नेवाःत बल्लाःसा स्वायत्त शासन सफल जुइ

डी. आर. खड्गी

पुस १ गते माओवादीं स्वनिगःयात नेवाः राज्य घोषणा यात तर उलि हल्ला मजू। जब पुस ११ गते नेवाःतय्सं नेवाः स्वायत्त राज्य शासन घोषणा यात व दिनंनिसें स्वनिगःयात नाकाबन्दी तयाः नेवाःतय्त वाथावाथा कंका बी धकाः हल्ला जुयाच्वंगु दु। गनं थ्व नं हल्ला जुयाच्वंगु दु, मधेसीतय्सं जक स्वनिगः त्वःता वन धाःसां नं तरकारी नये मखनाः नेवाःत वाथावाथा कनी। गनं गनं ला नेवाःतय्के आँट व हिम्मत हे मदु, छु राज्य चले यानाः नइ धकाः खुब हल्ला जुयाच्वंगु दु। मेगु छगू सुनियोजित ढंगं हल्ला वयाच्वंगु दु, संघीय अथवा स्वायत्त शासनया अधिकार वल कि तःधंगु साम्प्रदायिक दंगा जुयाः देशय् विपत्ति वयेफु। थ्व फुक्क हल्लाया लिउने विशेष यानाः देय्या सम्पत्ति लुटे यानाच्वंपिं खसब्रम्हूत खनेदु। थ्व हल्लाया लिउने ब्वाँय् जुयाच्वंपिं गैर नेवाःत जक मखु स्वयम नेवाःत नं खनेदु। जिनाप नं थीथी व्यक्तित्व व गुलिखे खसब्रम्हू पत्रकारतय्सं थ्व न्ह्यसः तयाच्वनी। जिं विशेष याना निगू न्ह्यसःया लिसः बीगु याना। छगू नाकाबन्दी बारे। थ्व हल्ला नेवाःतय्गु मानसिकता कमजोर यायेगु लागि जक खः। थ्व हल्लां यानाः ग्यानाच्वंपिं नेवाःत नं खनेदु। थ्व मानसिकतायात च्यः मानसिकता धाइ। झीसं थ्व मसिउगु खँ मखु झीगु ध्यबां संसारया न्ह्यागु देशया नं सामान न्याना कायेफु। खसब्रम्हूतय्त नं नाकाबन्दी बारे थथे लिसः बीगु यानाभारतय् २८ राज्य दु, अन छगू राज्यं मेगु राज्ययात सामान छ्वयेगु यानाच्वंगु मदु ला? अथे हे साम्प्रदायिक दंगा जुइफु धयागु हल्ला, थुकिं यानाः नं जनताया मानसिकतायात कमजोर यानाच्वंगु खः। वास्तवय् साम्प्रदायिक तत्वः सत्ताधारी खसब्रम्हूत खः छाय्धाःसां उमिसं थःगु जाति बाहेक मेगु जातियात मौका बीगु यानाच्वंगु मदु। खसब्रम्हूतय्त थ्व नं धया, जिमित न्ह्यागु जातिं सञ्चालन याःसां आपत्ति मदु। तर देय्यात स्यंकाः थःगु जातिं जक रजाइँ यानाच्वंगुलिं स्वायत्त शासन आवश्यक जूगु महसुस यानागु खः ।

झीगु स्वनिगलय् झी हे अधिकारविहिन जुयाः म्वानाच्वनेगु कि साम्प्रदायिक दंगा जुइ धकाः ग्यानाच्वनेगु? थ्व महत्वपूर्ण न्ह्यसः न्ह्यःने दु। यदि धाथें स्वायत्त शासनया अधिकार वल धाःसा झीगु स्वनिगःयात न्हापा लिच्छवि शासकतय्सं स्वर्णयुगय् थ्यंका बिल। झीसं नं स्वनिगःयात यक्व विकास यानाः क्यने मफइ धइगु जुइ मखु। स्वायत्त शासनया अधिकार वल धाःसा न्हापा फाइदा खः, अहंकारवादी ब्रम्हू व विहारी मूलया नागरिकतय्सं स्वनिगःया सम्पत्ति लुटे यानाच्वंगु दृश्य ला स्वयेमाली मखु। स्वायत्त शासनया अधिकार कायेत तसकं थाकु तिनि। छाय्धाःसां देशया सम्पत्ति लुटे यानाच्वंपिं आःया शासकतय्सं थःगु बानी याउँक त्वःती मखुनि। अथे जूगुलिं स्वायत्त अधिकारया लागिं तच्वःगु संघर्ष यानां जक प्राप्त जुइफु। संघर्षया लागिं नेवाःत जक मखु आदिवासी जनजाति नं मिले जुयाः संघर्षय् कुहां वयेमाः। यदि संघीयता अथवा स्वायत्त शासनया अधिकार कायेत असफल जुल धाःसा नेवाःत जक पतन जुइगु अवस्था वइगु मखु आदिवासी जनजाति नं पतन जुइगु अवस्था वइ। थौंकन्हय् राज्यया स्वरुपयात ध्यान बियाः स्वत धाःसा स्पष्ट जू खसब्रम्हू व विहारी मूलया मधेशीतय्सं देय्या महत्वपूर्ण पदय् च्वनाः रजाइँ यानाच्वंगु दु। थ्व निगू जातिं थःथः जातिया कल्याण यायेगु बाहेक मेमेगु जातियात मस्वःगु जक मखु स्यंका हे वनाच्वंगु दु ।

चाहे नेवाः जुइमा चाहे आदिवासी जनजाति जुइमा, खस ब्रम्हूया अधिनय् लानाच्वंगु पार्टीइ च्वनाः न देश विकास याये फइ न थःगु जातिया अस्तित्व बचे याना तये फइ। हरेक पार्टी नेवाः व आदिवासी जनजातित नं उच्च पदय् थ्यना मच्वंगु मखु तर बांलाःगु ज्या याके बी मखु। खसब्रम्हूतय्सं गैर खस जातियात प्रयोग जक यानाः अलमल यानातःगु जक मखु थःगु जातिया विरुद्ध उपयोग याना वयाच्वंगु दु। खसब्रम्हूया अहंकार सामन्ति सोचया विकल्पय् संघीय अथवा स्वायत्त शासनया अधिकार अति आवश्यक जू। थ्व व्यवस्थां जक नेवाः जक मखु आदिवासी जनजाति व मेमेगु जातिया विकास यायेगु अवसर वयेफु।
स्वायत्त शासनया अधिकार वल धाःसा थ्व व्यवस्था सफल यायेत सामाजिक स्वरुप व राजनीतिक क्षेत्रय् नं न्हूगु ढंगं न्ह्याः वने फयेमाः। न्हापा ला झी नेवाःतय्गु मानसिकता सकारात्मक जुइमाः। जुजु जयस्थिति मल्लया सामन्ति राजयात टिके याना तयेगु लागिं जातीय व्यवस्था हयाः स्वनिगःबासी दथुइ फुट यानातःगु नं ध्वस्त यायेमाः। स्वनिगःया नेवाःत धमाधम स्यना वनाच्वंगु कारण नं समझदारी व मेलमिलाप मदयाः, छम्ह नेवालं मेम्ह नेवाःयात कुदृष्टिं स्वयेगु यानाच्वनी। थ्वहे नकारात्मक दृष्टिं स्वयेगु यानाच्वंगुलिं छगू जातिं मेगु जाति दथुइ बिना कारण शत्रुता ब्वलनाच्वंगु दु। जयस्थिति मल्ल व राणा इलय् ला स्वनिगः पिने उलि ध्यान बीमाःगु आवश्यकता मदुगुलिं नेवाःत ल्वाकाः शासन यायेगु हिसाबं जातिपाटीया व्यवस्थायात कडा नियम दयेकाः राज्य सञ्चालन यानाच्वंगु खः। आःतक नं जयस्थिति मल्लया जातिवादया नियमयात त्वःते मफयाच्वंगुलिं नेवाःत कमजोर जुजुं वन, पिनेयापिं खसब्रम्हूतय्सं स्वनिगःयात याउँक कब्जा यायेत सफल जुल, जातिवादया संरचनायात ध्वस्त यायेया लागिं विशेष यानाः नेवाः न्ह्लुवाःतय्सं थःगु जातियात जक सम्पर्क बढे मयासे फुक्क जातिनाप सम्पर्क बढे यानाः मेलमिलापया वातावरण हयेफत धाःसा स्वायत्त शासन सफल यायेत थाकुइ मखु। अझ ला स्वनिगलं पिने च्वंपिं नेवाःतय्गु लागिं नं बिचा यानाः न्हूगु नीति हयाः छप्पँ जुइ फुसां झन बांलाइ। मेगु राजनीतिक सवालयय् नं न्हूगु भिजन ज्वना वने फयेकेमाः। न्हूगु भिजनं नेवाः छधी यानाः आर्थिक स्थितियात मजबुत यानाः अस्तित्व सुरक्षित यायेमाः। थ्व उद्देश्य सफलता प्राप्तया लागिं न्हापा पिनें वयाच्वंपिं गैर नेवाःतय्त फःसा ५० दँ न्ह्यः छेँ न्यानाच्वंपिंत जक मताधिकार बीकेगु। स्वनिगःया सरकारी अफिसय् नेवाःतय्त रोजगारी बीमाःगु, उद्देश्य ठेक्कापट्टा व मेमेगु ज्या नं नेवाःतय्त प्राथमिकता बीमाःगु व्यवस्थाया लागि संघर्ष याये फयेकेमाः। मेगु नेवाःत थम्हं यायेफुगु थःथःगु उद्योग, कलकारखाना, प्राइभेट बैंक, वित्तीय संस्था रोजगारी बीगु व्यवस्था याये फयेकेमाः। थ्व फुक्क पूवंके फःसा अवश्य नं नेवाःत शक्तिशाली जुयावनी ।

More Stories Like this