ५ गतेनिसें देय्न्यंकंया खुगू थासय् विरोधसभा यायेगु खँ क्वःछिउगु दु। थ्व कथं माघ ५ गते कोचिला-मिथिला, ६ गते लिम्बुवान-किराँत-शेर्पा, ७ गते भोजपुरा-नारायणी-अवध, ७ गते थारुवान-सेती महाकाली-भेरी कर्णाली-भोटेलामा, ७ गते तमुवान-मगरात व १० गते नेवाः-ताम्सालिङ राज्यय् सभा याइगु जूगु दु। थ्व खुगू थासय् जक विरोधसभा यायेगु धकाः याःगु निर्णयं देव गुरुङया नेतृत्वय् दुगु पुचलं हःगु खुगू राज्यया प्रस्तावयात हे समर्थन याःगु संकेत बिउगु दु। थ्व ल्याखं स्वयेबलय् माओवादीया नेतृत्व पंक्ति थ्वहे खुगू राज्यया अवधारणा कथं वनेत्यंगु अःपुक हे अनुमान यायेछिं ।

माओवादीं हःगु खुगू राज्यया थ्व अवधारणाय् गुलिं मनूत सहमत जुइफु गुलिं असहमत जुइफु। तर छता खँ छु खः धाःसा दकलय् न्हापां अथे मंकाः राज्य दयेकेगु खःसा उकी दुने नं आदिवासी जनजातियात अग्राधिकार दइ धकाः उल्लेख याकेमाःगु आवश्यकता दु। छगू दसु काये, यदि नेवाः व ताम्सालिङया मंकाः राज्य जुल धाःसा व 'नेता' राज्यय् प्रमुख जुइम्ह छकः नेवाः छकः तामाङ जुइमाः धकाः अग्राधिकरया खँ स्पष्ट रुपं च्वकेगु ज्याय् माओवादीया कन्द्रीय नेतात ताःलायेमाःगु अवस्था दु ।

माओवादीपाखें प्रस्तावित खुगू राज्य
१) नेवाः-ताम्सालिङ राज्य,
२) मगर-तमुवान राज्य,
३) खसान-जडान राज्य,
४) मधेश राज्य,
५) थारुवान राज्य व
६) किराँत-लिम्बुवान-कोचिला राज्य

More Stories Like this